Πόλεμος και οικονομία το 1911 και σήμερα

Μάρκος Τρούλης

Πολύ μελάνι έχει χυθεί και χιλιάδες φοιτητές Διεθνών Σχέσεων έχουν «ταλαιπωρηθεί» μελετώντας την προβληματική αναφορικά το βαθμό κατά τον οποίο οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις δύνανται να εξομαλύνουν τον διεθνή ανταγωνισμό και να επιβάλουν (sic) τη σταθερότητα. Πρόσφατα, κατά την έρευνά μου στο ιστορικό αρχείο της Βουλής των Ελλήνων, ανακάλυψα μια αξιοσημείωτη αναφορά του Βουλευτή Λακωνίας Βασιλείου Μιχαλέα εν έτει 1911, ήτοι τρία χρόνια πριν από το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ακολουθεί το απόσπασμα (με μικρές παρεμβάσεις για την καλύτερη μεταφορά του στη δημοτική):

«Επειδή είμαι απλό μέλος της Ελληνικής Βουλής, ουδέν με κωλύει να είμαι σαφέστερος. Ο μεταξύ της Γερμανίας και της Αγγλίας εμπορικός ανταγωνισμός, η αύξηση της βιομηχανίας και του εμπορίου της Γερμανίας, ο καθ’ άλματα αυξανόμενος αυτής πληθυσμός αναποδράστως θα αναγκάσει αυτήν να ζητήσει χώρες όπου δύναται να πωλεί τα προϊόντα της βιομηχανίας και του εμπορίου της. Έχει ανάγκη και θα ζητήσει να αποκτήσει αποικίες, αλλά αυτές δεν υπάρχουν πλέον, διότι οι προστάτιδες Δυνάμεις κατέλαβαν σχεδόν πάντα τα εύφορα μέρη του γνωστού κόσμου. Τούτο είναι γνωστό εις τους ενδιαφερόμενους ισχυρούς ανταγωνιστές και αντίπαλους. Αγγλία και Γερμανία παρασκευάζονται, παρασκευάζονται μάλιστα με λύσσα και φανατισμό. Όταν δε η μία εξ αυτών νομίσει την κατάλληλη στιγμή, θα επιπέσει κατά της ετέρας».
Τα σχόλια μπορούν να είναι πολλά και σίγουρα θα επανέλθουμε στο μέλλον. Το παραπάνω απόσπασμα δίνει τροφή για σκέψη αναφορικά με το περίφημο «Γερμανικό Ζήτημα», δηλαδή την εγγενή και ιστορική προβληματική περί της αναζήτησης αγορών –και ζωτικού χώρου– εκ μέρους του Βερολίνου στην ηπειρωτική Ευρώπη και όχι μόνο. Δίνει, επίσης, το έναυσμα να ερευνήσουμε τον διαχρονικό ρόλο των αγγλοσαξονικών δυνάμεων, τη διαμόρφωση της διεθνούς τάξης στα μέτρα τους μέσω κατοχής στρατηγικών σημείων επί του χάρτη, και σύστασης «διεθνών θεσμών».

Τροφοδοτεί, τέλος, τη θεωρητική σκέψη καθώς αυτό που δεν αντιλήφθηκε ή δεν ήθελε να αντιληφθεί η πλειοψηφία των δεξαμενών σκέψης των περασμένων δεκαετιών, το αντιλήφθηκε ένας Έλληνας Βουλευτής των αρχών του 20ού αιώνα:

Ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση αυξάνει το κόστος μιας πολεμικής σύγκρουσης, αλλά δεν την αποτρέπει. Πράγματι, η οικονομική αλληλεξάρτηση μεταξύ της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένη πριν από την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, χωρίς ωστόσο αυτό να τους αποτρέψει από το να οδηγηθούν στις εκατόμβες της περιόδου 1914-18.
Η Γερμανία αναζητούσε αγορές μετ’ επιτάσεως, ήθελε να αποκτήσει αποικίες κατά τα «αγγλογαλλικά πρότυπα», επιθυμούσε να διοχετεύσει την πλεονάζουσα βιομηχανική παραγωγή της, και ως εκ τούτου δημιουργούσε συνθήκες ανάφλεξης για λόγους...

Η συνέχεια του άρθρου στο Pontos-news