16/7/10

Ο Καραγκιόζης των Ελλήνων

http://3.bp.blogspot.com/_lILE47E7yAQ/SRCl-QL_PCI/AAAAAAAAACU/-fQk9zWAmpU/s400/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%B9%CF%8C%CE%B6%CE%B7%CF%82+1896.JPG
της Ελίνας Γαληνού
Καμαρώνουν προφανώς από προχτές οι "φίλοι" μας οι Τούρκοι, παιανίζοντας με περηφάνεια την απόφαση της UNESCO. Κατόπιν προσπαθειών τους, τις οποίες ούτε γνωρίζαμε ούτε μπορούμε να ελέγξουμε, ο Καραγκιόζης απέκτησε... τουρκική υπηκοότητα. Εγινε και αυτός δικός τους, ή μάλλον για να είμαστε πιό ακριβολόγοι, τον οικειοποιήθηκαν ελπίζοντας ν΄αναβαθμίσουν τις διεθνείς εντυπώσεις της πολιτισμικής τους εικόνας.
Οι Τούρκοι, ξέρουμε ότι έχουν την τάση να αντιγράφουν και να οικειοποιούνται οτιδήποτε τους γοητεύσει. Το ξέρουμε αυτό γιατί είμαστε Ελληνες και κανένας δεν μπορεί να τους γνωρίζει τόσο καλά όσο εμείς. Αλίμονο, τους ζήσαμε τετρακόσια χρόνια και τους είδαμε από πολύ κοντά. Γι΄αυτό μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι δεν έχουν σχεδόν καθόλου αλλάξει. Οι τάσεις τους και οι τακτικές τους είναι πάντα ίδιες, παρ΄όλες τις λυκοφιλίες και την προσπάθεια οικοδόμησης αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εμάς και αυτούς.
Οποιοι θεωρούν ότι εμείς βλέπουμε έτσι τα πράγματα λόγω προκατάληψης ή μισαλλοδοξίας, τους διαβεβαιώνουμε ότι σφάλουν. Ο λαός μας που έχει βρεθεί στη θέση του θύματος πάρα πολλές φορές μέσα στην ιστορία, είναι ο πρώτος που έδινε πάντα το παράδειγμα της συγνώμης. Ο πρώτος που θα χαλάρωνε και θα έτεινε χείρα φιλίας στον χτεσινό του εχθρό. Αν θέλουν να μας κρίνουν αντικειμενικά, αυτό θα πρέπει να το παραδεχτούν. Διότι άλλο είναι να "ξεχνώ" και άλλο "συγχωρώ". Και η δύναμη της συγνώμης, είναι αρετή. Επομένως, εμείς πρώτοι θα χαιρόμασταν αν οι Τούρκοι σήμερα είχαν αλλάξει πραγματικά, είχαν αποβάλει όλα τα δηλητηριώδη συναισθήματα του παρελθόντος, όλες τις επίβουλες τάσεις. Δεν το είδαμε όμως δυστυχώς. Αντίθετα, παρ΄όλη την δική μας ανεκτική συμπεριφορά, εκείνοι διατηρούν πάντα το προφίλ του κατακτητή προς εμάς. Μας το δείχνουν με κάθε ευκαιρία.
Η περίπτωση του Καραγκιόζη βέβαια, ίσως δεν είναι της ίδιας βαρύτητας με θέματα όπως το Αιγαίο, η Θράκη και η Κύπρος, θα έλεγε κανείς με το δίκιο του. Ομως είναι ένα θέμα που άγγιξε μια από τις πλέον ευαίσθητες χορδές του ελληνικού λαού. Ξαφνικά όταν άκουσαν ότι ο γραφικός εκείνος ήρωας των παιδικών τους χρόνων, ο αστείος καμπούρης που μ΄όλη του την αθλιότητα και τη φτώχεια, τολμούσε "να τα λέει ίσια" στους Μεγάλους Αξιωματούχους, είναι πολιτισμικό προιόν της Τουρκίας, βγήκαν από τα ρούχα τους! "Ο Καραγκιόζης ο δικός μας, είναι Τούρκος γιατί το είπε η ΌΥΝΕΣΚΟ; Από πού και ως πού; Τι διάβασαν και τι έρευνες έκαναν οι κριτές που "κύρωσαν" την καταγωγή του πειθόμενοι από τα επιχειρήματα των Τούρκων;"
Οπωσδήποτε, εάν είναι να δοθεί μια συγκροτημένη απάντηση από μέρους της Ελλάδας, θα πρέπει να βασίζεται σε κάποιες ιστορικές έρευνες που έχουν εξετάσει την προέλευση του θεάτρου Σκιών και την διαμόρφωσή του μέσα στις εποχές και τις γεωγραφικές περιοχές που ταξίδεψε. Εμείς δεν είμαστε όμως οι αρμόδιοι, είμαστε ο απλός λαός. Και ο Καραγκιόζης γι΄αυτόν τον λαό, ήταν το δρόσισμα της ψυχής του τα καλοκαίρια των φτωχικών του εποχών... Ηταν ο κοντός ξυπόλητος καμπούρης με το αετίσιο βλέμμα και το σπινθηροβόλο μυαλό που καθήλωνε παρ΄όλη του την ταπεινότητα, την Μεγάλη Εξουσία...Ηταν ο αυτοσαρκαζόμενος καταπιεσμένος Ελληνας με την ελεύθερη σκέψη και το καθαρό μυαλό που μπορούσε να προβληματίσει ή και να φοβίσει ακόμα εκείνους που στέκονταν ψηλά...Το "εγώ" που έχει δικαίωμα να ζεί, γιατί απλά γεννήθηκε σ΄αυτόν τον κόσμο και άρα, έχει μια θέση στον ήλιο. Ο λαικός αυτός τύπος, έγινε ο αγαπημένος ήρωας των Ελλήνων. Οι στιχομυθίες του σφράγισαν λεκτικά την χιουμοριστική επικοινωνία της νεώτερης Ελλάδας. Η καμπούρα του-σύμβολο της αντοχής και καρτερικότητας του Ελληνα- αποδείχτηκε ανθεκτική στο χρόνο.
Αυτόν λοιπόν τον Καραγκιόζη λαχτάρισαν οι Τούρκοι και τον θέλουν δικό τους, αλλά δεν θα γίνει ποτέ. Ακόμα και αν οικειοποιηθούν τη φιγούρα του, μας είναι αδύνατον να φανταστούμε Καραγκιόζη στην Τουρκία με τόσο ελεύθερο πνεύμα. Θα μου πείτε, και οι Τούρκοι άνθρωποι είναι και ίσως να αγγίζει τις ψυχές και του τουρκικού λαού ένας τέτοιος τυπάκος καταπιεσμένου και εξαθλιωμένου καμπούρη...Ομως αυτός ο τυπάκος, έτσι και τολμήσει να τα πεί χύμα στον "Μεγάλο Βεζύρη" ακόμα και στην σύγχρονη Τουρκία,....θα βρεί μεγάλο μπελά και αυτός και ο Καραγκιοζοπαίχτης του μαζί. Βλέπετε, εμείς στην Ελλάδα, τον Σπαθάρη μας τον γράψαμε στην Ιστορία και το πνεύμα του Καραγκιόζη μας θα μας θυμίζει πάντα τον πνευματώδη άνθρωπο που ξεπερνά τα δεινά του χωρίς να αδικεί κανέναν...
Και αυτός ο Καραγκιόζης θα είναι πάντα Ελληνικός!

