Όταν πουλάς έναν σύμμαχό σου στους Τούρκους, τότε στην ουσία πουλάς την ίδια σου την πατρίδα! (1)

Ναιρόμπι, 15 Φεβρουαρίου 1999

Οι Κενυάτες καλούν επειγόντως τον Κωστούλα στο υπουργείο εξωτερικών
Η μέρα είναι κρίσιμη, αφού επίκειται η συνάντηση με τον Καθουρίμα, που είχε αναβληθεί την Παρασκευή μετά από αίτηση του Κωστούλα «για λόγους υγείας».
Ο Διακοφωτάκης, στις 08:00 δέχεται τηλεφώνημα από τον διευθυντή πρωτοκόλλου του κενυατικού υπουργείου εξωτερικών ο οποίος τον ενημερώνει ότι ο Κωστούλας καλείται κατεπειγόντως από τον Καθουρίμα. Δεν είναι ανάγκη να έχει κανείς εμπειρία για να καταλάβει την κρισιμότητα της κατάστασης, όταν τηλεφωνεί ο διευθυντής πρωτοκόλλου του υπουργείου εξωτερικών σε έναν ξένο διπλωμάτη, στις οχτώ η ώρα το πρωί της Δευτέρας και λέει επί λέξει «καλείται κατεπειγόντως ο πρέσβης». Ο Διακοφωτάκης μεταβιβάζει το περιεχόμενο του τηλεφωνήματος στον πρέσβη.
Συσκεπτόμαστε με τον πρέσβη για να εκτιμήσουμε την κατάσταση. Είναι προφανές ότι ο Καθουρίμα θα αναφερθεί στο θέμα και η μόνη εντολή της Αθήνας είναι «καμία παραδοχή για το όλο θέμα στην κενυατική πλευρά». Δεν έχει άλλες οδηγίες.
Εν τω μεταξύ ενημερώνεται ο Παπαϊωάννου, ο οποίος δίνει εντολή να μην πάει ο Κωστούλας στη συνάντηση με τον Καθουρίμα αν δεν έχει λάβει προηγουμένως οδηγίες από την Αθήνα. Πηγαίνουμε στην πρεσβεία, εν αναμονή οδηγιών, οι οποίες μέχρι τις 09:30 δεν έχουν έλθει ακόμη.

Πρώτα τηλεπικοινωνιακός «βρόγχος» και μετά η «συμφωνία» με την Κένυα
Προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με την Αθήνα για να λάβουμε οδηγίες, αλλά αυτό είναι αδύνατον. Κατεβαίνω και προσπαθώ να τηλεφωνήσω από τηλεφωνικό θάλαμο και πάλι είναι αδύνατον. Όποιο τηλέφωνο και αν καλώ στην Ελλάδα, από οποιοδήποτε τηλεφωνικό θάλαμο ή τηλέφωνο για το κοινό, δείχνει ότι βουίζει.
Ανεβαίνω στην πρεσβεία και ενημερώνω τον πρέσβη. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είναι πιθανόν να υπάρχει βλάβη στη δρομολόγηση των γραμμών προς Ελλάδα. Είναι αλήθεια ότι δεν πάει ο νους μου σε αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα. Αργότερα έβγαλα το συμπέρασμα ότι ο κενυατικός οργανισμός τηλεπικοινωνιών έλαβε εντολή να μπλοκάρει όλες τις γραμμές που δρομολογούνται για Ελλάδα, για να αποκόψει επικοινωνιακά την πρεσβεία με την Αθήνα. Είναι τέτοια η πίεση των γεγονότων, που δεν αντιλαμβάνομαι ότι έχει ήδη αρχίσει η εφαρμογή του σχεδίου για τη σύλληψη του Άπο.
Δεν προλαβαίνουμε να ερευνήσουμε περαιτέρω το θέμα των τηλεφώνων και εισβάλει στην ουσία στην πρεσβεία ο διευθυντής πρωτοκόλλου του κενυατικού υπουργείου εξωτερικών. Ο Κενυάτης αξιωματούχος λέει στον Διακοφωτάκη:
«Μη μου πεις ότι ο πρέσβης δεν είναι εδώ, γιατί γνωρίζουμε ότι ήλθε στην πρεσβεία και ότι τη στιγμή αυτή βρίσκεται εδώ, στο γραφείο του».
