ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΟΥΡΑΔΟΜΗΧΑΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ;

Γεώργιος Ε. Δουδούμης*
Κλείνει σήμερα μια δύσκολη χρονιά για τους Έλληνες. Στα τόσα αρνητικά είχαμε όμως και κάποιες θετικές συνέπειες. Θέλοντας και μη οι Έλληνες ασχοληθήκαμε πιο πολύ με την οικονομία ως επιστήμη και όροι που χρησιμοποιούσαν περισσότερο οι ειδικοί προστέθηκαν στο καθημερινό λεξιλόγιο του μέσου Έλληνα. Οι όροι δημοσιονομικό έλλειμμα, αναδιάρθρωση χρέους, άμεσες παραγωγικές επενδύσεις, ανταγωνιστικότητα, πτώχευση έγιναν ψωμοτύρι τόσο στα δελτία ειδήσεων όσο και στις διάφορες συζητήσεις στα καφενεία και στους χώρους εργασίας.
Στην όλη «προσπάθεια» για εξοικείωση των Ελλήνων με τους οικονομικούς όρους προστέθηκε και η συμβολή του ευτραφούς αντιπροέδρου της κυβέρνησής μας, ο οποίος θεώρησε αναγκαίο να πληροφορήσει τους συμπολίτες του ότι οι πιλότοι της πολεμικής μας αεροπορίας δεν είναι παραγωγικοί (με την οικονομική έννοια). Εβδομάδες αργότερα θέλοντας να μας ενημερώσει έμμεσα ότι και οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν είναι παραγωγικοί χρησιμοποίησε την μάλλον σπάνια λέξη «κοπρίτης», αλλά λόγω του ότι το παρόν άρθρο έχει ως αντικείμενο αυστηρά οικονομικούς όρους δεν θα ασχοληθεί με τους «κοπρίτες», αλλά θα επανέλθει στο σχόλιο του λίαν ευτραφούς αντιπροέδρου της κυβέρνησής μας που αφορά τον όρο «παραγωγικοί».
Είναι εύκολο να εξηγηθεί ο σημερινός σεβασμός του αντιπροέδρου μας στην παραγωγή και η απέχθειά του στους μη παραγωγικούς Έλληνες. Διότι η οικονομία πάει τότε μόνον μπροστά όταν έχουμε μια «εισροή» σε έναν παραγωγικό μηχανισμό και μια «εκροή» του εν λόγω παραγωγικού μηχανισμού. Εισροές και εκροές είναι μετρήσιμα μεγέθη και έτσι το μαθηματικό αποτέλεσμα εκφράζει το μέγεθος της παραγωγής. Όσο πιο μεγάλη η εγχώρια παραγωγή τόσο καλύτερα, εφόσον θα χρειαστούν λιγώτερες εισαγωγές από το εξωτερικό και συνεπώς μικρότερες δαπάνες σε ευρώ, που αν δεν υπάρχουν πρέπει να τα δανειστούμε. Ό, τι συμβάλλει λοιπόν σε κάτι που παράγεται αποκαλείται στην οικονομική ορολογία «συντελεστής παραγωγής». Ως συντελεστές παραγωγής χαρακτηρίζονται το έδαφος, η εργασία και το κεφάλαιο. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα του τίτλου του άρθρου το έδαφος είναι απαραίτητο για να παραχθούν όλα τα αναγκαία αγαθά που θα αποτελέσουν την «εισροή» σε έναν «παραγωγικό» μηχανισμό, που στην περίπτωσή μας μπορεί να είναι ένας ευτραφέστατος ζων οργανισμός. Είναι εύλογο, ότι χρειάζεται και η εργασία για τη μεταποίηση των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα και επίσης εύλογη η ανάγκη ύπαρξης χρημάτων για να καταλήξει το μεταποιημένο υπό κατανάλωση προϊόν στο ψυγείο της (όχι υποχρεωτικά ευτραφούς) ζώσας ύπαρξης.