13 σχόλια:

  1. Μάλιστα..Δηλαδή τα παιδιά μου κι εγώ, που έχουμε φτιάξει αυτοσχέδιο θέατρο Σκιών-με προβολείς, σκηνικά, τα πάντα- και παίζουμε παραστάσεις Καραγκιόζη, κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε για αντεθνική δράση;;;;
    Σοβαρά όμως, είναι ένα θέμα πολιτιστικής παράδοσης, που δε νομίζω ότι εμπίπτει σε πρακτικές "να σε δώκω τη Σαχάρα, να με δώκεις το Σουέζ". Δεν είναι το ίδιο όπως με τη φέτα ή τον μπακλαβά. Ο πολιτισμός και η Παράδοση (το λέει και η λέξη) είναι σκυτάλη που παραδίνεται από χέρι σε χέρι κι από στόμα σε στόμα. Καθένας προσθέτει και κάτι, με τρόπο που να το καθιστά μοναδικό.
    Τα στοιχεία για την προέλευση του Θεάτρου Σκιών υπάρχουν. Από την Κίνα, Ινδοκίνα, Ινδίες και από κει (δρόμος του μεταξιού, δρόμος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, άγνωστο) Αρχαία Ελλάδα, ίσως και Βυζάντιο, κατά τον Τσελεμπή . Ο Κ. Μπίρης μιλάει για καταγωγή από λατρευτικές εκδηλώσεις Ελευσινίων και Καβειρίων μυστηρίων. Και μετά από το θρησκευτικό Θέατρο, εν μέσω βασιλείας Ορχάν (1324-1360)-το πιθανότερο-δημιουργείται ο Karagoz, ως κωμικό πλέον είδος και μάλιστα παιζόταν κυρίως κατά το Ραμαζάνι. Στην Ελλάδα εμφανίζεται μετά το 1821, ελεύθερα και αποκτά άλλο χαρακτήρα, λιγότερο βωμολοχικό και με κοινωνικές νύξεις. (παραπέμπω και σε πρόσφατη σειρά έργων του Σπαθάρη, που κυκλοφόρησαν με τα ΝΕΑ, Επιμ. Γ. Παυριανός).
    Η ουσία είναι μάλλον χαμένη. Οι γενιές που μεγάλωσαν με Καραγκιόζη λίγο αντιλαμβάνονται πολιτικά παιχνίδια περί καταγωγών, προελεύσεων και πνευματικών δικαιωμάτων κατοχυρωμένων από φορείς σαν την UNESCO.
    Ο Καραγκιόζης ανήκει στον εαυτό του και μόνο......

