Η Σιγκαπούρη που έγινε σκουπίδια

Του Σάββα Ιακωβίδη

Πώς μια ευημερούσα κυπριακή οικονομία κατέρρευσε - Οι κομπασμοί των κυβερνώντων για το αλώβητο σύστημα και γιατί αγνόησαν προκλητικά τις απανωτές προειδοποιήσεις ξένων παραγόντων και του πρώην Διοικητή της ΚΤΚ
ΑΠΟ ΤΟ 2008 είχαν αρχίσει να διαφαίνονται τα σημάδια της επερχόμενης κρίσης, για όσους ήθελαν να τα δουν. Χριστόφιας, ΑΚΕΛ και Σταυράκης έβλεπαν μόνο ότι υπάρχει χρήμα…


Ο Χαρίλαος Σταυράκης, απόφοιτος δύο περιώνυμων Πανεπιστημίων της Βρετανίας και των ΗΠΑ, μόλις είχε διοριστεί ως νέος υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια. Σε αυτήν συμμετείχαν, ως γνωστόν, το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ. Σε δηλώσεις του (4/3/2008), στις Βρυξέλλες, είπε στους εταίρους μας ότι στόχος της κυβέρνησης Χριστόφια είναι η μετατροπή της Κύπρου σε Σιγκαπούρη της Μέσης Ανατολής. Επίσης στόχος ήταν η ενίσχυση του τομέα παροχής υπηρεσιών ώστε αυτός να ξεπεράσει εκείνον του τουρισμού. Πέντε χρόνια ακριβώς αργότερα και ενώ ο Σταυράκης αποτελεί θλιβερό παρελθόν και ο Δ. Χριστόφιας αποχωρεί οσονούπω, κατηγορούμενος και καταγγελλόμενος, η κυπριακή οικονομία, που τότε ευημερούσε και είχε πλεόνασμα πέραν του μισού δισεκατομμυρίου, κατάντησε ο μέγας ασθενής της ευρωζώνης και της ΕΕ. Με απλά λόγια, οδηγήθηκε από τους κυβερνώντες στο επίπεδο των σκουπιδιών, ύστερα από απανωτές υποβαθμίσεις και, τελικά, την καταφυγή στον Μηχανισμό Στήριξης και στην Τρόικα, που έφερε το μνημόνιο.


Από το 2008 είχαν αρχίσει να διαφαίνονται τα σημάδια της επερχόμενης κρίσης, για όσους ήθελαν να τα δουν. Χριστόφιας, ΑΚΕΛ και Σταυράκης έβλεπαν μόνο ότι υπάρχει χρήμα, η οικονομία πάει καλά, το έλλειμμα θα μειωθεί, η οικονομία είναι αλώβητη, το χρηματοπιστωτικό σύστημά μας είναι υγιές, δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Μάλιστα, στις 14/9/2009, ο Εκπρόσωπος Τύπου του ΑΚΕΛ, Στ. Ευαγόρου, δήλωνε χαριέντως ότι δεν χάθηκε ο κόσμος, αν η Κύπρος τεθεί υπό την επιτήρηση της ΕΕ, επειδή το δημοσιονομικό έλλειμμα θα ξεπερνούσε το 3% και θα έφτανε στο 4,5%. Αλλ’ αίφνης, στις 5/3/2010, ο πρόεδρος Χριστόφιας ανακάλυψε ανήσυχος ότι «καιγόμαστε όλοι, καίγεται η οικονομία του τόπου ένεκα της διεθνούς οικονομικής κρίσης». Τότε δεν γνώριζε ότι… έφταιγαν οι τράπεζες και ο Αθ. Ορφανίδης… Την ίδια μέρα που ο Σταυράκης χαριεντιζόταν στις Βρυξέλλες, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Αθ. Ορφανίδης προειδοποιούσε ξανά κατά των αυξήσεων μισθών και εξέφραζε τις έντονες ανησυχίες του για τα δημοσιονομικά. Ποιος τον άκουσε;

