Σε ρυθμούς «Ψυχρού Πολέμου» το Κυπριακό

Κώστας Βενιζέλος 

Στη σκιά ραγδαίων γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή θα γίνουν οι κινήσεις εντός Σεπτεμβρίου στο Κυπριακό, με βασικούς παίκτες που επηρέαζαν την Τουρκία διαχρονικά, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, να βρίσκονται στην διαφορετική όχθη. Είναι σαφές πως πολεμικό κλίμα μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, αν και δεν αφορά το Κυπριακό αναμένεται να το επηρεάζει. 

Ηνωμένες Πολιτείες και Ισραήλ σχεδιάζουν κινήσεις ελέγχου της περιοχής, έχοντας στην παρούσα φάση απέναντι τους την Τουρκία. Οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες καθώς είναι σαφές πως το παιχνίδι που διαδραματίζεται αφορά τη γεωπολιτική ανακατανομή ισχύος και οι δύο χώρες συντονίζονται για να μην επιτρέψουν άλλες κινήσεις, που θα αμφισβητούν την κυριαρχία τους. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ισραηλινοί θεωρούν πως θα πρέπει να εντάξουν στους σχεδιασμούς και τη συνεργασία με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Είναι γι’ αυτό, όπως σημείωναν ενημερωμένες πηγές, που η επίσκεψη των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδος και Κύπρου, Νίκου Κοτζιά και Νίκου Χριστοδουλίδη, στις 13 Σεπτεμβρίου στο Ισραήλ, αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Στην ατζέντα των συζητήσεων τους με τον Πρωθυπουργό, Βενιαμίν Νετανιάχου θα είναι και το θέμα της Ασφάλειας και από τα αποτελέσματα θα διαφανεί το εύρος και τα χαρακτηριστικά της συνεργασίας.

Η Λευκωσία φαίνεται να έχει επεξεργαστεί κάποιες ιδέες, τις οποίες θα θέσει ενώπιον των Ισραηλινών. Την ίδια ώρα, όπως συναφώς επισημαίνεται από τρίτους παρατηρητές, η μέχρι σήμερα συνεργασία Κύπρου και Ισραήλ ήταν ετεροβαρής. Η Λευκωσία διευκόλυνε και το Τελ Αβίβ αξιοποιούσε αυτές τις διευκολύνσεις χωρίς ουσιαστικά ανταλλάγματα.

Μέσα σε ένα, λοιπόν, κλίμα ψυχροπολεμικό με αξιοποίηση από αμερικανικής πλευράς του εργαλείου των οικονομικών κυρώσεων, το Κυπριακό δεν βρίσκεται μεν στη μεγάλη εικόνα, ωστόσο, εκ των πραγμάτων κινήσεις έγιναν και γίνονται. Το σκηνικό αφορά τόσο το πολιτικό θέμα, το Κυπριακό όσο και τα ενεργειακά με φόντο τις γεωπολιτικές αλλαγές και τις νέες ισορροπίες στην περιοχή. 

- Πρώτο, σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά, πληροφορίες φέρουν την αμερικανική εταιρεία Exxon Mobil να μελετά το ενδεχόμενο επίσπευσης, κατά μερικές ημέρες, των ερευνών της στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Αυτό ενδεχομένως να μετακινεί τις έρευνες τον Οκτώβριο αντί Νοέμβριο. Επί της ουσίας αυτό δεν σημαίνει και πολλά.
Οι Αμερικανοί, φαίνεται να μην ανταποκρίνονται σε παρεμβάσεις από τρίτους, τους άλλους «συνήθεις υπόπτους», για να υπάρξει μιας μορφής συνεννόηση με την τουρκική πλευρά. Σαφώς και η εταιρεία δεν επιθυμεί περιπλοκές με τις όποιες κινήσεις σχεδιάζει η Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ, ωστόσο, δεν έχει μέχρι στιγμής δημιουργήσει κανάλια επικοινωνίας. Μια συμφωνία στο Κυπριακό, σαφώς και θεωρούν πως ενδεχομένως θα διευκόλυνε τις έρευνες τους, δεν φαίνεται όμως η εταιρεία να ασχολείται με το ζήτημα αυτό.

