Με αφορμή την “Εσθονία” Πότε ζούσαμε καλύτερα;

του Δημήτρη Μακροδημόπουλου. 

Η άρνηση της κυβέρνησης να συμμετάσχει σε συνέδριο στην Εσθονία με τίτλο: «Η κληρονομιά στον 21ο αιώνα των εγκλημάτων που διαπράχτηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα» και η αντιπαράθεση που ακολούθησε με την αξιωματική αντιπολίτευση κυρίως για τη σκοπιμότητα της συμμετοχής της χώρας μας, ανέδειξαν την ουσία του προβληματισμού που δημιουργεί η προσπάθεια συκοφάντησης του κομμουνισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο: Δηλαδή, η βαθμιαία καταρράκωση του βιοτικού επιπέδου που βιώνουμε σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα στις χώρες της Δύσης και η περαιτέρω υποβάθμισή του που διαφαίνεται μέσα από την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, είναι κληρονομιά του κομμουνισμού του 20ου αιώνα ή μήπως οφείλεται στην κατάρρευσή του μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και τη συρρίκνωση των κομμουνιστικών κομμάτων στην Ευρώπη; Πότε υπήρχαν περισσότεροι πόλεμοι στον κόσμο και στην ευρύτερη περιοχή μας; Τότε ή τώρα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ; Πότε υπήρχαν οι ατέλειωτες προσφυγικές ροές συνεπεία των πολέμων και της πείνας; Τότε που υπήρχε η ΕΣΣΔ ή τώρα; 

Όπως γράφει ο Σλαβόι Ζίζεκ στο βιβλίο του «Προβλήματα στον Παράδεισο: Ο κομμουνισμός μετά το τέλος της Ιστορίας» (εκδ. Μεταίχμιο 2016), τη δεκαετία του 1990 κυκλοφόρησε στη Γερμανία η φήμη σύμφωνα με την οποία ο Γκορμπατσόφ στη διάρκεια ενός ταξιδιού του στο Βερολίνο επισκέφθηκε αιφνιδιαστικά τον πρώην καγκελάριο Βίλυ Μπράντ. Ωστόσο, ο Μπράντ αρνήθηκε να τον δει. Αργότερα εξήγησε τον λόγο. Δεν συγχώρεσε ποτέ τον Γκορμπατσόφ που επέτρεψε τη διάλυση του κομμουνιστικού μπλοκ, όχι επειδή πίστευε μυστικά στο σοβιετικό κομμουνισμό, αλλά επειδή είχε πλήρη επίγνωση ότι η εξαφάνιση του σοβιετικού μπλοκ θα συνεπάγονταν την εξαφάνιση του δυτικοευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού κράτους πρόνοιας. Με άλλα λόγια ο Μπραντ ήξερε ότι το καπιταλιστικό σύστημα είναι διατεθειμένο να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις στους εργαζόμενους και τους φτωχούς μόνον όταν υπάρχει η σοβαρή απειλή μιας εναλλακτικής λύσης, ενός διαφορετικού τρόπου παραγωγής ο οποίος υπόσχεται στους εργαζόμενους τα δικαιώματά τους. Για να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του, ο καπιταλισμός είναι υποχρεωμένος να δείχνει ότι μπορεί να λειτουργεί καλύτερα απ’ ό,τι η εναλλακτική λύση ακόμη και για τους εργάτες και τους φτωχούς, αλλά από τη στιγμή που αυτή η εναλλακτική λύση εξαφανίζεται, ο καπιταλισμός μπορεί να προχωρήσει στη διάλυση του κράτους πρόνοιας». Αυτό δεν συμβαίνει μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη; Ο Ούλριχ Μπεκ μάλιστα έγραφε ότι «το κοινωνικό κράτος είναι νόθο τέκνο του κομμουνισμού, γεννημένο από το φόβο απέναντί του». Γιατί λοιπόν το κεφάλαιο να μην ανακαλεί σήμερα όλες τις παραχωρήσεις του προς τους εργαζόμενους;

