Το '89 του αραβικού κόσμου

Ντόμινο καθεστωτικών κλυδωνισμών σε πλήρη εξέλιξη
Ανεξάρτητα από την τελική κατάληξη της αναταραχής στην Αίγυπτο λίγες μέρες μετά την ανατροπή στην Τύνιδα και την έκρηξη λαϊκής οργής στο Αλγέρι και στο Αμάν, ένα είναι βέβαιο: Η καθεστωτική αμφισβήτηση στις αραβικές χώρες έχει πλέον δυναμική ντόμινο που παραπέμπει στην κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη στους τελευταίους μήνες του 1989.

Ένα παρόμοιο ντόμινο είχαν ονειρευτεί και οι Νεοσυντηρητικοί του Μπους υιού στις αρχές του 2003 όταν σχεδίαζαν την εισβολή στο Ιράκ: Η ανατροπή του Σαντάμ θα έφερνε τη δημοκρατία δυτικού τύπου στο σύνολο του αραβικού κόσμου. Μια προσέγγιση κατά τα ήμισυ σωστή και κατά το ήμισυ τραγικά εσφαλμένη, καθώς οι καθεστωτικές ανατροπές δεν εισάγονται και η υιοθέτηση του δυτικού δημοκρατικού μοντέλου δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε νομοτελειακή.
Το 1989, χώρες όπως η Πολωνία, η Βουλγαρία, και η Τσεχοσλοβακία ήταν ξεχωριστές πραγματικότητες, με έναν κοινό παρονομαστή, τα καθεστώτα σοβιετικού τύπου, που οδήγησαν στην ανατροπή τύπου ντόμινο.
Σήμερα, χώρες όπως η Τυνησία, η Αίγυπτος και η Αλγερία είναι ακόμη πιο διαφορετικές πραγματικότητες, έχουν όμως και αυτές έναν κοινό καθεστωτικό παρονομαστή: Από το Αλγέρι, την Τύνιδα, το Κάιρο, τη Δαμασκό και το Αμάν, τα καθεστώτα με τη μια ή την άλλη μορφή είναι κληρονόμοι κοσμικών εκσυγχρονιστικών κινημάτων που υιοθέτησαν το δυτικό μοντέλο σε μια προσπάθεια διαφοροποίησης, σύγκρουσης και χειραφέτησης με την αποικιακή στην αρχή και την ιμπεριαλιστική στη συνέχεια Δύση.
Ένα δεύτερο κοινό χαρακτηριστικό είναι η μονοκομματική και βαθιά διεφθαρμένη δομή της εξουσίας: Οι ηρωικοί αγωνιστές του FLN στην Αλγερία, οι κληρονόμοι του ενδόξου Κινήματος των Ελευθέρων Αξιωματικών του 1952 στην Αίγυπτο και ο διάδοχός του Μπουργκίμπα στην Τυνησία έγιναν για τους συμπολίτες τους πολύ γρήγορα χειρότεροι εφιάλτες από τον γαλλικό αποικιακό στρατό και την αστυνομία του βασιλιά Φαρούκ.
Ίδια εικόνα παρακμής παρουσίασε πολύ γρήγορα και η παλαιστινιακή εξουσία στην Ραμάλα, με αποτέλεσμα στις πρώτες ελεύθερες και πολυκομματικές εκλογές να θριαμβεύσει η Χαμάς.
Τα ξεθωριασμένα ριζοσπαστικά και μετριοπαθή αραβικά καθεστώτα καταρρέουν όχι για να εισαγάγουν τη δημοκρατία δυτικού τύπου που ονειρευόταν η Κοντολίζα Ράις για τη Μέση Ανατολή, αλλά για να ζήσουν με τη μια ή την άλλη μορφή ισλαμικού πολιτικού ριζοσπαστισμού.
Πρόκειται για μια δυναμική στο πλαίσιο της οποίας τίποτε δεν μπορεί να αποκλεισθεί από ένα ήπιο πολιτικό Ισλάμ τύπου Ερντογάν, αν οι αδελφοί μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο μπορέσουν να εκσυγχρονισθούν σε συνθήκες κρίσης μέχρι σκοταδιστικά κινήματα κάθε λογής.
Ένα είναι βέβαιο: Το μοντέλο του δυτικού εκσυγχρονισμού για να αντιμετωπισθεί η αποικιακή και ιμπεριαλιστική Δύση, πρώτος διδάξας του οποίου δεν είναι άλλος από τον Αλβανό εκ Καβάλας Αντιβασιλέα της Οθωμανικής Αιγύπτου Μοχάμεντ Αλί, τελείωσε και κάθε αυταπάτη για μεταρρύθμιση και εξωραϊσμό του θα είναι χαμένο χρόνος.
Αυτό που θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη και περνά αυτή τη στιγμή σχετικά απαρατήρητο - με εξαίρεση τη Γαλλία που έχει ειδική εμπλοκή ως πρώην αποικιακή δύναμη στην Τυνησία, στο Μαρόκο και την Αλγερία- είναι η ανυπαρξία στρατηγικής άξιας του ονόματός της από την Ευρώπη απέναντι σε μια κρίση στην άλλη ακτή της Μεσογείου, μια περιοχή που διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα της Γηραιάς Ηπείρου.

Στο πολιτικό Ισλάμ η σκυτάλη
Τα ξεθωριασμένα ριζοσπαστικά και μετριοπαθή αραβικά καθεστώτα καταρρέουν όχι για να εισαγάγουν τη δημοκρατία δυτικού τύπου που ονειρευόταν η Κοντολίζα Ράις για τη Μέση Ανατολή, αλλά για να ζήσουν με τη μία ή την άλλη μορφή ισλαμικού πολιτικού ριζοσπαστισμού.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