Η φεράρι του χρέους…

Του Γιάννου Χαραλαμπίδη

• Ο χρυσός κανόνας της Ευρωζώνης και οι «τοκογλύφοι» της Τρόικας - Πώς τα δυο πόδια της κυπριακής και της ευρωπαϊκής οικονομίας μπαίνουν σ’ ένα παπούτσι και η έξοδος από την κρίση
• ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ του κομματισμού και η ρουσφετοκρατία
  

Το 2013 δεν θα είναι έτος εύκολο, ειδικώς για την οικονομία, η οποία πνέει τα λοίσθια και εκ των πραγμάτων επιβάλλεται συγκροτημένη και υπεύθυνη πολιτική, που αφενός θα εφαρμόσει και αφετέρου θα επιδιώξει να βελτιώσει. Εάν, δε, εμφανιστεί η νέα Κυβέρνηση με κουτοπόνηρες προθέσεις, δηλαδή να ξεγελάσει την Τρόικα, θα ακολουθήσουμε την προ του Σαμαρά περίοδο της Ελλάδας και τη δημιουργία χαοτικών καταστάσεων, που θα αυξήσουν την ύφεση και την ανεργία, απειλώντας έτσι την κοινωνική και πολιτική συνοχή, που συνιστούν απαραίτητες προϋποθέσες για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Οι ευρωπαϊκές δεσμεύσεις

Ήδη, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι δεσμευμένη αφενός επί του μνημονίου, είτε το υπογράψει είτε όχι ο Πρόεδρος Χριστόφιας, και αφετέρου επί του Δημοσιονομικού Συμφώνου, το οποίο υπογράφηκε στις 2 Μαρτίου, από τα 25 εκ των 27 κρατών μελών της ΕΕ, πλην της Βρετανίας και της Τσεχίας. Οι δυο αυτές δεσμεύσεις είναι συναφείς μεταξύ τους. Διότι, εάν μια χώρα της Ευρωζώνης δεν υπέγραφε το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, ουδόλως θα εδύνατο να συμμετάσχει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Τι σημαίνει η υπογραφή του Δημοσιονομικού Συμφώνου για ένα κράτος της Ευρωζώνης.

Σημαίνει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα κάθε κράτους της Ευρωζώνης δεν θα μπορεί να υπερβαίνει το 3% επί του ΑΕΠ και ότι το δημόσιο χρέος δεν θα μπορεί να υπερβαίνει το 60%. Όσα κράτη βρίσκονται εκτός των στόχων θα πρέπει να μειώνουν το δημόσιο χρέος κατά 5% ετησίως και να επιδιώκουν τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού, που σημαίνει ότι δεν θα μπορεί η απόκλιση να είναι πέραν του 0,5% επί του ΑΕΠ. Διαφορετικά, οι παραβάτες θα είναι δυνατό να πληρώνουν πρόστιμο, το οποίο θα επιβάλλεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το πρόστιμο θα φθάνει ώς και το 0,10% επί του ΑΕΠ και ένα υπό κατηγορία κράτος θα μπορεί να απαλλάσσεται μόνο κατόπιν απόφασης με ομοφωνία από τα κράτη μέλη. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «χρυσός κανόνας» (Balanced Budget Rules).

Μείωση του χρέους και ευθύνες

ΕΑΝ η κυπριακή οικονομία δεν πληροί τις υποχρεώσεις της, τότε θα επιβάλλονται νέα χειρότερα μέτρα, θα έρχονται νέα μνημόνια και θα βαθαίνει ακόμη περισσότερο η ύφεση και η κρίση. Και η Κύπρος θα γίνεται πιο ευάλωτη και θα είναι ευκολότερο το ξεπούλημα της περιουσίας και του πλούτου της. Και επί αυτών των κανόνων έχουμε δεσμευτεί στη λογική της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης. Συνεπώς, περί τούτου δεν θα ευθύνονται η Τρόικα ή οι Βρυξέλλες αλλά και η νέα Κυβέρνηση, καθώς και η αντιπολίτευση και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, εάν δεν επιδειχθεί σοβαρότητα και αν επικρατήσει το σύνδρομο του μικροκομματισμού, από το οποίο η πολιτική σκηνή της Κύπρου βασανίζεται επί μακρόν.