Όμως η διάλυση της ΕΣΣΔ, πέρα από κοινωνικές είχε οικονομικές επιπτώσεις σε παγκόσμια κλίμακα που επέτρεψαν στον νεοφιλελευθερισμό να ανδρωθεί και να σαρώνει σήμερα τα πάντα. Διότι, η Οχτωβριανή Επανάσταση, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας αργότερα και η επιρροή της ΕΣΣΔ σε μεγάλο τμήμα της υφηλίου ανέκοψαν τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, η οποία δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Τον 19ο αιώνα, οι οικονομίες των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών ήταν ήδη εν πολλοίς παγκοσμιοποιημένες, ίσως μάλιστα περισσότερο απ’ ότι είναι σήμερα. Η Βρετανική και η Γαλλική Αυτοκρατορία είχαν τότε τον έλεγχο όλου σχεδόν του παγκόσμιου πλούτου. Ό,τι, λοιπόν συνέβαινε ήδη τον 19ο αιώνα συμβαίνει και στις αρχές του 21ου αιώνα. Μεταξύ των δύο αυτών περιόδων κατά τον 20ο αιώνα, για ένα μεγάλο μέρος του, αυτό που συνέβη ήταν ότι η εμφάνιση της κομμουνιστικής αλτερνατίβας εμπόδισε την επέκταση της “παγκόσμιας αγοράς”. Υπήρξαν ολόκληρες περιοχές του πλανήτη που αποσπάστηκαν από την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων. Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, φραγμός στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση υπήρξε το συμπαγές μπλοκ των κομμουνιστικών χωρών και οι νίκες των αντιαποικιακών κινημάτων. Μερικά χρόνια αργότερα η ΕΣΣΔ και το σοβιετικό μπλοκ κατέρρευσαν. Έτσι η συσσώρευση του κεφαλαίου σε πλανητικό επίπεδο μπόρεσε να επαναληφθεί, όπως “τη χρυσή εποχή” του 19ου αιώνα και μάλιστα σε τεράστια κλίμακα. Νέα εδάφη, νέες χώρες προσφέρονταν τώρα για εκμετάλλευση τεράστιου αριθμού προλεταριοποιημένων κατοίκων της υπαίθρου. Με άλλα λόγια η διάλυση της ΕΣΣΔ δημιούργησε ξαφνικά ένα τεράστιο γεωοικονομικό κενό που έσπευσε το παγκόσμιο κεφάλαιο να το καλύψει και να αξιοποιήσει τις ιδιαιτερότητές του (φθηνές πρώτες ύλες και φθηνή εργασία), εγκαταλείποντας τις ευημερούσες δυτικές κοινωνίες. Εκεί ας αναζητηθεί η αποβιομηχάνιση των μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ που ψήφισαν τον Τραμπ, εκεί οφείλεται η ανεργία και η ακροδεξιά στροφή στην Ευρώπη. Αυτή είναι η κληρονομιά της εξαφάνισης του σοβιετικού μπλοκ στον 21ο αιώνα που όλοι βιώνουμε.

Αυτή είναι και η ουσία των πραγμάτων: Όσο υφίστατο η ΕΣΣΔ, οι λαοί της Δύσης και όχι μόνον, ζούσαν πολύ καλύτερα και η υφήλιος ειρηνικότερα. Από τη στιγμή που ο καπιταλισμός, το κεφάλαιο δηλαδή, απελευθερώθηκε από το αντίβαρό του, δρα ανεξέλεγκτα αρπάζοντας συσσωρευμένα όσα πιστεύει ότι απώλεσε εξ αιτίας του αντίπαλου δέους στη διάρκεια του “σύντομου εικοστού αιώνα” σε κοινωνικές παραχωρήσεις και εξ αιτίας της συρρίκνωσης της παγκοσμιοποίησης στα όρια της δυτικής επιρροής μόνον. Όσα άλλα προβάλλονται, όπως τώρα από την ΕΕ στην Εσθονία, έρχονται να συγκαλύψουν τη σημερινή πραγματικότητα και να απενοχοποιήσουν τον νεοφιλελευθερισμό γιαι τα εγκλήματά του σε μια εικοσιπενταετία μόλις. Διότι έπεται συνέχεια….

Μακροδημόπουλος Δημήτρης
Αλεξ/πολη – κιν. 6947-771412
23-8-2017

anixneuseis.gr