Σενάρια τρέλας! Απειλές και κίνδυνοι για την Ελλάδα στην εποχή του Τραμπ

Καρακούσης Αντώνης 

«Τα πράγματα θα είναι δύσκολα τα επόμενα χρόνια, η εκλογή Τραμπ αλλάζει τα δεδομένα και ο κόσμος θα εισέλθει σε τροχιά μη ορατών εξελίξεων». Η εκτίμηση ανήκει σε παράγοντα της αμερικανικής διπλωματίας που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του και είναι ενδεικτική των ανησυχιών που συνοδεύουν την επικράτηση της πιο συντηρητικής εκδοχής στην αμερικανική πολιτική. «Τα ονόματα που ακούγεται ότι θα επανδρώσουν τη διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ προκαλούν φρίκη» ακόμη και στην αμερικανική διπλωματία. Μια άλλη Αμερική, θρησκόληπτων, ακτιβιστών εναντίον των αμβλώσεων, οπαδών της οπλοκατοχής και του στρατιωτικο-βιομηχανικού κατεστημένου, ετοιμάζεται να εισβάλει στην πολιτική ζωή της υπερδύναμης προκαλώντας ρίγη ανησυχίας παντού στον κόσμο.

«Η Αμερική είναι βέβαιο ότι θα μπει σε περιδίνηση», δηλώνει η ίδια πηγή, επεξηγώντας ότι «θα αρχίσει να ξανασυζητάει προβλήματα που είχε επιλύσει από τη δεκαετία του '70».

Εθνοτικές και φυλετικές διαφορές

Κοινή είναι η πεποίθηση ότι ήδη έρχονται στο προσκήνιο διαφορές εθνοτικές και φυλετικές όπως και ζητήματα ταυτότητας. Συνδυαζόμενες μάλιστα οι παραπάνω τριβές με τις γενικότερες πολιτικές επιλογές του Ντόναλντ Τραμπ είναι πολύ πιθανό να εξελιχθούν δραματικά γεγονότα στις ΗΠΑ.

Οσο για τα θεσμικά αντίβαρα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος που πολλοί επικαλούνται προκειμένου να διασκεδάσουν τις παραπάνω ανησυχίες, οι γνωρίζοντες επισημαίνουν ότι ιστορικά ο κάθε αμερικανός πρόεδρος αφήνει το στίγμα του.

Μπορεί όντως να μην κάνει όλα όσα κατά καιρούς έχει πει αλλά είναι βέβαιο ότι η ομάδα Τραμπ είναι ιδιόμορφη και συγκροτείται από πρόσωπα που ορίζονται από ακραίες απόψεις όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά για τον κόσμο όλον. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν είναι σε όλους γνωστό ότι η γενικότερη τάση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος είναι συντηρητική και διακρίνεται για τον απομονωτισμό του όσον αφορά τις διεθνείς υποθέσεις.

Οι ίδιοι οι αμερικανοί διπλωμάτες αναμένουν ότι η διακυβέρνηση Τραμπ θα κόψει στο μισό τις διπλωματικές υπηρεσίες του αμερικανικού κράτους, κάτι που στην πράξη μπορεί να σημαίνει το κλείσιμο προξενείων και μικρότερης σημασίας πρεσβειών. Ακόμη εκτιμούν ότι η σχέση των ΗΠΑ με το ΝΑΤΟ θα τεθεί σε νέα βάση.

Ο νέος αμερικανός πρόεδρος έχει δηλώσει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να συνεισφέρουν αναλογικότερα για την ασφάλειά τους στην Ατλαντική Συμμαχία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ήταν από τους πρώτους που τοποθετήθηκε μετά την εκλογή Τραμπ, ζητώντας επί της ουσίας επιβεβαίωση της αμερικανικής ευθύνης απέναντι στη Συμμαχία.

Οι διαστάσεις της γεωστρατηγικής

Οπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν αναγνωρίζει ή, κατά μια εκδοχή, ακόμη χειρότερα δεν αποδέχεται καν το γεωστρατηγικό όφελος των ΗΠΑ ως δύναμης που εγγυάται την παγκόσμια ασφάλεια. Σύμφωνα με τη δική του αντίληψη «όποια χώρα έχει πρόβλημα ασφάλειας οφείλει να πληρώνει».

Αντιλαμβάνεται ο καθείς τι θα συμβεί στον κόσμο αν οι ΗΠΑ υιοθετήσουν τον κανόνα Τραμπ. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι στο πλαίσιο αυτών των αντιλήψεων θα περιορισθεί και η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στον κόσμο. Αυτή την ώρα υπάρχουν αμερικανικές βάσεις παντού και απουσιάζουν μόνο από 43 χώρες επί συνόλου περίπου 200.

Ο νέος αμερικανός πρόεδρος, πέραν της πάγιας ρεπουμπλικανικής τάσης προς τον απομονωτισμό, αδυνατεί να κατανοήσει τις διαστάσεις της γεωστρατηγικής και κατ' ορισμένους δεν τις αναγνωρίζει καν. Και ο Ρίγκαν οριζόταν από ελλείμματα κατανόησης  αλλά πλαισιώθηκε από πρόσωπα ξεχωριστά, με δυνατότητες και κάλυψε τα κενά του. Η διανοητική συγκρότηση όμως του περίγυρου του Τραμπ δεν έχει καμία σχέση με εκείνον του Ρίγκαν.

«Ενας περίεργος κόσμος» αναρριχάται στην κορυφή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κόσμο.

