Μάχη οικονομικών θεωριών για τη Ρωσία

 Αλεξέι Λοσάν, RBTH

Η νομισματική πολιτική στη Ρωσία σε κρίσιμο σταυροδρόμι: Θα δώσει η έκδοση νέου χρήματος την απαραίτητη ώθηση στη ρωσική οικονομία;

Για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, η ρωσική κυβέρνηση πρέπει να αρχίσει να τυπώνει χρήμα, δήλωσαν «συντηρητικοί» οικονομολόγοι  στο διεθνές επενδυτικό φόρουμ του Σότσι. Σύμφωνα με τις δικές τους εκτιμήσεις, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας (ΚΤΡ) δεν ανταποκρίνεται σωστά στην αποστολή της και περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Σαν εναλλακτική, οι οικονομολόγοι πρότειναν να δοθούν φθηνά δάνεια στις επιχειρήσεις. Αρκεί όμως αυτή η ρύθμιση για να περάσει σε θετικά πρόσημα η ρωσική οικονομία; Ποιός θα πρέπει να είναι ο ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας στην αναπτυξιακή προσπάθεια με δεδομένη τη σημερινή νομισματική και δημοσιονομική συγκυρία;
Για να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη, η ρωσική κυβέρνηση θα πρέπει να ξεκινήσει να τυπώνει χρήμα. Αυτό δήλωσε στις 3 Οκτωβρίου στο πλαίσιο των εργασιών του διεθνούς επενδυτικού φόρουμ στο Σότσι, ο οικονομικός σύμβουλος του ρώσου προέδρου Σεργκέι Γκλάζιεφ, που πιέζει ενεργά για την αύξηση του ρόλου του κράτους στην οικονομία. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας ακολουθεί λάθος πολιτική, περιορίζοντας την ποσότητα του χρήματος στη χώρα, μεταξύ άλλων, κρατώντας σε υψηλό επίπεδο το βασικό επιτόκιο (που αποτελεί τον κύριο δείκτη στον οποίο προσανατολίζονται όλες οι Τράπεζες της χώρας για τη χορήγηση δανείων).

Επενδυτικό περιβάλλον στις ρωσικές περιφέρειες

Έτσι, από τις 11 Σεπτεμβρίου η ΚΤΡ για πρώτη φορά από την αρχή του έτους άφησε το βασικό της επιτόκιο αμετάβλητο, στο επίπεδο του 11%, λόγω των αυξημένων προσδοκιών συναλλάγματος. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να πάρουν δάνεια με πιο χαμηλά επιτόκια. Με αυτό τον τρόπο, ο κύριος ρυθμιστής του τραπεζικού συστήματος της χώρας προσπαθεί να σταματήσει τον πληθωρισμό, ο οποίος για το 2015, όπως προβλέπει το υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης, θα υπερβαίνει το 12%. Αυτό είναι το απόλυτο ρεκόρ από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν η Ρωσία βρισκόταν σε μια δίνη σοβαρής οικονομικής κρίσης.

Η ΚΤΡ αντιτίθεται σταθερά στις ιδέες του Σεργκέι Γκλάζιεφ. Πολύ περισσότερο, η επικεφαλής της Τράπεζας, Ελβίρα Ναμπιούλινα, και ο υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης, Αλεξέι Ουλιουκάγιεφ, είναι ακόλουθοι της οικονομικής πολιτικής του πρώην υπουργού Οικονομικών, Αλεξέι Κούντριν και του ιδεολόγου των φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων στη Ρωσία, στη δεκαετία του 1990, Γιεγκόρ Γκαϊντάρ, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ένα από τα κύρια καθήκοντα του κράτους είναι ο έλεγχος της προσφοράς χρήματος. Σύμφωνα με αυτή την οικονομική θεωρία, το κράτος όχι μόνο δεν πρέπει να τυπώνει επιπλέον χρήματα, αλλά θα πρέπει επίσης να αποσύρει από την αγορά τα πλεονάζοντα πετροδολάρια.