Δεν έχουμε τηλέφωνα και ο Κενυάτης αξιωματούχος έχει πιει ήδη τον καφέ που του έχουμε προσφέρει για να τον καθυστερήσουμε μέχρι να επικοινωνήσουμε με την Αθήνα. Ο πρέσβης αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει άλλα περιθώρια. Πρέπει να τον ακολουθήσει. Συνεννοούμαστε ότι αν ερωτηθεί για το θέμα θα επικαλείται άγνοια, με βάση την πάγια εντολή της Αθήνας.
Βγαίνει από το γραφείο του, χαιρετά τον διευθυντή του πρωτοκόλλου και του ζητά να τον συνοδεύσει και ο Διακοφωτάκης. Ο Κενυάτης αρνείται, καθησυχάζοντας τον πρέσβη ότι απλά πρόκειται να γίνει μια φιλική κουβέντα.
Αντιλαμβάνομαι ότι η φυσική παρουσία του Κενυάτη στην πρεσβεία και η επιμονή του να συνοδεύσει ο ίδιος τον πρέσβη, μοιάζει περίπου με προσαγωγή. Τέτοια πράγματα είναι αδιανόητα στο χώρο της διπλωματίας.
Ο Κωστούλας μπαίνει στο γραφείο του γενικού γραμματέα του κενυατικού υπουργείου εξωτερικών. Εκεί εκτός από τον Καθουρίμα βλέπει και τον αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών και ένα τρίτο πρόσωπο, το οποίο συστήνουν στον Έλληνα πρέσβη μόνο με το μικρό του όνομα.
Οι Κενυάτες μπαίνουν αμέσως στο ψητό. Θέλουν να μιλήσουν για την παρουσία του Άπο στην κατοικία του πρέσβη. Ο Κωστούλας αρνείται οτιδήποτε σχετικό με το θέμα και οι συνομιλητές του ανοίγουν ένα φάκελο με φωτογραφίες του Άπο στην κατοικία. Ο πρέσβης λέει ότι δεν μπορεί να μιλήσει για το θέμα χωρίς να πάρει οδηγίες από την Αθήνα.
Στη φάση αυτή ο Καθουρίμα τον ρωτά για τα τέσσερα άτομα που έστειλε η ελληνική κυβέρνηση στο Ναϊρόμπι. Ο Κωστούλας, γνωρίζοντας ότι ο ένας από τους τέσσερις αστυνομικούς, μάλλον ο Μπόμπος, ταξίδεψε με υπηρεσιακό διαβατήριο, δηλαδή διαβατήριο όπου φαίνεται η ιδιότητα του κατόχου και έχει φωτογραφία με στολή αστυνομικού, διατείνεται ότι όντως ήλθαν αστυνομικοί από την Αθήνα, τους οποίους έστειλε το υπουργείο για την ασφάλειά του. Όμως, μετά την επί τόπου αξιολόγηση, αποφασίστηκε να αποχωρήσουν από το Ναϊρόμπι.
Τότε ο Καθουρίμα βγάζει τα διαβατήρια των τεσσάρων αστυνομικών και τα βάζει πάνω στο γραφείο, μπροστά στον Κωστούλα, λέγοντάς του να μην ανησυχεί για την τύχη τους και ότι βρίσκονται σε καλά χέρια.
Στη συνέχεια ο Καθουρίμα λέει στον Κωστούλα τα εξής:
«Οι κενυατικές αρχές γνωρίζουν εξ’ αρχής για την παρουσία του Άπο στο Ναϊρόμπι.
Η κυβέρνηση της Κένυα είναι διατεθειμένη να συνεργαστεί με την ελληνική πλευρά για να βρεθεί μια λύση στο θέμα και να φύγει ο Οτζαλάν το ταχύτερο δυνατόν από την Κένυα, η οποία ήδη έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα από την πρόσφατη βομβιστική επίθεση στην πρεσβεία των ΗΠΑ και δεν θέλει άλλα προβλήματα.
Για τους παραπάνω λόγους η κυβέρνηση της Κένυα είναι διατεθειμένη να προσφέρει αεροσκάφος για να μεταφερθεί ο Άπο στον προορισμό που επιθυμεί.
Τέλος, προϋπόθεση για τη συνεργασία είναι η τήρηση απόλυτης εχεμύθειας, για να μην μαθευτεί ότι ο Οτζαλάν πάτησε το πόδι του στην Κένυα».
