Στροφή Κρεμλίνου στον ρεαλισμό

Το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής και ασφαλείας της Ρωσίας

Η Μόσχα αναζητεί την πραγματική- χωρίς τις δεσμεύσεις του παρελθόντος- θέση της στην παγκόσμια σκηνή

ΜΟΣΧΑ,ΙΣΧΥΡΗ οικονομία, τεχνολογικά αναπτυγμένη ασφάλεια και άμυνα, και συνεχής, δημιουργική παρουσία στους νέους διεθνείς οργανισμούς, με ιδιαίτερη προσοχή στον ευρύτερο χώρο της Ευρασίας, είναι ο χαρακτήρας, οι στόχοι και
τα θεμέλια του νέου δόγματος εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, το οποίο θα δημοσιοποιηθεί τον Μάιο.

Καρπός μελέτης και επεξεργασίας από ομάδα η οποία συγκροτήθηκε το 2008 από τον τότε πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και στην οποία πήραν μέρος τεχνοκράτες, διπλωμάτες, επιστήμονες αλλά και λογοτέχνες, ακόμη και κινηματογραφιστές, το νέο ρωσικό δόγμα εξωτερικής πολιτικής και ασφαλείας της Ρωσίας στηρίζεται στην αρχή της
«αντιμετώπισης της πραγματικότητας με ρεαλιστικές αντιλήψεις» και απομακρύνεται από στρατηγικές για την ασφάλεια της χώρας, μερικές από τις οποίες κληρονομήθηκαν από εποχής τσάρων και, ιστορικά, «αποδεδειγμένα δεν εξασφάλισαν πάντοτε την άμυνα και την ανάπτυξη» της Ρωσίας, σημειώνει ρωσική πηγή με έγκυρη ενημέρωση επί του θέματος.

Στα 20 χρόνια από το τέρμα του Ψυχρού Πολέμου η Ρωσία δεν έχει κατορθώσει να βρει και να εξασφαλίσει τη θέση της στον κόσμο. Ως ένα σημείο αυτό οφείλεται στο ότι, πρώτον, ο αντίπαλός της στη μεταπολεμική εποχή παρέμεινε υπερδύναμη που είναι σε θέση να χρησιμοποιεί τους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ, δεύτερον, ότι σημειώνονται συνεχείς μεταβολές- γεωγραφικές, πολιτικές, οικονομικές κ.ά.- στον κόσμο, τις οποίες η Μόσχα «αποδεδειγμένα» δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει, και, τρίτον, ότι στον χώρο της Ασίας εμφανίστηκαν νέοι παράγοντες (Ινδία, Κίνα, Ινδονησία) οι οποίοι δεν έχουν καθορίσει τη στρατηγική θέση τους ούτε προς τη Ρωσία ούτε και προς τις ΗΠΑ. Μια σειρά εσωτερικοί παράγοντες και, κυρίως, η αδυναμία της ρωσικής πολιτικής ηγεσίας μετά την κατάρρευση της σοβιετικής εξουσίας και το οικονομικό χάος που δημιουργήθηκε και διατηρήθηκε ως περίπου τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 έπαιξαν ρόλο στην αλλοπρόσαλλη μερικές φορές πολιτική της Μόσχας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Για την Ουάσιγκτον
Σήμερα όμως η Ρωσία είναι σε θέση «να εκτιμήσει και να επαναπροσδιορίσει» τη στάση της απέναντι στην Ουάσιγκτον, στις Βρυξέλλες και στο Πεκίνο επειδή «απορρίπτει» την (πάγια) αντίληψη ότι έχει εχθρούς που την υπονομεύουν, την «περικυκλώνουν στρατιωτικά» και προσπαθούν να ανακόψουν κάθε πρωτοβουλία της για «ευρύτερη διεθνή συνεργασία» στους τομείς ασφαλείας, έρευνας-τεχνολογίας και οικονομίας. Το νέο δόγμα παίρνει ως δεδομένο ότι, σε τελευταία ανάλυση, η Ρωσία κατόρθωσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις- τυχαίες είτε σκόπιμες- προκλήσεις της μεταψυχροπολεμικής εποχής και, πάνω σε αυτό το δεδομένο, διαμορφώνει τη στρατηγική της για τα επόμενα 20 χρόνια. Αξιοποιώντας τον ενεργειακό πλούτο της, βελτιώνοντας ποιοτικά τη βιομηχανική παραγωγή και την αγροτική απόδοση και αναπτύσσοντας το εμπόριό της με το εξωτερικό η Ρωσία θα έχει τις οικονομικές δυνατότητες να ανταποκριθεί στους στόχους του νέου δόγματός της, λέγουν ρωσικές πηγές που έχουν γνώση του θέματος.