    Makailer

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. "Οι Τούρκοι, ξέρουμε ότι έχουν την τάση να αντιγράφουν και να οικειοποιούνται οτιδήποτε τους γοητεύσει."

    Αυτό έκαναν αρχικά και οι Ιάπωνες - και έφτασαν εκεί που είναι σήμερα. Ας μην τα δαιμονοποιούμε όλα και ας μάθουμε αφενός να τιμωρούμε με τον χειρότερο τρόπο αυτούς που μας ξεπουλάνε (αφού δεν έχουν οι ίδιοι το φιλότιμο να κάνουν χαρακίρι) και αφετέρου να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που μας δίνονται - και να δημιουργούμε τις δικές μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μάλιστα. Αφού δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε για τίποτε σοβαρότερο, ασχολούμαστε με τον Καραγκιόζη, οι ... καραγκιόζηδες!

    Στο τέλος μπορεί και να δεχτούν οι Τούρκοι να μοιραστούμε την πατρότητα εις ένδειξιν καλής θελήσεως, με το αζημίωτο φυσικά.

    Και η κυβέρνηση θα κομπάζει ότι επέτυχε διπλωματική νίκη!... Καραγκιόζηδες με πατέντα ιστορική είμαστε. Τι την θέλουμε αυτήν της UNESCO;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γλαφυρότατο άρθρο, χωρίς όμως περιεχόμενο. Το ζητούμενο είναι, ποια ιστορική απόδειξη υπάρχει που να πιστοποιεί την ελληνικότητα του Καραγκιόζη;
    XXL

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. συμφωνώ με τον XXL αφού δεν έχουμε απτή ιστορική απόδειξη ότι μας ανήκει γιατί χτυπιόμαστε.Η σκέψη που κάνω και απάντηση μπορεί να μου δώσει μόνον κάποιος που έχει παρακολούθηση παράσταση του καραγκιόζη στην τουρκία,τι θεματολογία και σενάριο έχουν οι παραστάσεις του και αν ο καραγκιόζης μέσα από τις ιστορίες είναι ο έλληνας που πιστεύουμε εμείς κάτι που είναι απίθανο κατά την γνώμη μου ή συμβολίζει τον πολίτη τον πονηρό τον κακόμοιρο τον απατεωνάκο μέσα στην μεγάλη κοινωνία τις οθωμανικής αυτοκρατορίας που μέσα από τις ιστορίες του προσπαθούν να περάσουν άλλα μηνύματα τελείως διαφορετικά από τις ελληνικές ιστορίες του έλληνα καραγκιόζη όπως ο μέγας αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι τίτλος καθαρά ελληνικής δημιουργίας-και εν δεχομένης προπαγάνδας-πολιτιστικής διαπαιδαγώγησης.stef