Ο Κωστούλας ακούει την πρόταση της Κένυα και λέει ότι δεν μπορεί να πει τίποτε επ’ αυτού, αφού δεν έχει οδηγίες από την Αθήνα.
Εν τω μεταξύ, ο Παπαϊωάννου καταφέρνει να μιλήσει με την πρεσβεία με την παρέμβαση του ελληνικού ΟΤΕ και δίνει τις εξής οδηγίες στον Διακοφωτάκη, για να τις μεταβιβάσει στον πρέσβη:
«Να αρνηθεί ότι γνώριζε ο ίδιος και η ελληνική κυβέρνηση οτιδήποτε για τον Οτζαλάν.
Να ισχυριστεί ότι γνώριζε μόνον τον επιχειρηματία, ο οποίος αποχώρησε, αφήνοντας τους υπόλοιπους στην πρεσβευτική κατοικία, των οποίων η πραγματική ταυτότητα ήταν άγνωστη στην πρεσβεία.
Μετά από αυτές τις εξηγήσεις, ο πρέσβης να ζητήσει τη βοήθεια των κενυατικών αρχών για να βγει ο Οτζαλάν από την Κένυα».
Ο Διακοφωτάκης μεταβιβάζει τελικά τις οδηγίες στον Κωστούλα με το ασύρματο τηλέφωνο, ο οποίος με τη σειρά του ζητά από τους Κενυάτες την άδεια να τηλεφωνήσει στην Αθήνα, για να πάρει οδηγίες σε σχέση με την πρότασή τους. Οι Κενυάτες δεν φαίνονται διατεθειμένοι να τον αφήσουν να βγει από το υπουργείο για να τηλεφωνήσει. Θέλουν να τελειώνουν με την υπόθεση εδώ και τώρα. Έτσι του δίνουν ένα δορυφορικό τηλέφωνο για να επικοινωνήσει με την Αθήνα.
Ο Κωστούλας επικοινωνεί με τον Παπαϊωάννου, μεταβιβάζει την πρόταση της κενυατικής πλευράς και σε νεότερη επικοινωνία παίρνει την έγκριση του Πάγκαλου για την αποδοχή της.
Αφού ο Καθουρίμα παίρνει την καταφατική απάντηση της Αθήνας, δίνει το εξής τελεσίγραφο στον Κωστούλα:
«Ο Οτζαλάν να έχει εγκαταλείψει το έδαφος της Κένυα μέχρι τις 17:30».
Ο Καθουρίμα συμπληρώνει με νόημα:
«Αν δεν φύγει ο Οτζαλάν μέχρι τις 17:30, την ευθύνη για ότι γίνει τη νύχτα την έχει η Ελλάδα και ο ίδιος».
Όπως είπα πιο πάνω, η νύχτα είναι πολύ σκοτεινή, βαριά, άγρια στην Αφρική. Ακόμη και στο ίδιο το Ναϊρόμπι. Μόλις βραδιάζει μεγάλο μέρος της πόλης παραδίδεται στη δράση συμμοριών και ληστών, οι οποίοι έχουν πολλές φορές σαν στόχο κατοικίες διπλωματών. Απ’ ότι είδα στο φάκελο της πρεσβείας, τα τέλη του 1998 το υπουργείο εσωτερικών είχε γνωστοποιήσει σε όλες τις διπλωματικές αντιπροσωπίες που εδρεύουν στο Ναϊρόμπι ότι η κενυατική κυβέρνηση αδυνατεί να τις προστατεύσει από την ανεξέλεγκτη δράση των συμμοριών και ζητούσε από τις πρεσβείες να πάρουν μόνες τους μέτρα. Εκτός αυτού, το 1997 είχε γίνει ένα άλλο επεισόδιο. Η Νορβηγία έβλεπε με συμπάθεια τη δημοκρατική αντιπολίτευση της Κένυα και την βοηθούσε, απέναντι στο αυταρχικό καθεστώς του προέδρου της Κένυα, Άραπ Μόι. Ένα βράδυ μπήκαν «ληστές» στην κατοικία του Νορβηγού πρέσβη και αν θυμάμαι καλά σκότωσαν τη γυναίκα του. Αυτό ήταν ένα μήνυμα για την κυβέρνηση της Νορβηγίας. Προφανώς σε μας οι Κενυάτες το μήνυμα το έδιναν πριν την επίθεση.
