Ο ακροδεξιός ηγέτης του ψευδοκράτους και το δόγμα του για το Κυπριακό

Μόνο όσοι προσδοκούν την επαναφορά του σχεδίου Ανάν με άλλο όνομα έχουν πραγματικό λόγο να είναι δυσαρεστημένοι από την άνετη εκλογική νίκη του Κόμματος Εθνικής Ενότητας στα Κατεχόμενα. Ο νικητής και νέος πρωθυπουργός Ντερβίς Ερογλου είναι πολιτικό τέκνο του Ραούφ Ντενκτάς, παρότι εδώ και χρόνια τους χωρίζει προσωπικό μίσος.

Συμμεριζόταν τη μονοδιάστατη θέση ότι το Κυπριακό έχει λυθεί στην πράξη με την εισβολή του 1974 και την ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983. Ως εθνικιστής θέτει σε πρώτη μοίρα τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας, με τον παρωχημένο τρόπο που ο ίδιος τα αντιλαμβάνεται. Θεωρεί εχθρικό οτιδήποτε απομακρύνει τους Τουρκοκύπριους από τη μητέρα–πατρίδα. Γι’ αυτό και απορρίπτει ακόμα και τον πιο ευνοϊκό «γάμο» με τους Ελληνοκύπριους. Είναι επιφυλακτικός σε λύση τύπου Ανάν, επειδή προτιμάει την καθαρή από την έμμεση διχοτόμηση.

Η παραδοσιακή αυτή αντίληψη, όμως, ήλθε σε ευθεία αντίθεση με τη φιλοδοξία της Τουρκίας να τεθεί σε τροχιά ένταξης στην Ε.Ε. Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν περιορίσθηκε μόνο σ’ αυτό το επιχείρημα για να πείσει τη στρατογραφειοκρατία να υιοθετήσει μια πιο ευέλικτη στρατηγική. Επικαλέσθηκε και το βάσιμο επιχείρημα ότι με μια λύση τύπου Ανάν αφ’ ενός θα νομιμοποιηθεί το ψευδοκράτος και αφ’ ετέρου η Τουρκία θα αποκτήσει έμμεσο πλην σαφή έλεγχο και στη νότια Κύπρο.

Το αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας των δύο πόλων εξουσίας στην Αγκυρα ήταν η αντικατάσταση του Ντενκτάς στην προεδρία του ψευδοκράτους (στις παραμονές του δημοψηφίσματος) από τον πιο ευέλικτο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και η υπερψήφιση του σχεδίου Ανάν από τους Τουρκοκύπριους. Η πολιτική του Ερντογάν προσκόμισε ορατά διπλωματικά οφέλη στην Τουρκία και γι’ αυτό έχει πια εδραιωθεί.

Ο Ερογλου, που έχει κατηγορηθεί για τις σχέσεις του με το βαθύ κράτος και την Εργκένεκον, κέρδισε την αυτοδυναμία για δύο λόγους: πρώτον, επειδή το κυβερνών Ρεμπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα του Ταλάτ προκάλεσε έντονα το κοινό αίσθημα με τα κρούσματα διαπλοκής και διαφθοράς. Δεύτερον, επειδή η ελπίδα των Τουρκοκυπρίων για γρήγορη ένταξη στην Ε.Ε. διαψεύσθηκε.

Ο Ερογλου υποστηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στους εποίκους, που αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος (100.000 περίπου από τους 161.000 ψηφοφόρους). Ως πρωθυπουργός θα αποφύγει να έλθει σε αντίθεση με την κυβέρνηση Ερντογάν. Στο πλαίσιο αυτό διαφοροποιείται δημοσίως από την κληρονομιά του Ντενκτάς. Δεν έχει, όμως, εγκαταλείψει την πάγια θέση του. Γι’ αυτό και δηλώνει ότι θα συμφωνήσει σε λύση, που θα αναγνωρίζει ξεκάθαρα δύο λαούς και δύο κράτη στην Κύπρο.

Για δύο κράτη και δύο λαούς, άλλωστε, μιλάει και η Αγκυρα. Πρόσφατο δείγμα η δήλωση του αρμόδιου για κυπριακές υποθέσεις υπουργού Τζεμίλ Τσιτσέκ. Επίσης, στην ευρωτουρκική συνάντηση στην Πράγα, ο προσεκτικός υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαμπατζάν διατύπωσε με πιο κομψή γλώσσα παρόμοιες θέσεις ενώπιον της ευρωπαϊκής τρόικας.

Η προεδρική θητεία του Ταλάτ λήγει την άνοιξη 2010 και μέχρι τότε θα είναι αυτός, που θα διαπραγματεύεται με τον Δημήτρη Χριστόφια. Ο πραγματικός διαπραγματευτής, όμως, είναι η Αγκυρα. Ο Ταλάτ είχε την ειλικρίνεια να ομολογήσει δημοσίως σε τουρκοκυπριακό κανάλι ότι αν η Τουρκία του ζητούσε να φύγει από τις συνομιλίες θα έφευγε.

Οι διακοινοτικές διαπραγματεύσεις έχουν αποκτήσει σημασία, επειδή συνδέονται με την επαναξιολόγηση της τουρκικής υποψηφιότητας από τους «27» τον Δεκέμβριο. Υπενθυμίζουμε ότι τον Δεκέμβριο 2006 η Ε.Ε. είχε δώσει προθεσμία τριών ετών στους Τούρκους να εφαρμόσουν το πρωτόκολλο τελωνειακής σύνδεσης με την Κυπριακή Δημοκρατία, επιβάλλοντάς τους τότε την ανώδυνη ποινή να μην ανοίξουν οκτώ από τα 35 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Η Αγκυρα δηλώνει ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσει το πρωτόκολλο εάν δεν εξασφαλίσει άσχετα ανταλλάγματα από τη Λευκωσία. Το Κυπριακό μπορεί να μην ενδιαφέρει τους Ευρωπαίους, αλλά είναι πιθανόν να το χρησιμοποιήσουν ως ισχυρό επιχείρημα όσοι απ’ αυτούς επιδιώκουν να εκτρέψουν την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας σε ειδική σχέση.

Το ενδεχόμενο να έχουν μέχρι τον Δεκέμβριο καταλήξει οι διαπραγματεύσεις σε λύση είναι απίθανο. Ο Κώστας Καραμανλής δήλωσε ότι τα αποτέλεσματα δεν είναι ικανοποιητικά. Το πρόβλημα στην Ε.Ε. το έχει η Αγκυρα, αλλά ελπίζει στη βοήθεια του άξονα Ουάσιγκτον-Λονδίνου, που για τους δικούς του λόγους λειτουργεί σαν ατζέντης της τουρκικής υποψηφιότητας. Για να αποφύγουν το εμπόδιο του πρωτοκόλλου, οι Αμερικανοβρετανοί μεθοδεύουν την υπογραφή μέχρι τότε μίας συμφωνίας αρχών, που ουσιαστικά δεν σημαίνει τίποτα, αλλά θα μπορούσε να λειτουργήσει ως επιχείρημα στη σύνοδο κορυφής για να δοθεί νέα προθεσμία στην Τουρκία.

Είναι ενδεικτικό ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του ο Σουηδός υπουργός Εξωτερικών, που το επόμενο εξάμηνο θα ασκεί την προεδρία, τα «μάσησε». Γιατί, όμως, να περιμένει κανείς άλλη στάση από τους τρίτους, όταν ο ίδιος ο πρόεδρος Χριστόφιας εμμέσως πλην σαφώς απέκλεισε την άσκηση βέτο.
Του Σταυρου Λυγερου Καθημερινή