24/8/17

Ανάλυση: «Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος» του Kenneth Waltz

Μάρκος Τρούλης
Δράττομαι της ευκαιρίας της θερινής ραστώνης, προκειμένου να ξεφύγουμε από την επικαιρότητα και να αναφερθώ σε ένα από τα κορυφαία βιβλία διεθνούς πολιτικής – αν όχι το κορυφαίο. Το βιβλίο Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος γράφτηκε το 1959 από τον Kenneth Waltz (τη μεγάλη αυτή προσωπικότητα της θεωρίας διεθνούς πολιτικής) και εκδόθηκε στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Ποιότητα μόλις το 2011.
Οφείλω να σημειώσω ότι ο τίτλος της αρχικής έκδοσης είναι «Man, the State and War», με οριστικό άρθρο να γράφεται μόνο μπροστά από τη δεύτερη εικόνα όπως επονομάζει τα τρία επίπεδα ανάλυσης ο συγγραφέας.
Αυτό ίσως δεν σημαίνει κάτι συγκεκριμένο, αλλά ίσως να σημαίνει και πολλά για το πώς μεταχειρίζεται τις τρεις έννοιες ο Waltz προσδιορίζοντας ως μια τυπική –υλιστική, δυτικότροπη, μοντερνιστική– δομή το κράτος εν αντιθέσει με τις άλλες δύο, οι οποίες είναι ευρύτερες και ίσως δεν αγγίζουν –στο μυαλό του– το σύνολο των ενδεχόμενων εκφάνσεών τους.
«Το» κράτος είναι αυτό που οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν καλά ως γραφειοκρατική δομή, η οποία λειτουργεί με υλιστικούς όρους και επιβάλλεται δεσποτικά με απώτερο διακύβευμα την εμπέδωση μιας κοινής ταυτοτικής αναφοράς προς τους υπηκόους-πολίτες. Προφανώς, η περιγραφή είναι δική μου και δεν αφορά το τι βρισκόταν στο μυαλό του Waltz.
Ωστόσο, ό,τι και αν βρισκόταν ήταν συγκεκριμένο και συμβάδιζε με το νεωτερικό κρατικό πρότυπο.
Αντιθέτως, τα άλλα δύο επίπεδα –το πρώτο και το τρίτο– τα μεταχειρίζεται ως φαινόμενα τα οποία απεκδύονται κάποιας πρότερης συγκεκριμένης σύλληψης. Γι’ αυτό ο Waltz δεν τα οριοθετεί συνοδεύοντάς τα με κάποιο οριστικό άρθρο. Πρόκειται για την ανθρώπινη φύση (πρώτο επίπεδο), η οποία είναι ανεξερεύνητη και απροσδιόριστη σε αντίθεση με τη συγκεκριμένη αντίληψη «του» κράτους. Και πρόκειται για τον πόλεμο, ο οποίος έχει τις ρίζες του στη διεθνή αναρχία και τα αποτελέσματά της, και κατ’ επέκταση στο διεθνές σύστημα (τρίτο επίπεδο).
Ο Waltz εισάγει τη συστημική ανάλυση στη σκέψη περί της διεθνούς πολιτικής, αλλά δεν την αποθεώνει. Αντιθέτως, την προσεγγίζει με...
Η συνέχεια του άρθρου στο Pontos-news

3 σχόλια:

  1. Αξιομελέτητο(τώρα μόλις το είδα 'στην πλήρη του έκταση-το κείμενο-).Ωραία κ'ενδιαφέρουσα προσέγγιση που απαιτεί μια επίμονη συνέχεια με μια επίπονη συνέπεια να δοθή κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη (και) διεπιστημονική/πολυαξονική απάντηση 'στους μελλοντικούς επικριτές του.Κράτος ίσον δύναμις(σιδηρά και αυστηρά πειθαρχία)ενώ αναρχία πιθανόν αδυναμία να συγκρατηθή,αυτοσυγκροτηθή το χαώδες(ένα νεο-βαβυλωνιακό κατεστημένο μιας φαραωνικής μεγαλοκατασκευής και αρχιτεκτονικής)του συγχρόνου κόσμου εντός της ποικιλομορφίας αλλά και διαφορετικότητος που διέπει τη φύση του ανθρώπου εκ γενετής του και 'στη βαθύτερη ουσία και μορφή της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ποιος θα ειναι ο νεος ορθολογισμος;