Ο Κωστούλας, με το τελεσίγραφο και την απειλή υπό μάλης φεύγει από τη συνάντηση και έρχεται προς την πρεσβεία. Ενώ είναι καθ’ οδόν, με καλεί από τη συσκευή ασυρμάτου στο τηλέφωνο και μου λέει:
«Σάββα, ετοιμάσου. Βρέθηκε λύση, θα σου εξηγήσω από κοντά τις λεπτομέρειες. Επειδή δεν έχουμε χρόνο, ετοιμάσου να σε πάρω για να πάμε στην κατοικία».
Από το ύφος της συνομιλίας καταλαβαίνω ότι ο Κωστούλας είναι ενθουσιασμένος, φαίνεται σαν να πετάει. Έρχεται στην πρεσβεία, με παίρνει και πάμε για την πρεσβευτική κατοικία. Στο δρόμο μου εξηγεί σε γενικές γραμμές αυτά που διαδραματίστηκαν στη συνάντηση και όταν μου λέει ότι το τελεσίγραφο λήγει στις 17:30 καταλαβαίνω ότι τα περιθώρια είναι ασφυκτικά. Μου αναφέρει επίσης και την έμμεση απειλή, ότι δεν πρέπει να μας βρει η νύχτα στο Ναϊρόμπι. Δεν σκέφτομαι εκείνη τη στιγμή, δεν αναλύω το γιατί μας έβαλαν τόσο ασφυκτικά χρονικά περιθώρια. Άπό τη στιγμή που ήξεραν ότι ο Άπο είναι στο Ναϊρόμπι από την πρώτη μέρα και αφού είχαν αποφασίσει να συνεργαστούν για να φύγει, γιατί τόσο ασφυκτικά περιθώρια και μάλιστα υπό μορφή τελεσιγράφου; Τότε δεν ανέλυσα αρκούντως αυτό το στοιχείο. Ίσως γιατί επιθυμούσα διακαώς μια διέξοδο, μια λύση, μια οποιαδήποτε λύση. Είναι το κλασικό λάθος που κάνεις όταν βρίσκεσαι σε δύσκολη θέση, να αναλύεις δηλαδή τα γεγονότα ανάλογα με το τι θέλεις να συμβεί. Λίγο αργότερα θα έκανε το ίδιο λάθος και ο Άπο.
Είναι τρεισήμισι και έχουμε μόνο δυο ώρες στη διάθεσή μας. Το τελεσίγραφο λήγει στις πεντέμισι και η απειλή για το τι πρόκειται να συμβεί τη νύχτα κρέμεται πάνω από το κεφάλι μας.

Οτζαλάν προς Κωστούλα και Καλεντερίδη: δεν θέλω να δημιουργώ άλλο προβλήματα σε φίλους
Φθάνουμε στην πρεσβεία και εξηγούμε στον Άπο την κατάσταση. Η Κένυα δέχεται να συνεργαστεί για να εγκαταλείψει ο Άπο την επικράτειά της. Γι’ αυτό θα διαθέσει αεροσκάφος, το οποίο θα τον μεταφέρει σε όποιον προορισμό επιθυμεί ο ίδιος.
Τη φορά αυτή είναι σειρά του Άπο να κάνει το λάθος. Να μην αναλύσει δηλαδή την κατάσταση ψύχραιμα και πνιγμένος από τις πιέσεις και το αδιέξοδο να εκλάβει την πρόταση-παγίδα σαν τη λύση που τόσο επιθυμούσε.
Λέει ότι έχουμε σαν πρώτη επιλογή τις Σεϋχέλλες, αλλά θα ήθελε να ρωτήσει την Ιταλία για τη δυνατότητα που έχει να πάει σε μια από τις έξι χώρες της Δυτικής Αφρικής που του είχαν προτείνει οι Ιταλοί, όσο παρέμενε στη Ρώμη.
Η «λύση της Αφρικής» που επέλεξε η Ελλάδα δεν ήταν καινούργια. Την Αφρική έδειχναν στον Άπο και οι Ιταλοί, όταν τον πίεζαν να φύγει από τη Ρώμη. Και αυτοί του έλεγαν ότι είναι σε διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις έξι χωρών της Δυτικής Αφρικής για να τον δεχτούν. Εκ των υστέρων σκέφτηκα ότι κάποιοι επέλεξαν να καταλήξει ο Άπο στην Αφρική. Εκεί οι κυβερνήσεις είναι αδύναμες και οι συνταγματικές, αλλά και οι νομικές προβλέψεις είναι χαλαρές. Έτσι πρώτα θα τον έστελναν εκεί και μετά με κάποιον τρόπο θα τον έπαιρναν και θα τον παρέδιδαν στους Τούρκους. Είναι που λέει ο λαός «στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτη».