Η συμπάθεια προς τον Πούτιν είναι ενδεικτική, όπως και η εμμονή με την κινεζική απειλή, όπως αντιμετωπίζει ο Ντόναλντ Τραμπ τη διείσδυση των κινεζικών προϊόντων στην παναμερικανική αγορά, ιδιαιτέρως στην αποβιομηχανοποιημένη ζώνη των μεσοδυτικών πολιτειών, όπου ο Τραμπ σάρωσε στην κυριολεξία τη Χίλαρι Κλίντον.

Στην προεκλογική περίοδο έφθασε να υπόσχεται δασμούς της τάξης του 45% στα κινεζικά προϊόντα για να προκαλέσει την αντίδραση των Ασιατών, οι οποίοι απειλούν ότι δεν θα μπει ούτε ένα iPhone στην κινεζική αγορά αν επιβληθούν συνθήκες εμπορικού πολέμου. Πράγμα που προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στις αμερικανικές πολυεθνικές, ιδιαιτέρως την Αpple.

Αλλά η παραδοξότης των απόψεων του περίγυρου του Τραμπ δεν σταματά στην Κίνα. Αντίστοιχα αρνητική είναι η στάση του απέναντι σε υπερεθνικά σύνολα όπως αυτό της Ευρώπης. Για τον Τραμπ θα ήταν ευχής έργον να διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό δηλώνει άλλωστε και η ευθεία εμπλοκή και υποστήριξη της καμπάνιας υπέρ του Brexit.

Είναι φανερό ότι η επικράτηση Τραμπ είναι δυνατόν να «κουνήσει» όλον τον κόσμο και να δημιουργήσει συνθήκες απόλυτης αποσταθεροποίησης. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι θα ευνοήσει συγγενή πολιτικά σχήματα στην Ευρώπη. Ηδη ο Ρέντσι απειλείται στο δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου, η Ακροδεξιά στην Αυστρία ήδη πανηγυρίζει, στην Ολλανδία οι συγγενείς του Τραμπ υπολογίζουν ότι θα κερδίσουν τις εκλογές της προσεχούς άνοιξης και ακολουθεί η κρίσιμη μάχη της Γαλλίας, όπου η Μαρίν Λεπέν φιλοδοξεί να ηγηθεί της χώρας. Για να ακολουθήσει το φθινόπωρο του 2017 η μεγάλη εκλογική αναμέτρηση της Γερμανίας, η οποία θα έχει εν τω μεταξύ δεχθεί όλη την πίεση απρόβλεπτων γεγονότων και συνθηκών.

Το κρίσιμο είναι ότι παντού στη Δύση αναδύονται δυνάμεις με άλλη ατζέντα από τη σημερινή. Το καλοκαίρι του 2017 μπορεί να έχει έλθει τούμπα όλος ο κόσμος και να εισέλθει σε περίοδο μη ορατών εξελίξεων. Οπως λένε χαρακτηριστικά αμερικανοί παράγοντες, στην περίπτωση αυτή η ασφάλεια και τα τρόφιμα θα αναδειχθούν σε μείζονα αγαθά στην εποχή του Τραμπ.

Η θέση της Ελλάδας

Ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση ίσως να βρει την Ελλάδα απροετοίμαστη. Εχει ενδιαφέρον πάντως το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός κ. Αλ. Τσίπρας απέφυγε επιμελώς να καταφερθεί εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ, παρότι σε ανύποπτο χρόνο είχε εκφράσει σχεδόν τον αποτροπιασμό του. Παρόντος του Μπαράκ Ομπάμα έχτισε γέφυρες προς τον Τραμπ και είναι ίσως από τους λίγους ευρωπαίους ηγέτες που έπραξαν κάτι τέτοιο. Είναι φανερό ότι η αντισυστημική ελληνική κυβέρνηση αναμένει πολιτικές ανατροπές στην Ευρώπη και προετοιμάζεται αναλόγως. Οι κ.κ. Τσίπρας και Καμμένος είναι πιθανόν να εκτιμούν ότι η Ευρώπη θα κινδυνεύσει στην εποχή του Τραμπ και αναζητούν διεξόδους. Επιχειρούν να στήσουν σχέδια διεύρυνσης στο εσωτερικό, προσπαθούν να ελέγξουν τις κινήσεις στο Κέντρο και στον εθνοπατριωτικό χώρο και μαζί να περιχαρακώσουν τη Νέα Δημοκρατία, να περιορίσουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην, ηττημένη κατ' αυτούς, νεοφιλελεύθερη ζώνη. Προσπαθούν με άλλα λόγια να διαμορφώσουν ένα νέο δίπολο, μια νέα αντίθεση δηλαδή, με την ελπίδα ότι θα είναι αυτοί που θα καβαλήσουν το ανερχόμενο αντισυστημικό κύμα στην Ευρώπη και έτσι να μακροημερεύσουν στην εξουσία.

Πιστεύουν βαθιά πως αν διαμορφωθούν συνθήκες αποσταθεροποίησης στην Ευρώπη η Ελλάδα θα είναι υποχρεωμένη να επιτύχει ταχεία ανασυγκρότηση σε περιβάλλον περιορισμένων πόρων και γενικευμένης κρίσης. Και για να γίνει κάτι τέτοιο θα χρειαστεί, πάντα κατά την άποψή τους, ένα ευρύτερο σχήμα πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών.

Σε κάθε περίπτωση κοινή είναι η πεποίθηση ότι η Ελλάδα οφείλει να προετοιμάζεται για τα χειρότερα, αν όντως επικρατήσουν στην Ευρώπη δυνάμεις συγγενείς προς την υπερσυντηρητική ομάδα του Ντόναλντ Τραμπ.


ΤΑ ΠΑΝΩ ΚΑΤΩ
«Ενας περίεργος κόσμος» αναρριχάται στην κορυφή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κόσμο.

ΒΗΜΑ