Για τους διεθνείς οργανισμούς
Εγκαταλείποντας το «δόγμα της μίζερης και αντιπαραγωγικής συμπεριφοράς» όπως ονόμασε ο πρόεδρος Μεντβέντεφ την «τυφλή προσήλωση στις παλιές φόρμες» πολιτικής-, η Ρωσία βάζει σήμερα τις βάσεις και ορίζει ως κατευθύνσεις της πολιτικής της τη διεθνή συνεργασία σε όλους τους τομείς, παράλληλα όμως με τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεών της, τη βελτίωση της Παιδείας και την επιστημονική προσπάθεια.. Η Μόσχα βλέπει σήμερα τον κόσμο δημιουργικά και με αισιοδοξία. Το νέο δόγμα βάζει στόχο την αναζωογόνηση, με ρωσική πρωτοβουλία και ενέργειες των διεθνών οργανώσεων, οι οποίες μπορούν να εμπεδώσουν την ειρήνη, την ανάπτυξη και την ασφάλεια στον κόσμο- πρωτίστως στον χώρο ακριβώς πέραν των συνόρων της. Ο οργανισμός ΒRΙC (Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας) αποκτά εντελώς ιδιάζουσα σημασία, καθ΄ ότι οι χώρες που τον συγκροτούν προβλέπεται ότι θα αποτελούν στα μέσα της ερχόμενης εικοσαετίας την «καθοριστική δύναμη εξελίξεων» στον διεθνή χώρο.

Για την Ευρωπαϊκή ΕνωσηΔεν τυγχάνει της ίδιας προσοχής ο ΟΑΣΕ, ενώ, αντίθετα, είναι αυξημένο το ενδιαφέρον για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ρωσία βλέπει την ΕΕ να «απογαλακτίζεται» από την αμερικανική περίπτυξη και τις χώρες-μέλη της ΕΕ που ανήκαν άλλοτε στον Ανατολικό Συνασπισμό να απομακρύνονται από τον αμερικανικό αστερισμό, να ανακαλύπτουν την Ευρώπη, ακόμη και να προσανατολίζονται πάλι προς τη Μόσχα. Το νέο ρωσικό δόγμα προετοιμάζει το πλαίσιο της στενής συνεργασίας μαζί τους. Είναι ωστόσο φανερό ότι διατηρεί τους φόβους μήπως αυτές ακριβώς οι χώρες, αυτοβούλως είτε με παρότρυνση τρίτων, επιχειρήσουν να μιμηθούν τον «τυχοδιωκτισμό της Γεωργίας» και προκαλέσουν κρίση. Κάτι τέτοιο θα έθιγε τα βασικά εθνικά συμφέροντα της χώρας και η Μόσχα δεν θα το ανεχθεί.

Για τη ζώνη των κρίσεων
Η ζώνη χωρών πέραν των ευρωπαϊκών συνόρων της θα παραμείνει ζώνη «πιθανών κρίσεων» επί αρκετό διάστημα. Αντίθετα, το νέο δόγμα δεν φαίνεται να βλέπει κρίση στις σχέσεις με τις ΗΠΑ είτε με το ΝΑΤΟ και ίσως αναπτύξει νέο πρόγραμμα συνεργασίας μαζί του. Μολονότι εξακολουθεί να θεωρεί «εν δυνάμει» απειλή τα αντιπυραυλικά συστήματα που θέλει να εγκαταστήσει η Ουάσιγκτον στις γειτονικές με τη Ρωσία χώρες- και, φαίνεται, να δέχεται ως δεδομένο ότι κάποτε και κάπου θα εγκατασταθούν αυτά-, προτιμά να απαντήσει με «νέας τεχνολογίας, αποτελεσματικά συστήματα», τα οποία (υποτίθεται) αχρηστεύουν κάθε μορφή «οπλικού συστήματος πολλαπλών χρήσεων».

Για το εσωτερικό μέτωπο
Πιστεύοντας ότι η Ρωσία δεν μπορεί να εξασφαλίσει το μέλλον της και να είναι ασφαλής, το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής και ασφαλείας δίνει όσο ποτέ άλλοτε μεγάλη προσοχή στο εσωτερικό «μέτωπο». Χαρακτηρίζει απειλή υπ΄ αρ.1 το δημογραφικό πρόβλημα, αποδίδοντας τη ραγδαία και συνεχή μείωση των γεννήσεων σε οικονομικά αίτια και συνθήκες εργασίας, και προγραμματίζει βελτίωση των «γενικών συνθηκών διαβίωσης, οικογενειακής ανάπτυξης και εξασφάλισης εργασίας», όπως γράφει η εφημερίδα «Τhe Μoscow Τimes» (13/01). [Μόνο το 2009 σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού κατά λίγες εκατοντάδες χιλιάδες, ύστερα από συνεχή μείωση από το 1992.]