Ο χρόνος είναι πιεστικός και δεν υπάρχει δυνατότητα να επικοινωνήσει με τα στελέχη του για να ρωτήσει σχετικά τις προτάσεις της Ιταλίας. Μετά αρχίζει να εξετάζει το ενδεχόμενο να επιλέξει την Ολλανδία, τη Φινλανδία ή τη Γερμανία. Η πίεση του χρόνου και η γενικότερη κατάσταση δεν του επιτρέπουν να κάνει γενική εκτίμηση της κατάστασης και να πάρει τελική απόφαση. Σε κάποια στιγμή λέει:
«Δεν πάω πουθενά, θα μείνω εδώ και ότι είναι να γίνει ας γίνει».
Ο Κωστούλας του υπενθυμίζει την απειλή των κενυατών για τη νύχτα και του ξεκαθαρίζει ότι ο ίδιος θα σεβαστεί απόλυτα την απόφασή του. Τη στιγμή εκείνη, την πιο κρίσιμη στιγμή, στέκομαι όρθιος, στο διάδρομο της αίθουσας υποδοχής της κατοικίας, τον κοιτάω στα μάτια και του λέω:
«Αξιότιμε κύριε πρόεδρε, το έδαφος της κατοικίας του πρέσβη θεωρείται ελληνικό έδαφος. Εγώ είμαι Έλληνας αξιωματικός και θα το υπερασπιστώ, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Δεν θα το κάνω για σας, δεν έχει σχέση με τη συμπάθεια που τρέφω στο πρόσωπο και στον αγώνα σας, θα το κάνω για μένα, για την πατρίδα μου. Αυτό θα ήθελα να το λάβετε υπ’ όψιν σας στην τελική απόφαση που θα λάβετε. Έχω μιλήσει με τον κύριο πρέσβη. Εμείς, που εδώ εκπροσωπούμε την Ελλάδα, είμαστε αποφασισμένοι να μην σας επιβάλλουμε να λάβετε οποιαδήποτε απόφαση με τη βία. Θα σεβαστούμε οποιαδήποτε απόφασή σας».
Ο Οτζαλάν άκουσε με προσοχή αυτά που του είπα. Προβληματίστηκε.
Κάποιο βράδυ, σε μια συνομιλία μας, ρώτησα τον Άπο γιατί έφυγε από την Ιταλία. Μου είπε ότι δεν ήθελε να γίνει αιτία πολιτικής αποσταθεροποίησης, δηλαδή να πέσει η ιταλική κυβέρνηση εξ’ αιτίας του. Ο Ντ’ Αλέμα τον είχε ειδοποιήσει με προσωπικό αγγελιαφόρο ότι τα παρακλάδια της γκλάντιο θα τον έριχναν. Ήταν θέμα ημερών. Έτσι, για να μην γίνει αιτία παραίτησης του Ντ’ Αλέμα, για συναισθηματικούς λόγους, δέχτηκε να φύγει από την Ιταλία, παρ’ ό,τι όλοι του έλεγαν να παραμείνει εκεί. Τότε εγώ του είπα ότι αν ο Ντ’ Αλέμα έπεφτε επειδή προστάτεψε το σύνταγμα και τη νομιμότητα της χώρας του, θα έμενε στην ιστορία και το πιο πιθανόν ήταν να γίνει πανηγυρικά και πάλι πρωθυπουργός.
Τώρα ο Άπο έπεφτε και πάλι στο ίδιο λάθος. Ο συναισθηματισμός του λύγισε την ψυχρή πολιτική λογική.
Είχε μπροστά του δυο ανθρώπους, που τόσες μέρες προσπαθούσαν να τηρήσουν τη νομιμότητα και παρά τις πιέσεις της Αθήνας ήταν κόσμιοι μαζί του. Ο Άπο αυτό το εκτίμησε. Όπως εκτιμούσε τη γενική στάση της Ελλάδας και του ελληνικού λαού απέναντι στον αγώνα των Κούρδων και απέναντι στον ίδιο. Υπό το βάρος αυτών των σκέψεων, απευθύνεται και στους δυο μας και μας λέει:
«Δεν θέλω πια να δημιουργώ προβλήματα σε φίλους. Θα φύγω. Θα ήθελα όμως να με συνοδεύσετε και οι δύο μέχρι το τέλος της διαδρομής».
