Φοιτητικές παρατάξεις στα ελληνικά ΑΕΙ

Του Ι. Καρακωστα*

Οι κομματικές φοιτητικές παρατάξεις δημιουργήθηκαν ή αναπτύχθηκαν από τα κόμματα μετά τη μεταπολίτευση, όταν οι κομματικές οργανώσεις προσπάθησαν και επέτυχαν να διεισδύσουν σε όλα τα συνδικαλιστικά όργανα.

Συνήθης πολιτική μέσα στις φοιτητικές παρατάξεις, με πρόσχημα τη βραχυπρόθεσμη εξυπηρέτηση των φοιτητών, ήταν και είναι ο επηρεασμός, ο φανατισμός για την εξυπηρέτηση των ευκαιριακών κομματικών συμφερόντων, έστω κι αν αυτά αντιστρατεύονται την ελευθερία, την έρευνα, τη διδασκαλία, την αναβάθμιση των σπουδών εν γένει. Πολλές φορές η αυταρχική συμπεριφορά, η περιφρονητική στάση και η αδιαφορία μερίδας των διδασκόντων δίδουν το πρόσχημα και τη νομιμοποιητική βάση για αντιδράσεις των παρατάξεων ή ορισμένων από αυτές. Οι εν λόγω αντιδράσεις συνήθως υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια της υπεράσπισης του δικαιολογημένου συμφέροντος των φοιτητών για την αξιοπρέπεια και την τήρηση της ακαδημαϊκής τάξης και οδηγούν σε βιαιότητες ή εξευτελιστική συμπεριφορά σε βάρος των συγκεκριμένων «παραβατών».

Τον τελευταίο καιρό, τέτοιου είδους αντιδράσεις, χωρίς πλέον πρόσχημα, επειδή... «δεν μας αρέσει η συγκεκριμένη εκδήλωση ή οι συμμετέχοντες ή το θέμα της θίγει δογματικά απολιθώματα ακραίων ιδεολογιών», πληθύνονται και οδηγούν σε φαινόμενα αντιδημοκρατικά, τα οποία οδηγούν σε ευτελισμό της ακαδημαϊκής - επιστημονικής εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η δικαιολογημένη ορισμένες φορές εκρηκτική συμπεριφορά των παρατάξεων, υπαγορευόμενη και ενισχυόμενη από το περιρρέον κοινωνικό φαινόμενο και οφειλόμενη και στο ευερέθιστον του νεαρού της ηλικίας, δεν δικαιολογεί την έκταση και την ένταση ορισμένων συμπεριφορών.

Και, επανερχόμενοι στις φοιτητικές παρατάξεις, χρήσιμο είναι να δούμε την πραγματική ανθρωπογεωγραφία των μελών και οπαδών. Οι περισσότεροι είναι φανατικοί κι έτσι ο ορίζοντας είναι από την αρχή προδιαγεγραμμένος. Πολλοί προσβλέπουν σε ποικίλα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη και έτσι εκπαιδεύονται στο «σχολείο», μαθαίνοντας τις αρχές και τις μεθόδους του πολιτικού - κομματικού συστήματος, που τις μεταφέρουν στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ετσι, μέσα από την εκλογική δύναμη που διαθέτουν δημιουργούν σχέσεις αλληλεξαρτήσεως και με την καλή, αλλά και με τη σκοτεινή έννοια της λέξεως. Το κακό με τους πολιτικούς, σε σχέση με τις φοιτητικές παρατάξεις, είναι επίσης ότι υποστηρίζοντες και υποστηριζόμενοι ασκούν φιλοκομματική και συχνά μικροκομματική πολιτική, προς καταβαράθρωσιν του εκπαιδευτικού συστήματος. Στις φοιτητικές παρατάξεις συχνά παρεισφρέουν και συνήθως ηγούνται είτε οι φωνακλάδες, στην καλύτερη περίπτωση, οπότε οι φωνές καλύπτουν και εξοστρακίζουν τα επιχειρήματα, είτε οι μάχιμοι, οι οποίοι με συμπεριφορά λαϊκού ηγέτη ηγούνται της «επανάστασης» κατά του ακαδημαϊκού κατεστημένου και, χάριν της επανάστασης, ποδοπατούν και τα καλά, που υπάρχουν πολλά και αξιοπρόσεκτα, και τα κακά, που κατά κανόνα αναβιώνουν τάχιστα, όπως η λερναία ύδρα, μια και η βία δεν είναι αποδεδειγμένα ο προσφορότερος τρόπος καταπολέμησής των.

Οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι απέχουν ή αδιαφορούν, κουρασμένοι οι αρχαιότεροι, απογοητευμένοι οι νεότεροι, συντασσόμενοι με τη σιωπηρή, αμέτοχη πλειοψηφία, αντιδρώντας το πολύ σε πηγαδάκια ή συμμετέχοντας σε μικρής εμβέλειας και αποτελεσματικότητας κοινωνικό διάλογο και αντίλογο, αντί να ορθώσουν όλοι το ανάστημά τους ως ενεργοί πολίτες. Δείτε την κατάσταση τον τελευταίο καιρό: ξυλοδαρμοί, γιαουρτώματα καθηγητών, αποδοκιμασία με φωνασκίες και συγκεντρώσεις ομάδων πίεσης κατά τη διάρκεια των συνελεύσεων των οργάνων, με διανομή φυλλαδίων, όπου κατασυκοφαντούνται οι πανεπιστημιακοί που τολμούν να πουν τη γνώμη τους, όταν αυτή δεν αρέσει σε ορισμένες φοιτητικές παρατάξεις, με τοιχοκόλληση εφημερίδων, όπου με λόγια και εικόνες διασύρονται καθηγητές, αλλά και αντίπαλες παρατάξεις.

Υπήρξαν, βεβαίως, και υπάρχουν περιπτώσεις παρεμβάσεων των φοιτητικών παρατάξεων στη διοργάνωση συνεδρίων, ημερίδων κ.τ.λ., που έχουν ως σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών και όρων διδασκαλίας, παρεμβάσεις που εκπορεύονται από πραγματικό ενδιαφέρον για την εκπαίδευση.

Ο τελικός απολογισμός σε σχέση με τις φοιτητικές παρατάξεις είναι, δυστυχώς, αρνητικός έως τραυματικός.

Η πρόταση που οφείλει να αρθρώσει κάποιος που προέρχεται από τον κόσμο των ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και η οποία απορρέει από την εμπειρία και τον ορθό λόγο χωρίς πάθος και με αποδέκτη το περίσσευμα γενναιότητας και υψηλού πολιτικού φρονήματος είναι η κατάργηση των κομματικών φοιτητικών παρατάξεων και η σύσταση στα μέλη της να ενταχθούν, αν το επιθυμούν, σε ομίλους και οργανώσεις, π.χ. στον «Ερευνητικό Ομιλο Φοιτητών Νομικής», προκειμένου για τους φοιτητές της Νομικής Σχολής ή στο «Αιμοπετάλιο», που διαδίδει και πραγματοποιεί μέσα στο πανεπιστήμιο επιτυχώς την εθελοντική αιμοδοσία, οι οποίοι αποκλειστικό στόχο έχουν την αναβάθμιση των σπουδών και τη βελτίωση της φοιτητικής μέριμνας.

Η κατάργηση προϋποθέτει βεβαίως συναίνεση -των περισσοτέρων τουλάχιστον- και αποδοχή της αυτονόητης δημοκρατικής αρχής του αυτοκαθορισμού και του αυτοπροσδιορισμού καθώς και του απόλυτου σεβασμού της προσωπικότητας των μελών της κοινωνίας.

* Ο κ. Ι. Καράκωστας είναι αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών
kathimerini.gr