Ο ρόλος των Αμερικανών και οι ΑΟΖ της Ελλάδας και Κύπρου: Είναι οι ΗΠΑ με την Τουρκία;

U.S. Secretary of State Michael R. Pompeo in the Great Salon Room in The Hague, the Netherlands. [State Department photo, Public Domain]

Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ

Το McClatchy DC Bureau δημοσίευσε ένα άρθρο που προκάλεσε αναστάτωση στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Το άρθρο αυτό αναφερόταν στους υποτιθέμενους αγωγούς που θα διέσχιζαν μελλοντικά την ανατολική Μεσόγειο, ενώ στην ουσία προσπάθησε να καλύψει την φιλοτουρκική της θέση προβάλλοντας τον παρακάτω δυσνόητο χάρτη, όπου αποτυπώνονται οι πιθανές διαδρομές εξαγωγής φυσικού αερίου.

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΙΣ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Πηγή: Michael Wilner, Trump team is adopting a pipeline plan to wean Europe off Russian fuel, McClatchy DC Bureau, June 5, 2019

Ο παραπάνω χάρτης, όπως αποκάλυψε ο πρώην Ειδικός Συντονιστής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για Θέματα Ενέργειας Άμος Χοκστάιν, παρουσιάστηκε προσωπικά στον ίδιον τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό 2015-2017. Η φιλοτουρκική θέση φαίνεται, επίσης, ότι από το γεγονός ότι οι Αμερικανοί αναφέρονται πάντα σε υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας και όχι σε ΑΟΖ μια έννοια, που αγνοεί συστηματικά η Τουρκία. Η αναστάτωση στην Ελλάδα και Κύπρο δεν δικαιολογείται, διότι ο ανωτέρω χάρτης μοιάζει απόλυτα με τον παρακάτω χάρτη που κυκλοφορεί η Τουρκία από το 2011 που δείχνει την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.

ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Πηγή: Bayram Οztürk1 and Sertac Hami Başeren, The exclusive economic zone debates in the Eastern Mediterranean Sea and fisheries, Journal of Black Sea/Mediterranean Environment Vol.14 : 77-83 (2008)
Πηγή: Ο ρόλος των Αμερικανών και οι ΑΟΖ της Ελλάδας και Κύπρου: Είναι οι ΗΠΑ με την Τουρκία; h

Πρόκειται ξεκάθαρα για μια εξόφθαλμη παραβίαση των κανόνων της UNCLOS, αφού παραχωρεί στη Ρόδο, στην Κάρπαθο και στο Καστελόριζο μόνο 6 ν.μ. χωρικά ύδατα και όχι υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Δίνει επίσης ελάχιστη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο βόρειο τμήμα της Κρήτης και εμφανίζει την Τουρκία να διαθέτει μια τεράστια υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, που συνορεύει με την Αιγυπτιακή ΑΟΖ. Υποτίθεται ότι αυτή η οριοθέτηση είναι σύμφωνη με την αρχή της ευθυδικίας (equity), την προσφιλή μέθοδο οριοθέτησης για την Άγκυρα. Ο επόμενος αμερικανικός χάρτης δείχνει το πραγματικό μέγεθος της τουρκικής ΑΟΖ, βάσει UNCLOS.

Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΑΟΖ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Πηγή: Global Marine Boundaries Database, General Dynamics, Herndon, Virginia, USA
Πηγή: Ο ρόλος των Αμερικανών και οι ΑΟΖ της Ελλάδας και Κύπρου: Είναι οι ΗΠΑ με την Τουρκία;

Οι Αμερικανοί έχουν, για χρόνια τώρα, ξεχάσει τον παραπάνω χάρτη και εμφανίζονται πρόθυμοι να βοηθήσουν τον Ερντογάν για έναν πολύ απλό λόγο, δεν μπορούν να απωλέσουν την Τουρκία από πολύτιμο σύμμαχο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν ότι η UNCLOS αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο

2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Με βάση αυτό το άρθρο οι Ηνωμένες Πολιτείες παραχώρησαν ΑΟΖ 200 ν.μ. στα νησιά τους στον Ειρηνικό Ωκεανό και αυτός είναι ο λόγος που έχουν την μεγαλύτερη ΑΟΖ στον πλανήτη μας. Αλλά τώρα, αντιλαμβανόμενοι το μέγεθος και την αξία των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου φοβούνται μια σύγκρουση που δεν θα περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα και στην Τουρκία.