«Χρειάζεστε μεταρρυθμίσεις»
Στις 3/9/2010 δημοσιεύθηκε πως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), σε έκθεσή του, που είχε ετοιμαστεί στις 27/8/2010, εισηγείτο σταδιακή κατάργηση της ΑΤΑ, στόχευση των κοινωνικών παροχών, μείωση του κρατικού μισθολογίου και ριζικές μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό ώστε να υπάρξει μια υγιής και σταθερή ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας. Και πότε αυτά; Όταν από τον προηγούμενο Μάιο, υπήρξαν δύο σημαντικές προειδοποιήσεις, ανάμεσα σε άλλες. Στις 5/5/2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις εαρινές προβλέψεις της, επισήμανε: «Μια δυνατή και σταθερή οικονομική διεύρυνση που κράτησε περισσότερο από μια δεκαετία στην Κύπρο, έφτασε στο τέλος της το 2009». Στις 17/5/2010, τρεις Πανεπιστημιακοί, οι δρες Χατζηδάκις Τσαγκάρη και Χρήστου, σε μελέτη τους, προειδοποιούσαν για την άμεση λήψη μέτρων για συγκράτηση αν όχι και δραστική μείωση των δημόσιων δαπανών, με ταυτόχρονη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης.

Ποιος τους άκουσε; Στις 28/10/2010, ο Διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Τρισέ, σε δηλώσεις του στη Λευκωσία, κάλεσε την κυβέρνηση να περικόψει τις κρατικές δαπάνες ώστε να περιορίσει το έλλειμμα. Ποιος τον άκουσε; Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν ο Χρ. Πισσαρίδης, ο Μιχ. Σαρρής, ο εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Όλι Ρεν και, φυσικά, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Μπαρόζο, που υπέδειξε έντονα, σε συνέντευξη στο ΣΙΓΜΑ (6/7/2012) ότι «χρειάζεστε μεταρρυθμίσεις» για να αντιμετωπίσετε τα προβλήματα μιας οικονομίας που ήδη είχε διολισθήσει ή μάλλον την έσπρωξαν επί σκοπώ στον κρημνό. Ποιος τους άκουσε;

Οι πολύχρονες προειδοποιήσεις του Αθ. Ορφανίδη και οι κωφοί…
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ της Κεντρικής Τράπεζας, Αθ. Ορφανίδης από την πρώτη στιγμή της σύστασης της νέας κυβέρνησης άρχισε τις συστηματικές προειδοποιήσεις και εισηγήσεις προς τον πρόεδρο Χριστόφια και στον υπουργό Οικονομικών, Χαρ. Σταυράκη. Όμως, ευθύς άρχισαν και τα προβλήματα στις σχέσεις Ορφανίδη και κυβέρνησης-Προέδρου-Σταυράκη. Παράδειγμα: Στις 23/7/2009 επιχειρείται από τον Σταυράκη να υπερκεραστεί ο εποπτικός ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας με προσπάθεια Σταυράκη (και προέδρου Χριστόφια) να ευνοηθεί συγκεκριμένος εποπτευόμενος (Ανδρέας Βγενόπουλος). Στις 24/7/2009, ο Ορφανίδης επέκρινε έντονα τον Σταυράκη, τον οποίο κάλεσε να σταματήσει να συγκρίνει ευνοϊκά την οικονομία της Κύπρου με εκείνες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αφού κανένας εφησυχασμός δεν δικαιολογείτο.

Περνώντας στην αντεπίθεση, ο Σταυράκης στις 26/7/2009 επέκρινε τον Ορφανίδη, αναπόδεικτα, ότι δήθεν είχε πλήρως πολιτικοποιηθεί και ότι εξυπηρετούσε συμφέροντα κομμάτων ή οργανώσεων. Ήταν η αρχή εκστρατείας διαβολής και λάσπης κατά του Ορφανίδη, που συνεχίζεται αμείωτη μέχρι σήμερα. Στις 25/10/2009, ο Ορφανίδης εξέπεμψε πάλι νέο σήμα κινδύνου, ζητώντας την άμεση λήψη μέτρων για διόρθωση των δημόσιων οικονομικών, επισημαίνοντας πως, από το 2007 μέχρι το 2009, ο αριθμός των δημόσιων υπαλλήλων αυξήθηκε κατά 5000. Στις 20/11/2009, ο Διοικητής της ΚΤΚ, με πολύ ανήσυχη γλώσσα επισήμανε ότι, δυστυχώς επαληθεύτηκαν τα χειρότερα σενάρια για ύφεση της οικονομίας, διά δύσκολη και κρίσιμη κατάσταση, που δεν τέλειωνε το 2009 αλλά επεκτεινόταν μέχρι το 2011.