Η εγκληματικότητα, η διαφθορά και τα ναρκωτικά χαρακτηρίζονται «εχθροί» και η αντιμετώπισή τους θα είναι αποφασιστική, βεβαιώνει ρωσική πηγή. Τα σχετικά μέτρα ωστόσο δεν αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή πριν από το 2012, λέει στο «Βήμα» η ίδια πηγή. Αντίθετα, αμέσως, ίσως και μέσα στο 2010, θα αρχίσει μια σωστή επανάσταση στον χώρο της πρωτοπόρου Παιδείας, της επιστημονικής έρευνας και της νεο-τεχνολογίας. Τα σχετικά κονδύλια θα αυξάνονται, ώστε το 2020 να είναι το 22% του εθνικού προϋπολογισμού και, σταδιακά, να φθάσουν το 28% στο τέλος της δεκαετίας του ΄30.

Ρωσική πηγή σημειώνει, με νόημα, ότι στην Παιδεία και στην επιστήμη θα «επενδύονται» τώρα σχεδόν όσα «πήγαιναν χαμένα» ως στρατιωτικές δαπάνες επί σοβιετικού καθεστώτος. Είναι και αυτό μια ένδειξη του ρεαλιστικού πνεύματος που διέπει το νέο δόγμα ασφαλείας της Ρωσίας όπως και την ηγεσία της.

Για τις ένοπλες δυνάμεις
Γενικότερα, στα συστήματα άμυνας και στις ένοπλες δυνάμεις δίνεται μεγάλη προσοχή, αλλά με στόχους και κριτήρια διαφορετικά από τα σημερινά. Προβλέπεται η σταδιακή μείωση του στρατού κατά 35% στα επόμενα 10 χρόνια, η σταδιακή επαγγελματική στροφή του και ο εξοπλισμός του που θα ανταποκρίνεται στις «νέες συνθήκες αντιμετώπισης κρίσεων, ένοπλες και μη», εξηγεί ενημερωμένη σχετικά πηγή μιλώντας στο «Βήμα». Προβλέπεται η δημιουργία νέων μονάδων τεχνολογικά αναβαθμισμένων στην αεροπορία και μια πολιτική αληθινής αναδημιουργίας του ρωσικού ναυτικού, ώστε από τα μέσα της δεκαετίας του ΄30 να εξασφαλίζονται πλήρως οι ρωσικού ενδιαφέροντος θαλάσσιες συγκοινωνίες και μεταφορές. [Ας σημειωθεί ότι η Μεσόγειος, αντίθετα με τον ρόλο που έπαιζε για τη Ρωσία από εποχής Μεγάλης Αικατερίνης, δεν είναι πλέον στις υψηλές θέσεις της ιεράρχησης των θαλασσών- βρίσκεται μετά τη Βαλτική, την περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού, τον Ινδικό Ωκεανό και τον Κάτω Ειρηνικό. ]

Οι στόχοι
Ισχυρή οικονομία, τεχνολογικά αναπτυγμένη ασφάλεια και άμυνα, και συνεχής, δημιουργική παρουσία στους νέους διεθνείς οργανισμούς, με ιδιαίτερη προσοχή στον ευρύτερο χώρο της Ευρασίας, είναι ο χαρακτήρας, οι στόχοι και τα θεμέλια του νέου δόγματος εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, το οποίο θα δημοσιοποιηθεί τον Μάιο

Για το Διάστημα
Ισως σε αυτή τη ρεαλιστική αντιμετώπιση του κόσμου να οφείλεται και η σχετικώς περιορισμένη σημασία που δίνεται στο Διάστημα. Μολονότι δεν θα εγκαταλειφθούν οι διαστημικές αποστολές και η από κάθε πλευρά μελέτη και έρευνα του Διαστήματος, η προσοχή φαίνεται να στρέφεται προς άλλους επιστημονικούς τομείς. [Υπενθυμίζεται ότι και η Αμερική δείχνει τελευταία μικρότερο ενδιαφέρον για το Διάστημα και ότι πρόσφατα ο πρόεδρος Ομπάμα ακύρωσε το πρόγραμμα νέων αποστολών και εγκατάστασης αστροναυτικής βάσης στη Σελήνη.]

ΒΗΜΑ-
ΣΤΑΘΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