    Δυσκολο ερωτημα που δεν απανταται απο την ιστορια γιατι αυτη ακομα δεν εχει γραφτει.Ερμηνευοντας ομως το παρελθον για να να προσεγγισουμε το μελλον, βλεπουμε οτι ο "νικητης" με την ισχυ επεβαλε την δικη του κρατικη αντιληψη,θεμελιωμενη στα ιδιαιτερα του πολιτιστικα προτυπα και συμφεροντα.Η Ελληνιστικη εποχη και η Ρωμαικη αυτοκρατορια με την χιλιοχρονη παρουσια της και την θαυμαστη κρατικη οργανωση,σιγουρα επεβαλλαν εναν νεο ορθολογισμο στις περιοχες που κατακτηθηκαν και μαλλον ωφελησαν την ανθρωποτητα, σε αντιθεση με τον αμεταβλητο ορθολογισμο της μεσαιωνικης Οθωμανικης αυτοκρατοριας.Να επισημανουμε εδω οτι οπως συνολικα ομολογειται, η Ρωμη σαν Μεγαλη Δυναμη,προσαρμοσε τον ορθολογισμο της στις πολιτιστικες αντιληψεις των "κατακτημενων" Ελληνων συμβαλλοντας
    στην στερεωση του παγκοσμιου πολιτισμου (κρατος,ρωμαικο δικαιο) οπως τον ξεραμε μεχρι σημερσ...

    Η αποψη μου ειναι οτι οι μη δυτικες αναδυομενες Μεγαλες Δυναμεις θα επιβαλλουν σιγουρα εναν διαφορετικο ορθολογισμο αν τελικα επικρατησουν.

    Μηπως ομως και ο σημερινος δυτικος "ορθολογισμος" που προσπαθει να μεταλλαχθει σε κατι καινουργιο μεσα απο τον μεταμοντερνισμο, δεν ειναι ολοτελα ξενος απο τα νεωτερικα προτυπα που εχουν καθορισει τον δυτικο πολιτισμο μετα το 1789;

    Το βιβλιο του Kenneth Waltz γραφτηκε το 1959 και οπως επισημαινεται στο αρθρο, ο συγγραφεας αναφερεται στην μοντερνιστικη δομη του κρατους οπως ισχυε τοτε.Τι γινεται ομως το 2017 οπου οι νεωτερικες αρχες εχει εξαντληθει μεσα απο τον υλισμο,τον καταναλωτισμο,την αποπειρα μεταλλαξης του εθνους-κρατους,των παραδοσεων,της θρησκειας,του οικογενειακου πρωτυπου κλπ (μεταμοντερνισμος).Η χρηστικοτητα σαν αντιληψη και ο ατομισμος στις μερες μας εχει αποδομισει τις κοινωνικες σχεσεις οπως λεει ο καθηγητης Γιανναρας.Το ατομο στον δυτικο κοσμο οριζει σημερα την ελευθερια με βαση το δικαιωμα του στην ατομικη απολαυση (!), θυσιαζοντας την συμμετοχη του στα κοινα (Ζιακας περι μηδενισμου). Επισης ο πολυγραφοτατος Πατηρ Λουδοβικος με εμπειριες απο την μελετη και την επαφη του με την Δυση, ως ιερωμενος και καθηγητης πανεπιστημιου, επισημαινει την ψυχολογικη καταπτωση του δυτικου ανθρωπινου υποκειμενου.

    Συνοψιζοντας,νομιζω οτι το ερωτημα για τον "νεο ορθολογισμο" ισως να μην περιμενει γεωπολιτικες ανακαταταξεις η ακομα και να μην χρειαζεται Νεες Μεγαλες Δυναμεις για να απαντηθει...γιατι το συνανταμε καθημερινα μεσα στην αλλοπροσαλλη δυτικη κοινωνια και τις πολιτιστικες/πολιτικες αλλαγες που συντελουνται!

    Σημ. Στην ιστοσελιδα antifono.gr θα βρει κανεις σημαντικα αρθρα και οπτικοακουστικο υλικο που απαντουν σε παρομοια φιλοσοφικα ερωτηματα απο κορυφαιους ελληνες στοχαστες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Και αυτό το δυτικοευρωπα'ι'κό νεωτερικό υποκείμενο και υπόδειγμα διήλθε φάσεις και στάδια που αξίζει να διερευνηθούν ενδελεχώς για να καταλήξουμε(εάν 'μπορούμε και βάσει δυνατοτήτων που χαρίζει η καταχωνιασμένη ανατολική παράδοση)'στο τι μέλλει γενέσθαι με τη συνολική πορεία που έχει να χαράξη ο Νέος Ελληνισμός.Η χρησιμοθηρία έγινεν ο τάφος του τυπικού προσώπου,της μοντέρνας προσωπικότητος που διελύθη 'στα εξ ων συνετέθη και,πλέον,αναζητούμε 'στον ερειπιώνα κάτι που να τη νεκραναστήση,ανασυστήση,επαναφέρη 'στη ζωή(ενθύμησις απομιμητισμού απεκδημώντας για αιώνες και προς πάντα 'στα ουράνια των Χαρίτων-Ωρών/Νυμφών-Μοιρών).

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.