Αρκεί όμως η ύπαρξη ενός αποτελέσματος, μιας παραγωγής, για να είναι σεβαστή η συγκεκριμένη συμβολή στην ανάπτυξη της χώρας; Αν το κόστος των συντελεστών παραγωγής είναι μεγαλύτερο από την αξία του παραγόμενου προϊόντος, τί ωφελεί αυτή η παραγωγή; Αν ξοδεύω 16 για να καταλήξω στην παραγωγή ενός προϊόντος που αξίζει 10 θεωρείται «παραγωγική» η διαδικασία; Για να είναι χρήσιμη και επιθυμητή μια παραγωγική διαδικασία το τελικό πρόσημο πρέπει να είναι θετικό. Οπότε δικαιολογημένα τίθεται το ερώτημα: Αν π.χ. για έναν ευτραφή κύριο έχουν δαπανηθεί μεγάλα ποσά για να εκπαιδευτεί και στη συνέχεια για να αμείβεται ως εργαζόμενος γραφειοκράτης με τελικό αποτέλεσμα η προσφορά του να είναι άχρηστη και ενδεχομένως βρωμερή, είναι «παραγωγική» η όλη διαδικασία; Ένας άχρηστος χαραμοφάης είναι «παραγωγικός»; Είναι μια κουραδομηχανή παραγωγική;
Αν και οικονομολόγος, θα διαφωνήσω και δεν θα αρκεστώ αποκλειστικά και μόνο στο θετικό πρόσημο του αριθμητικού αποτελέσματος για να θεωρήσω παραγωγική την προσφορά εργασίας συνανθρώπων μας. Στη ζωή δεν υπάρχει μόνο η ποσότητα, υπάρχει και η ποιότητα που πολλές φορές, αν και δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος, είναι ανεκτίμητης αξίας. Κάτι που ως γραφειοκράτης δεν δείχνει να έχει καταλάβει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησής μας είναι ακριβώς αυτή η ανεκτίμητης αξίας προσφορά γενικά των ενόπλων δυνάμεων της Ελλάδος και ειδικώτερα των πιλότων της πολεμικής μας αεροπορίας.
Γιατί πρέπει σ' αυτόν τον κόσμο να είναι όλοι παραγωγικοί με την οικονομική έννοια (να προσθέτουν δηλαδή ποσοτικά) και να μη προσθέτουν μόνο ποιοτικά βελτιώνοντας τη ζωή μας προσθέτοντας ευτυχία, ασφάλεια, χαμόγελα, αγάπη για τη ζωή και τη φύση; Η μη μετρήσιμη με τους αυστηρούς αριθμούς (ακόμη και με τα "κόλπα" της πονηρής στατιστικής, στην οποία καταφεύγουν ενίοτε και αντιπρόεδροι κυβερνήσεων) βελτίωση της ποιότητας της ζωής μπορεί σε τελική ανάλυση να στέκεται σε πιο ψηλό βάθρο από αυτό στο οποίο καταλήγουν πολλά αριθμητικά αθροίσματα. Όμως, τί απ’ όλα αυτά τα θετικά ποιοτικά αποτελέσματα προσφέρει μια κουραδομηχανή;
Έτσι, στο "διά ταύτα", καλά κάνει ο ποιητής και ασχολείται με την ποιότητα αγνοώντας τις ποσοτικές προτεραιότητες της οικονομικής θεωρίας. Ουσιαστικά πτωχεύσαμε οικονομικά, αλλά μεγαλύτερη είναι η ζημιά από την πτώχευση που προηγήθηκε σε αρχές και σε αξίες. Διότι η σημαία δεν είναι απλά ένα πανί.

Ευτυχισμένο και παραγωγικό το 2011!

*Γεώργιος Ε. Δουδούμης
Οικονομολόγος – Συγγραφέας
gdoudoumis@yahoo.com