Ο πρέσβης λέει στον Άπο ότι έχει εντολή από την Αθήνα να τον συνοδεύσει μέχρι το αεροδρόμιο, ενώ εγώ θα τον συνοδεύσω στις Σεϋχέλλες. Αν όμως επιλέξει ευρωπαϊκό προορισμό, τότε θα πήγαινε μόνος του, χωρίς τη συνοδεία Έλληνα.
Η Ντιλάν, που εν τω μεταξύ επέστρεψε από την πόλη, παρεμβαίνει και προσπαθεί πεισματικά να τον μεταπείσει:
«Πρόεδρε μη φύγουμε. Ας μείνουμε εδώ. Θα αμυνθούμε όσο μπορούμε. Να μη φύγουμε».
Ο Άπο δεν την ακούει, η Ντιλάν επιμένει και στο τέλος την επιπλήττει, για να σταματήσει να εκφράζει τις αντιρρήσεις της.
Αρχίζουμε να ετοιμάζουμε τα πράγματά μας. Ο πρέσβης δίνει εντολή στο υπηρετικό προσωπικό να φορτώσουν τις αποσκευές στο υπηρεσιακό αυτοκίνητο του πρέσβη.
Είναι όλα έτοιμα γι αναχώρηση. Ένας Κενυάτης αξιωματούχος είναι ήδη στην αυλή και συνομιλεί με τον πρέσβη. Λέει ότι ήλθε σαν σύνδεσμος και ζητά να δει τον Άπο, για ιστορικούς λόγους. Λέει ότι απλά θέλει να τον γνωρίσει. Ο πρέσβης και ο Κούρδος ηγέτης δέχονται. Ο Κενυάτης παρουσιάζεται στον Άπο, του λέει ότι έχει παρακολουθήσει τον αγώνα του και του εύχεται καλή επιτυχία και καλή τύχη. Στη συνέχει απευθύνεται στον πρέσβη και του λέει ότι αν νυχτώσει δεν ισχύει η συμφωνία. Ήδη έχει αρχίσει σιγά-σιγά να πέφτει το φως. Η πίεση των γεγονότων είναι απίστευτη. Ο χρόνος γλιστράει ανεξέλεγκτα, λες και οι δείκτες του ρολογιού πηδούν δυο-δυο τα λεπτά της ώρας. Και συ να είσαι στην ουσία απλός θεατής. Να καλείσαι να παίξεις σε ένα παιχνίδι που έστησαν οι άλλοι, βάζοντας τους δικούς τους όρους, τους οποίους μόλις ξεκίνησε το παιχνίδι αρχίζουν να τους αλλάζουν. Σε βάρος σου.
Το τηλέφωνο της κατοικίας δεν λειτουργεί, έχει «βλάβη». Προφανώς το έκλεισαν οι Κενυάτες. Έτσι ο πρέσβης είναι αναγκασμένος να μιλάει με το ασύρματο με τον Διακοφωτάκη και μέσω του Διακοφωτάκη με την Αθήνα.
Είμαστε έτοιμοι να επιβιβαστούμε. Ο Άπο στρέφεται προς εμένα και μου λέει:
«Ότι και να γίνει, φθάσαμε στο τέλος. Σε παρακολουθώ από την πρώτη μέρα που είμαστε μαζί. Θέλω να ξέρεις ότι εκτιμώ την επιχειρησιακή και την επιτελική σου αρτιότητα. Ούτε η KGB ήταν τόσο προσεκτική και τόσο πειθαρχημένη όσο εσείς. Ευχαριστώ».
Μετά τους επαίνους, λέει στη Ντιλάν να δώσει από εκατό δολάρια στον καθένα από το υπηρετικό προσωπικό.
Είμαστε έτοιμοι να φύγουμε. Ο Άπο έχει αποφασίσει να πάει στις Σεϋχέλλες. Αν όμως το αεροπλάνο μπορεί να πετάξει στην Ευρώπη, τότε σκέφτεται την Ολλανδία ή την Φινλανδία. Αυτή είναι η τελική του απόφαση, που μεταφέρεται στην Αθήνα.
Ο Κωστούλας μιλάει με την Αθήνα μέσω του ασυρμάτου και του Διακοφωτάκη. Ενημερώνει την Αθήνα για τους προορισμούς. Τη στιγμή εκείνη ο Παπαϊωάννου λέει ότι αν είναι να πάει στην Ευρώπη, καλύτερα είναι να επιλέξει την Ολλανδία. Το μεταφέρω στον Άπο.