Το περιεχόμενο της πρότασης

Σύμφωνα με τον Σεργκέι Γκλάζιεφ, μέσα σε συνθήκες αύξησης των επιτοκίων, οι επιχειρήσεις «ξέμειναν» από μέσα και ακολούθησαν το δρόμο της αύξησης των τιμών, αντί να προχωρήσουν στην αύξηση της παραγωγής. «Αν στη χώρα δεν υπάρχουν περιορισμοί στους πόρους, τότε μπορεί να προχωρήσει στην έκδοση χρήματος έως ότου ενεργοποιηθούν όλοι οι παραγωγικοί πόροι. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα έχουμε πληθωρισμό. Πολύ περισσότερο, αν τα χρήματα εκδοθούν με σκοπό τη δραστηριοποίηση στην καινοτομία, οι τιμές θα πέσουν», θεωρεί ο Γκλάζιεφ. Ειδικότερα, όπως λέει ο ίδιος, η έκδοση χρήματος στην Κίνα αυξάνεται κάθε χρόνο, αλλά οι τιμές δεν αυξάνονται. Όμως, αν οι παραγωγικές δυνατότητες είναι κορεσμένες και εκδοθούν χρήματα, τότε υπάρχει πληθωρισμός. Σε αυτή την άποψη σταθερά και με συνέπεια αντιτίθενται, τόσο το υπουργείο Οικονομικών, όσο και η Κεντρική Τράπεζα.

Όπως με τη σειρά του εξήγησε ο «επιχειρηματικός όμπουτσμαν» στη Ρωσία (ειδική θέση, που έχει δημιουργηθεί στη χώρα για την προστασία των δικαιωμάτων της επιχειρηματικής κοινότητας), Μπορίς Τιτόφ, η έκδοση χρήματος έχει νόημα να πραγματοποιηθεί, αν προσφέρει άμεσα τα κεφάλαια σε μελλοντικά έργα, εμποδίζοντας την πρόσβαση της μάζας του χρήματος στην αγορά συναλλάγματος. «Αυτά τα χρήματα δεν θα μπορέσουν να βρεθούν στην αγορά συναλλάγματος, γιατί συγκεκριμένοι μηχανισμοί θα περιορίζουν τη χρήση τους», δήλωσε ο Τιτόφ.

Πίσω στη καπιταλιστική «καταπίεση» του 1970;

Σύμφωνα με το ανώτερο οικονομολόγο της ρωσικής τράπεζας «Vnesheconombank», Αντρέι Κλεπάτς, στο πλαίσιο μιας νομοθετικής μεταρρύθμισης, θα πρέπει να αλλάξει η «ζώνη ευθύνης» της Κεντρικής Τράπεζας. «Η κύρια ευθύνη της ΚΤΡ, σύμφωνα με το καταστατικό της, είναι η διασφάλιση της σταθερότητας του εθνικού νομίσματος. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει γίνει αρκετή συζήτηση για το πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η ευθύνη, μεταξύ άλλων, με νομοθετική ρύθμιση που θα πρέπει να προβλέπει ότι η Κεντρική Τράπεζα θα υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας», πιστεύει ο οικονομολόγος.

Σύμφωνα με τον Κλεπάτς, η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να ενδιαφέρεται για το τι συμβαίνει στην πραγματική οικονομία. «Η πραγματική δυναμική του ΑΕΠ στη Ρωσία παραμένει κατώτερη των δυνατοτήτων της οικονομίας της χώρας. Το δυνητικό μας ΑΕΠ, ως αποτέλεσμα όλων όσα συμβαίνουν γύρω μας, μειώνεται. Δηλαδή, οι προϋποθέσεις για τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη της χώρας, χειροτερεύουν», είπε. Όπως τονίζει ο οικονομολόγος, η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας διαφοροποιημένης εφαρμογής μη παραδοσιακών επενδυτικών μέσων για τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων και, ειδικότερα, να διαθέσει πιστώσεις για συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια με χαμηλά επιτόκια.

Συγκεκριμένα, παρόμοια δάνεια στη Ρωσία ήδη χορηγεί το Ταμείο Βιομηχανικής Ανάπτυξης, που ιδρύθηκε στις αρχές του 2015 με σκοπό την υποστήριξη της κυβερνητικής προσπάθειας για την υποκατάσταση των εισαγωγών στη χώρα. Όπως δήλωσε στη RBTH ο επικεφαλής του Ταμείου, Αλεξέι Κομισάροφ, τα κονδύλια για το συγκεκριμένο σκοπό διατίθενται με επιτόκιο 5% ετησίως, που είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το ποσοστό του πληθωρισμού στη χώρα.