Τα δυο πόδια της κυπριακής οικονομίας, δηλαδή το μνημόνιο και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, βρίσκονται στην ουσία σε ένα παπούτσι, εφόσον είναι ζητήματα συναφή και το ένα συνυπάρχει με το άλλο. Γιατί; Διότι, εάν δεν τηρηθούν οι όροι του μνημονίου, δεν θα προκύψει ούτε μείωση του δημόσιου χρέους ούτε του δημοσιονομικού ελλείμματος. Και τα σπασμένα θα τα πληρώσει ο πολίτης, με νέες περικοπές και νέες φορολογίες, ανεξαρτήτως εάν είναι επιχειρηματίας, εργοδότης ή εργοδοτούμενος.

Ραντεβού με το Γιούρογκρουπ και το μνημόνιο
ΑΛΛΩΣΤΕ, το μεγάλο πρόβλημα για την τελική υπογραφή του μνημονίου είναι η βιωσιμότητα του κυπριακού χρέους. Εάν, δηλαδή, υπερβαίνει ή όχι το 120% επί του ΑΕΠ, ή εάν το ποσό του δανεισμού δεν υπερβαίνει το 64,5% επί του ΑΕΠ. Και φαίνεται ότι το πρόβλημα είναι σοβαρό, υπό την έννοια ότι η ίδια η Κυβέρνηση αμφισβητεί τη μεθοδολογία μέτρησης που χρησιμοποιεί η PIMCO για να καταλήξει στο ακριβές ποσό του χρέους. Και ως εκ τούτου, απευθύνεται σε άλλη εταιρεία για να ελέγξει τη μεθοδολογία της PIMCO. Η διαδικασία αυτή παραπέμπει στο ότι το χρέος μάλλον δεν είναι βιώσιμο. Και ως εκ τούτου, οι επιλογές είναι στην ουσία δυο: Πώληση της κρατικής ιδιοκτησίας στη λογική των ιδιωτικοποιήσεων ή και του κουρέματος των κυπριακών ομολόγων.

Επειδή, όμως, το κρατικά ομόλογα βρίσκονται σε κυπριακά χέρια, θα πληγούν οι θεσμικοί επενδυτές, όπως τα ταμεία συντάξεων κοινωνικών ασφαλίσεων, τα συνεργατικά, ακόμη και οι τράπεζες, οπότε θα χρειαστεί, προφανώς, νέα ανακεφαλαιοποίηση και μνημόνια. Εάν καθυστερήσουν οι διαδικασίες καθορισμού του κυπριακού δημόσιου χρέους, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί το ραντεβού του Γιούρογκρουπ της 21ης Ιανουαρίου, οπότε και η Κυβέρνηση προσδοκά να ληφθούν αποφάσεις για τη δανειοδότηση της Κύπρου, της οποίας τα ταμεία είναι άδεια. Ζει με δανεικά από τα ταμεία των ημικρατικών οργανισμών. Γίνεται, δε, αντιληπτό ότι είναι ανοικτό το ενδεχόμενο να μην υπογραφεί μνημόνιο από τον Πρόεδρο Χριστόφια, αλλά από τον επόμενο Πρόεδρο.