Αναφέρεται στον Κενυάτη ότι ο προορισμός είναι η Ολλανδία, για να βγουν οι απαραίτητες εγκρίσεις υπέρπτησης και προσγείωσης του αεροσκάφους. Ο Καθουρίμα λέει ότι το αεροσκάφος έχει εμβέλεια 4,5 ώρες και ότι πρέπει να σταθμεύσει για ανεφοδιασμό στο Κάιρο, ενώ ζητάει να μάθει αν η ελληνική κυβέρνηση έχει συνεννοηθεί με την ολλανδική. Εμείς απαντάμε ότι δεν γνωρίζουμε.
Όταν αναφέρεται το ενδεχόμενο της Ευρώπης, η Αθήνα, που «έχει καεί από το γάλα και φυσάει και το γιαούρτι», ζητάει να μάθει τα διακριτικά του αεροσκάφους που θα μεταφέρει τον Άπο, για να λάβει μέτρα και να παρακολουθεί την κίνηση των αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της. Για να μην της προσγειωθεί σε κανένα αεροδρόμιο και πάλι ο Άπο.
Η ώρα είναι ήδη 18:00. Έχουμε ξεπεράσει τη διορία που μας έδωσαν οι Κενυάτες κατά μισή ώρα.

Οι Κενυάτες καταστρατηγούν τη συμφωνία και ο Κωστούλας απαντάει στα ...γαλλικά
Ο πρέσβης ζητά από τον Κενυάτη αξιωματούχο-σύνδεσμο τα διακριτικά του αεροσκάφους. Ο Κενυάτης επικοινωνεί με τον Καθουρίμα, ο οποίος λέει ότι δεν τα γνωρίζει και ζητάει από τον Έλληνα πρέσβη να μην ολιγωρεί, γιατί ήδη έχει ξεπεραστεί η διορία και «κάθε νέα καθυστέρηση είναι σε βάρος της ζωής του Οτζαλάν και για ότι συμβεί από τούδε και στο εξής την ευθύνη θα φέρει ο ίδιος ο πρέσβης».
Έχουμε ήδη βγει στην αυλή και προχωρούμε προς το αυτοκίνητο του πρέσβη, που είναι ακριβώς μπροστά από την κατοικία, στο εσωτερικό του μανδροτοίχου. Το υπηρεσιακό αυτοκίνητο του πρέσβη έχει διπλωματική ασυλία και δεν μπορούν να το ελέγξουν οι αρχές. Γι’ αυτό είχαμε αποφασίσει με τον πρέσβη να μεταφέρουμε τον Άπο με το υπηρεσιακό του αυτοκίνητο ως το αεροπλάνο, να ελέγξουμε το εσωτερικό του αεροπλάνου και να μιλήσουμε με τους πιλότους για το σχέδιο πτήσης και τις άλλες λεπτομέρειες. Αφού γινόταν όλα αυτά, θα έβγαινε ο Άπο από το αυτοκίνητο και θα ανεβαίναμε όλοι μαζί στο αεροπλάνο για να απογειωθούμε.
Τώρα οι Κενυάτες υπαναχωρούσαν. Ο Κενυάτης αξιωματούχος λέει στον Κωστούλα ότι δεν θα πάμε με το υπηρεσιακό αυτοκίνητο, όπως είχε συμφωνηθεί στο υπουργείο, γιατί η κενυατική κυβέρνηση, που έχει την ευθύνη της επιχείρησης, δεν δέχεται να είναι ανάμεσα στη φάλαγγα των κρατικών αυτοκινήτων της Κένυα το αυτοκίνητο του Έλληνα πρέσβη. Είναι εμφανές ότι η δικαιολογία δεν στέκει. Ο πρέσβης εξαγριώνεται. Τον παρατηρώ και βλέπω έναν άνθρωπο που νοιώθει ότι δίνει τη μάχη της ζωής του να παλεύει παλικαρίσια, εντελώς μόνος, σε μια ξένη χώρα. Αυτός ο Κωστούλας που είδα εκείνη τη στιγμή, θα μείνει χαραγμένος για πάντα στη μνήμη μου.