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Χάσαμε τον καραγκιόζη;
    Αχ τι κρίμα,ηταν το μοναδικό πραγμα που μας απεικόνιζε πλήρως...
    Καραγκιόζηδες κώλοέλληνες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @ Ανώνυμο 1.10μμ
    Στην Τουρκία ο Καραγκιόζης ήταν ένα είδος καρπαζοεισπράχτορα που εκτόνωνε την καταπίεσή του με "αθυροστομίες". Κάποιος συγγενής μου που βρισκόταν στην Σμύρνη το 1920, μου είχε πεί ότι πήγε με συστρατιώτες του να δεί μια παράσταση και την είχαν βρεί πολύ βαρετή και χοντροκομμένη, διότι εδώ στην Ελλάδα είχαν συνηθίσει διαφορετικό πνεύμα Καραγκιόζη.
    Σήμερα ο Καραγκιόζης παίζεται στην Τουρκία ελάχιστα, γιατί δεν υπάρχουν πολλοί Καραγκιοζοπαίχτες.
    Και πριν είκοσι χρόνια μια γνωστή μου ζωγράφος που επισκέφτηκε μια ε τουρκική πόλη προς τηνΑνατολία, μου είχε πεί ανάλογες εντυπώσεις με τις παλαιότερες του συγγενή μου...
    Σχετικά με το ιστορικό υπόβαθρο του θεάτρου Σκιών, δημοσιεύτηκε πρόσφατα μια αναφορά στην εφημερίδα "Πατρίς" της Κρήτης. Αναφέρεται και η σχετική βιβλιογραφία εκεί.
    Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. @ ανώνυμο 11.30 πμ.
    Δεν είναι μόνο η αντιγραφή- οικειοποίηση αλλά ο τρόπος που γίνεται. Και οι Ιάπωνες και άλλοι λαοί έχουν αντιγράψει τέχνες, τεχνικές...Μήπως οι Αραβες δεν αντέγραψαν τις τεχνικές παρασκευής χαρτιού από Κινέζους που είχαν πιάσει αιχμάλωτους τον 8ο αιωνα μ.Χ; Αλλωστε τα πολιτισμικά στοιχεία κυκλοφορούν από τόπο σε τόπο και μεταλλάσσονται. Οταν όμως σηκώνεται μια χώρα και θέλει με τόση ζέση πατεντάρισμα για κάτι σαν τον Καραγκιόζη, κάπου αλλού το πάει το πράγμα...Διαβάστε το "Πώς οι Τούρκοι ξαναγράφουν την Ιστορία" του Σαράντου Καργάκου και θα καταλάβετε πολλά...
    Μια όμως που μου είπατε ότι παίζετε Καραγκιόζη με τα παιδιά σας, θα έχετε υπ΄όψη ότι θέλει ευελιξία η φωνή- είναι βασικό για την απόδοση του έργου. Κάποτε που έπαιξα Καραγκιόζη σε χριστουγεννιάτικη γιορτή στην Κυπριακή Εστία-το είχε διοργανώσει η τάξη μου το 1974 και χρειάστηκαν δύο εβδομάδες πρόβα φωνής. Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Δικαιως οι τουρκοι πηραν αυτο που τους ανηκει και που ποτε δεν εκφραζε τον Ελληνικο πολιτισμο.Το θεμα ειναι οι Ελληνες να μην γινουν καραγκιοζηδες και να μην ξεπουλησουν τα εθνικα θεματα.Αυτοι με τον καραγκιοζη και εμεις με Σοφοκλη,Αισχυλο,Αριστοτελη.....ριτσο,Ελυτη.Δεν μου κακοφαινεται καθολου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. "Οι Τούρκοι, ξέρουμε ότι έχουν την τάση να αντιγράφουν και να οικειοποιούνται οτιδήποτε τους γοητεύσει."


    Οι Τούρκοι, δεν αντιγράφουν,
    άλλη είναι η παράδοσή τους:

    οι Τούρκοι ΛΕΗΛΑΤΟΥΝ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. 16 Ιουλίου 2010 5:47 μ.μ.

    σύμφωνοι,αλλά γιατί αρνείσαι την ποικιλία; Μετά το θέατρο και το θέατρο Σκιών!

    ΕΠΙΣΗΣ, άλλο ο λαϊκός ήρωας του θεάτρου σκιών- ο χαρακτήρας του,

    και

    άλλο η μεταφορική έννοια με την οποία χρησιμοποιήθηκε μεταγενέστερα η λέξη καραγκιόζης
    (π.χ."κάνω τον καραγκιόζη" = κάνω κπ να γελάσει ή σήμερα λέμε "είναι καραγκιόζης" = είναι γελοίος,μη σοβαρός,το οποίο λέγεται άκρως υποτιμητικά).

    Μην τα συγχέουμε,εδώ μιλάμε για τον ήρωα του θεάτρου σκιών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @ 5.47 μμ
    Και τον Αριστοφάνη μην τον ξεχνάμε. Καταδεικνύει πόσο παλιό είναι το σατιρικό και χιουμοριστικό ταλέντο των Ελλήνων...
    Αλλά και ο δικος μας Καραγκιόζης, έχει και αυτός τη γοητεία του.
    Οι Τούρκοι ας τον κάνουν όπως θέλουν, αλλά δεν θα είναι σε καμιά περίπτωση σαν τον ελληνικό.
    Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ελινα
    Σε βλεπω πολυ γνωστρια του θεματος.
    Πολυ διακριτικα θα σου πω οτι δεν...στενοχωρεθηκα που μας τον πηρανε τον καραγκιοζη ,δεν θα μου λειψει,καθε μερα ολοι μας κομματια του ημαστε και ο καθε ενας μας βλεπει καποιο κομματι του στον διπλανο.Το να εισαι καραγκιοζης η -καραγκιοζινα
    και να το ξερεις αντε συγχωρειται,
    το να εισαι ομως και να το βλεπουν μονο οι αλλοι αυτο σηκωνει πολυ γελιο και για τον "καραγκιοζη" αλλα
    και για τους "αλλους".

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.