-Δεύτερο, εντός Σεπτεμβρίου αναμένεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο στο Κυπριακό. Η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, θα ολοκληρώσει τις επαφές στην Αθήνα (11 Σεπτεμβρίου) με τον Νίκο Κοτζιά και στις Βρυξέλλες (13 Σεπτεμβρίου) με την επικεφαλής της Κοινή Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), Φρεντερίκα Μογκερίνι. Ημερομηνία για συνάντηση με το Βρετανό ΥΠΕΞ δεν έγινε γνωστή, αλλά αναμένεται να είναι τις ίδιες ημέρες. Από την έκθεση της κ. Λουτ αναμένεται ότι θα κριθούν τα επόμενα βήματα, αν και τον τελικό λόγο τον έχει ο Γενικός Γραμματέας, ο οποίος σε ό,τι αφορά το Κυπριακό έχει «καεί» στο παρελθόν από συμβουλές υφισταμένων του. Η κ. Λουτ, πάντως, κινείται με άκρα μυστικότητα, σε βαθμό που δεν έχει ενημερώσει καν την ομάδα του ΟΗΕ στην Κύπρο.

Ο Γενικός Γραμματέας έχει ενώπιον του δύο ενδεχόμενα: Είτε θα καλέσει τους εβρισκόμενους στη Νέα Υόρκη, Πρόεδρο Αναστασιάδη και κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, για να τους ανακοινώσει ότι δεν μπορεί σε αυτή τη φάση να αναλάβει πρωτοβουλία είτε θα συγκαλέσει Πενταμερή Διάσκεψη. Στην περίπτωση που θα ισχύσει το πρώτο σενάριο, οι όποιες εξελίξεις θα αναβληθούν επ΄ αόριστον. Σε περίπτωση του δευτέρου σεναρίου, θα αξιοποιηθεί και η εκεί παρουσία του Πρωθυπουργού της Ελλάδος, Αλέξη Τσίπρα και του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη σύγκληση Πενταμερούς Διάσκεψης. 

Η αντιπαράθεση ΗΠΑ και Τουρκίας, επηρεάζει το Κυπριακό στο βαθμό που η όποια πιθανή παρέμβαση της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα δεν μπορεί να γίνει καθώς δεν διαθέτει την επιρροή που είχε στο παρελθόν. Πόσο θα κρατήσει αυτή η αντιπαράθεση; Μέχρι να ξεκαθαρίσει το θέμα των ρωσικών πυραύλων S-400, η παράδοση των οποίων στην Τουρκία τοποθετείται το 2019. Μέχρι τότε η κόντρα θα συνεχίζεται εκτός κι εάν αλλάξει σχέδια η Άγκυρα πριν την ημερομηνία παραλαβής. Τότε, το Κυπριακό ενδεχομένως να αποτελεί μέρος του μπόνους προς την Άγκυρα.

Πώς θα κινηθεί η Κυπριακή Δημοκρατία ενόψει αυτού του ψυχροπολεμικού κλίματος στις σχέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας; Αυτό θα διαφανεί στη συνέχεια, οι ευκαιρίες και οι συγκυρίες δεν είναι πάντως μονίμως ανοικτά παράθυρα. Εάν και εφόσον ενδιαφέρει φυσικά η αξιοποίηση των εξελίξεων αυτών. 

Στην εξίσωση και η Γαλλία

Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ζαν Ιβ Λε Ντριάν, ο οποίος θα επισκεπτόταν τον περασμένο Ιούνιο την Κύπρο, την Ελλάδα και την Αίγυπτο, θα έρθει τον Σεπτέμβριο στη Λευκωσία. Το ταξίδι τότε αναβλήθηκε για προσωπικούς λόγους, τώρα όμως θα πραγματοποιηθεί και έχει ήδη καθοριστεί. Ο Γάλλος ΥΠΕΞ θα έρθει στην Κύπρο σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο. Από τη μια είναι οι ενεργειακοί σχεδιασμοί που αφορούν και στο Παρίσι καθώς η ΤΟΤΑΛ δραστηριοποιείται σε τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Από την άλλη, η Γαλλία επιχειρεί να προσεγγίσει την Άγκυρα μετά και τη σύγκρουση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, κυρίως σε ό,τι αφορά στο πεδίο της οικονομίας.

Φιλελεύθερος