Στις 13/4/2010, μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών, ο Ορφανίδης προειδοποίησε για την άσχημη κατάσταση της οικονομίας και επέκρινε την κυβέρνηση για κακές προβλέψεις, με τις οποίες παραπλάνησε τη Βουλή που ενέκρινε νέες δαπάνες, δηλ. σπατάλες, και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι για δύο χρόνια δεν ενημέρωσε κανέναν για το Πρόγραμμα Σταθερότητας της οικονομίας, που οδηγείτο κατά κρημνόν. Ο Ορφανίδης, με απλά λόγια, επισήμανε ότι το κράτος ήταν άκρως σπάταλο και όφειλε να νοικοκυρευτεί, αφού ήδη η κρίση ήταν εντός και η ανεργία είχε αρχίσει να παίρνει την ανιούσα.

Μετά τη φονική έκρηξη στο Μαρί και την κατερείπωση της ενεργειακής υποδομής του κράτους, ο πρόεδρος Χριστόφιας αρνήθηκε να προσκαλέσει, σε σύσκεψη στο Προεδρικό και τον Αθ. Ορφανίδη που του είχε αποστείλει επιστολή, ημ. 18/7/2011. Ο Ορφανίδης υποδείκνυε στον Πρόεδρο ότι «η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, συγκρινόμενη με αυτήν του 1974». Σε απορία-ερώτηση του Ν. Αναστασιάδη, γιατί δεν προσκλήθηκε και ο Ορφανίδης, ο Δ. Χριστόφιας, σε έξαλλη κατάσταση, απάντησε ότι, δεν είναι δυνατόν να αποφασίζει την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης ο Διοικητής της ΚΤΚ.

Στις 9/8/2011 και με αφορμή μέτρα εξυγίανσης, που παρουσιάστηκαν στη Βουλή, ο Αθ. Ορφανίδης επισήμανε ότι η κυβέρνηση οφείλει να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών, που να εγκριθεί και να υλοποιηθεί. Στις 19/6/2012, σε ανοικτή επιστολή του προς τον πρόεδρο Χριστόφια τον κατηγόρησε ευθέως, όπως και το ΑΚΕΛ, ότι ευθύνονται για την κατάσταση των τραπεζών, ότι έχασε την εμπιστοσύνη των επενδυτών και ότι επέλεξε να μην υπερασπίσει την Κύπρο, κατά το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, στη Σύνοδο Κορυφής της 26/10/2011. Όλες οι προειδοποιήσεις του ήχησαν σε ώτα κωφών.

Ο Μηχανισμός Στήριξης
ΣΕ συνέντευξη του (ΣΙΓΜΑ, 4/7/2012), ο Αθ. Ορφανίδης επισήμανε πως από τον προηγούμενο χρόνο τα σημάδια ήταν ορατά ότι η Κύπρος όδευε προς τον Μηχανισμό Στήριξης και υπέδειξε ότι η κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί και να επιλύσει από μόνη της τα οικονομικά προβλήματα. Ταυτόχρονα επισήμανε ότι δεν έπρεπε να δαιμονοποιείται η Τρόικα επειδή εμείς την προσκαλέσαμε για να μας βοηθήσει να εξυγιάνουμε ζητήματα, που για χρόνια κανείς δεν άγγιζε. Στις 27/7/2012, ο πρώην Διοικητής της ΚΤΚ παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Οικονομικών, σε κλειστή συνεδρία. Επειδή αρκετοί και ειδικά το ΑΚΕΛ και ο Πρόεδρος κατηγόρησαν κατ’ επανάληψη τον Ορφανίδη ότι, δήθεν, δεν τους είχε προειδοποιήσει για την κρίση ούτε άσκησε επαρκώς τα εποπτικά καθήκοντά του, αυτός άνοιξε τα χαρτιά του.