Έτσι επαναφέρουν στο προσκήνιο το σενάριο της συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων ανεξάρτητα από την περιοχή στην οποία ανήκουν. Οι Αμερικανοί, όπως έχω επανειλημμένα γράψει, δεν έχουν αλλάξει τακτική για δεκαετίες και χρησιμοποίησαν την λέξη «συνεκμετάλλευση» για πρώτη φορά το 1975.

Οι ΗΠΑ ζήτησαν τότε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να ξεκινήσει συνομιλίες για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου αλλά αυτός αρνήθηκε, μια στάση που τους ενόχλησε σφόδρα. Αργότερα, οι Αμερικανοί ζήτησαν το ίδιο από τον Ανδρέα Παπανδρέου αλλά και αυτός αρνήθηκε. Είναι προφανές ότι ορισμένα σενάρια επανέρχονται. Κάτι τέτοιο ίσως να ήταν δυνατόν μόνο μετά από οριοθέτηση και μόνο σε περιοχές που συνορεύουν. Αυτό ακριβώς έχουν κάνει η Κύπρος και το Ισραήλ στο οικόπεδο «Αφροδίτη».

Οι Αμερικανοί δεν ζητούν συνεκμετάλλευση σε περιοχές που οι ΑΟΖ των δύο κρατών συνορεύουν, που θα ήταν κάτι λογικό, αλλά ζητούν να υπάρξει συνεκμετάλλευση σε όλη την ανατολική Μεσόγειο κάτι που αποτελεί, για να μη χρησιμοποιήσω κάποια άλλη έκφραση, παγκόσμια πρωτοτυπία.

Ο παραπάνω χάρτης, που οι Αμερικανοί έδειξαν στον Ερντογάν, καταδεικνύει, ξεκάθαρα, ότι οι Αμερικανοί δεν έχουν αλλάξει στάση. Ευτυχώς που ο Πρόεδρος Τραμπ δεν κατάφερε να πείσει τον Αλέξη Τσίπρα να συμφωνήσει για συνεκμετάλλευση ή πιο σωστά συνδιαχείριση και πολύ φοβούμαι ότι τώρα θα απευθυνθεί στον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Επίλογος

Τώρα βέβαια αρχίζουν τα δύσκολα γιατί η επόμενη κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές, πρέπει να μην παραμελήσει το θέμα και να πείσει τις ΗΠΑ ότι ήρθε η ώρα και η Ελλάδα να ανακηρύξει ΑΟΖ όπως έκανε και η ίδια το 1983 κα να ζητήσει και την δυναμική και αταλάντευτη υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήρθε, επίσης, η ώρα η ΕΕ να υπογραμμίσει προς όλους ότι η ελληνική και η κυπριακή ΑΟΖ αποτελούν μέρος της Ευρωπαϊκής ΑΟΖ, ότι είναι ένα ζωτικό θέμα για την μελλοντική ενεργειακή επιβίωση της Ευρώπης και ότι το Καστελόριζο δεν είναι μόνο νησί της Ελλάδας αλλά και νησί της ΕΕ. Είναι δηλαδή η στιγμή που η ΕΕ οφείλει να διεκδικήσει και να προασπίσει τα «ζωτικά συμφέροντα» της στη Μεσόγειο.

• Όπως έγραψε στην εφημερίδα Καθημερινή ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος: «Όλος ο κόσμος γνωρίζει με ακρίβεια τι διεκδικεί η Τουρκία στην περιοχή. Η Ελλάδα εξακολουθεί να μην έχει προσδιορίσει ποια θεωρεί ότι είναι τα ακριβή όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο. Απλώς διαμαρτύρεται στις τουρκικές ενέργειες…»

Οι αυξανόμενες τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος, τα σενάρια μυστικής διπλωματίας μεταξύ Αθήνας- Άγκυρας και η αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να προχωρήσουν στην ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο, που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή σε διεθνείς πιέσεις.

apopseis