Τοκογλύφοι και αγορές
ΥΠΟ αυτές τις συνθήκες γίνεται κατανοητό και το εξής: Τόσο η Τρόικα όσο και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο αποτελούν δικές μας επιλογές. Εάν δεν κάναμε και δεν κάνουμε καλή διαπραγμάτευση με την Τρόικα δεν ευθύνεται αυτή, αλλά η Κυβέρνηση. Και αν δεν τηρήσουμε τους όρους του μνημονίου και του Δημοσιονομικού Συμφώνου δεν θα φταίει κανείς άλλος, εκτός από εμάς τους ιδίους. Και επί τούτου θα πρέπει να απαλλαγεί το κομματικό και προεκλογικό σκηνικό από τον λαϊκισμό, όπως οι αναφορές σε τοκογλύφους της Τρόικας! Δεν θα επιχειρηματολογήσουμε επί του αυτονόητου, ότι δηλαδή εμείς καλέσαμε την Τρόικα ως αποτέλεσμα της κακής κυβερνητικής διαχείρισης, της δράσης των «golden boys» των τραπεζών και των δομικών προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας και κοινωνίας, που αποτυπώνονται στη ρουσφετοκρατία και στο βόλεμα των εκάστοτε ημετέρων εντός του Δημοσίου. Εμείς απλώς θα αναφερθούμε το εξής:

Η Λευκωσία επιδιώκει από την Τρόικα επιτόκιο δανεισμού της τάξης του 2,5%, όταν στις αγορές το επιτόκιο δανεισμού φτάνει για την Κύπρο το 14%! Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι το επιτόκιο θα φθάσει το 4,5%, γιατί να θεωρηθεί υπό τις υφιστάμενες συνθήκες ως τοκογλυφία, για μια οικονομία η οποία στην ουσία έχει πτωχεύσει και της οποίας το χρέος μάλλον δεν είναι βιώσιμο, που σημαίνει ότι οι δανειστές αναλαμβάνουν το ρίσκο να μην πάρουν πίσω το σύνολο των χρημάτων τους. Εξού και η προσπάθειά τους να καταστεί το χρέος βιώσιμο είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, χωρίς να υπάρξει άτακτη χρεοκοπία.

Η τύχη της ανάπτυξης και οι εναλλακτικές επιλογές

Όσοι ισχυρίζονται ότι υπάρχουν άλλες εναλλακτικές προτάσεις να τις καταθέσουν κατά τρόπον υπεύθυνο και συγκεκριμένο, και όχι στη βάση πυροτεχνημάτων, που γαργαλάνε τ’ αφτιά του λαού. Και μακάρι να βρεθούν στο μέλλον προτάσεις και δη επί της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου. Επί του παρόντος, όμως, δεν υπάρχει ούτε χρόνος ούτε χρήμα. Ούτε μαγικές συνταγές. Εάν δεν υπογραφεί το μνημόνιο, εάν δεν εφαρμοστεί και αν δεν τηρήσουμε το Δημοσιονομικό Σύμφωνο, το κυπριακό κράτος και η οικονομία του θα μοιάζουν με μια κούρσα φεράρι, που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα εκτός ελέγχου με το χρέος της, ακόμη και αν αποφευχθεί στην παρούσα φάση να εκτοξευτεί στα ύψη και η ύφεση να βυθίζεται αντιστρόφως ανάλογα προ τα κάτω, χωρίς να ξέρουμε πού βρίσκεται ο πάτος.

Το μνημόνιο και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο αποτελούν συστατικούς παράγοντες, που με το ορθό μείγμα μπορούν να οδηγήσουν σε σταθερότητα και σε δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης και καταπολέμησης της ύφεσης, της ανεργίας και του κυκλικού ελλείμματος, που ως άλλη μαύρη τρύπα θα καταβροχθίζει τις φορολογίες, χωρίς όμως ανάκαμψη. Η τύχη της οικονομίας και ειδικώς η ανάπτυξη δεν βρίσκεται στα χέρια της Τρόικας, αλλά στα δικά μας. Στη δική μας υπευθυνότητα, αξιοπιστία και ικανότητα. Τα λοιπά και κυρίως οι εύκολες δαιμονοποιήσεις συνιστούν φτηνές δικαιολογίες και έλλειψη πολιτικής τόλμης και ανάληψης ευθυνών για την τραγική οικονομική κατάσταση στην οποία οδηγήθηκε ο τόπος και από την οποία οφείλουμε να τον βγάλουμε το συντομότερο δυνατό. Με λίγα λόγια και πολλές υπεύθυνες πράξεις.