Όπως αποκάλυψε στα μέλη της Επιτροπής, έστειλε δέκα προειδοποιητικές επιστολές στον Πρόεδρο και όλες έμειναν αναπάντητες. Μάλιστα, του διαμηνύθηκε ότι λόγω… βεβαρημένου προγράμματος του Δ. Χριστόφια, αδυνατούσε να τον συναντήσει. Ο Ορφανίδης αποκάλυψε ενώπιον της Επιτροπής ότι ο πρόεδρος Χριστόφιας και ο Σταυράκης του τηλεφώνησαν και εκβιαστικά απαίτησαν όπως εξυπηρετηθεί ο Α. Βγενόπουλος «για λόγους εθνικού συμφέροντος» (23/2/2009). Ήταν, είπε, η χειρότερη μέρα της ζωής του, επειδή, εμφανώς είχε συνειδητοποιήσει σε ποια κατάσταση διαφθοράς και διαπλοκής είχε καταντήσει το κομμουνιστικό κόμμα της Κύπρου.

«Διεφθαρμένο ΑΚΕΛ…» και μια όχι τόσο απόρρητη έρευνα
ΣΕ συνέντευξη, την περ. Τετάρτη, στο ΣΙΓΜΑ, ο Αθ. Ορφανίδης εξαπέλυσε νέες σκληρές κατηγορίες κατά του Δ. Χριστόφια και του ΑΚΕΛ. Μετά τον πολύμηνο πόλεμο λάσπης που υφίσταται από το ΑΚΕΛ και τον Πρόεδρο, ο πρώην Διοικητής κατηγόρησε ξανά τον Δ. Χριστόφια ότι ψεύδεται και ότι παραπλανά τους πολίτες, ότι απέφυγε να υποστηρίξει το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, αντίθετα καθημερινά το λοιδορεί και το εκθέτει ανεπανόρθωτα στα μάτια ξένων επενδυτών. Και ότι άσκησε σπάταλη πολιτική με δαπάνες αχρείαστες και υποσχέσεις για άλλες δαπάνες που δεν μπορούσε να υλοποιήσει. Επίσης, κατηγόρησε το ΑΚΕΛ ως κόμμα διεφθαρμένο.

Από την άλλη, προειδοποίησε πως αν δεν αλλάξει η μεθοδολογία για τον υπολογισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το δημόσιο χρέος της Κύπρου δεν θα είναι διαχειρίσιμο και είναι υπαρκτός ο κίνδυνος κουρέματός του ή και πτώχευσης. Επίσης, ο Ορφανίδης διερωτήθηκε πώς και γιατί, ο Συνεργατισμός, που δεν είχε εκτεθεί ούτε στα ελληνικά ομόλογα ούτε σε ελληνικά δάνεια, βρέθηκε με μια τρύπα δισεκατομμυρίων. Η απάντηση είναι απλή: Εξαιτίας της αλλαγής της μεθοδολογίας στον υπολογισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που ο νέος Διοικητής της ΚΤΚ δέχθηκε να ισχύει στο εξής.

Ο Κυβ. Εκπρόσωπος απάντησε, ως αναμενόταν, με τις γνωστές ύβρεις και χαρακτηρισμούς εναντίον του Αθ. Ορφανίδη, τον οποίο κατηγόρησε ότι αυτός και οι τράπεζες ευθύνονται για την καταβαράθρωση της οικονομίας, παραγνωρίζοντας το δημόσιο χρέος που είναι υψηλότερο από το ποσό ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Μέσα σε όλα αυτά ανακοινώθηκε ότι η έρευνα του οίκου Alvarez & Marsal για τις τράπεζες θα δημοσιοποιηθεί στα μέσα Φεβρουαρίου, δηλ. λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές. Σκόπιμα, εμφανώς και για καθαρά προεκλογικούς σκοπούς.

Ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, μετά από ενημέρωσή του από τον Π. Δημητριάδη ζήτησε τη δημοσιοποίηση της έρευνας ώστε να αποδοθούν ευθύνες. Προφανώς, θα πρέπει να αποδοθούν και στον πρόεδρο Χριστόφια. Εκτός και αν η έκθεση δεν… αρέσει ούτε και αυτή στον Πρόεδρο οπότε ενδέχεται να έχει την τύχη του Πορίσματος Πολυβίου για το Μαρί. Υπάρχει ένα μέγα ερωτηματικό: Γιατί ο Διοικητής της ΚΤΚ ενημέρωσε τον ΓΓ του ΑΚΕΛ για την έρευνα του ξένου οίκου, αφού αυτή είναι απόρρητη και, θεωρητικά, ούτε ο Π. Δημητριάδης δεν δικαιούται να γνωρίζει για τα ευρήματά της; Μήπως κάτι άλλο μαγειρεύεται;