Ο Ηπειρώτης διπλωμάτης αγριεύει και επιτίθεται φραστικά στον Κενυάτη αξιωματούχο. Ο Έλληνας πρέσβης λέει ότι αυτό που κάνουν είναι παραβίαση της συμφωνίας. Δεν μπορεί να συμφωνούν για ένα τόσο σημαντικό θέμα και μετά να υπαναχωρούν με αυτόν τον τρόπο.
Η κατάσταση εκτραχύνεται και ο Κωστούλας λέει:
«Είμαι ο Έλληνας πρέσβης και ζητάω από την κυβέρνησή σου να τηρήσει τη συμφωνία που έκανε με την Ελλάδα».
Ο Κενυάτης, που επικοινωνεί με τον Καθουρίμα με μικρό ασύρματο (γουόκι τόκι), εκ του ασφαλούς επαναλαμβάνει στον Κωστούλα ότι εκτελεί εντολές της κυβέρνησής του και ότι ο ίδιος μπορεί και να μην τις δεχτεί. Θα φέρει όμως προσωπικά αυτός την ευθύνη όσων ακολουθήσουν. Τότε ο Κωστούλας του λέει με οργίλο ύφος σε άπταιστα …γαλλικά:
«Αν έχεις τέτοιες εντολές, τότε γ… τον υπουργό σου, τον πρόεδρο και τη χώρα σου».
Ο Οτζαλάν, που ήταν ήδη έξω από το υπηρεσιακό αυτοκίνητο του πρέσβη, στο οποίο είχαν φορτωθεί και οι αποσκευές μας, έρχεται κοντά τον πρέσβη και ζητά να μάθει τι συμβαίνει. Του εξηγώ την κατάσταση.
Εν τω μεταξύ έρχεται στην πύλη εξόδου οχημάτων της κατοικίας ένας Κενυάτης, το τρίτο πρόσωπο που ήταν παρόν στη συνάντηση που έγινε στο υπουργείο, όπου συμφωνήθηκαν τα της αποχώρησης και της μεταφοράς του Άπο σε άλλη χώρα. Ρωτάει τον πρέσβη γιατί κωλυσιεργεί και τον απειλεί ότι αν δεν φύγει ο Οτζαλάν, θα φωνάξει ο ίδιος τους συντάκτες των εφημερίδων στην κατοικία. Ο πρέσβης τον ρωτά με τη σειρά του πως είναι δυνατόν να τους έχει εμπιστοσύνη ότι θα τηρήσουν τη συμφωνία, αφού υπαναχωρούν από τα υπεσχημένα και αλλάζουν τον έναν μετά τον άλλο τους όρους της συμφωνίας.
Ο Κενυάτης αξιωματούχος λέει στον πρέσβη ψυχρά ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από το να ανεβούμε στα κενυατικά αυτοκίνητα για να πάμε στο αεροδρόμιο.
Μεταφέρουμε τα τεκταινόμενα στον Οτζαλάν, καθώς και τις ανησυχίες μας για τις υπαναχωρήσεις των κενυατών. Τότε ο Οτζαλάν, βρισκόμενος στο τελευταίο σκαλί, μας λέει:
«Αρκετά προβλήματα προκάλεσα σε φίλους και σε σας προσωπικά. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Δεν θέλω να σας βάλω σε κίνδυνο».
Είχαν σπάσει τα φτερά του. Ο Άπο ήταν παγιδευμένος, είχε λυγίσει και προσπαθούσε να στηρίξει τις τελευταίες ελπίδες του στο επόμενο βήμα, που κάθε φορά ήταν χειρότερο από το προηγούμενο. Είπαμε, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Και η τελευταία λέξη του δεν ήταν πολιτική, ήταν και πάλι, όπως στην Ιταλία, ανθρώπινη:
«Δεν θέλω να πάθουν κακό οι φίλοι μου εξ’ αιτίας μου».
Παίρνουμε τις βαλίτσες και τις μεταφέρουμε στα κενυατικά αυτοκίνητα, που ήταν έξω από το μαντρότοιχο της κατοικίας. Είναι πέντε αυτοκίνητα, τζιπ και μικρά φορτηγάκια. Τα ελέγχω ένα προς ένα, σημειώνω μάρκα αυτοκινήτου και πινακίδες και προσπαθώ να δω τα χαρακτηριστικά των οδηγών. Είναι όλοι Κενυάτες, νεαροί, κουρεμένοι, με πολιτικά και δεν υπάρχει κανένας λευκός.
Εν τω μεταξύ έχει πέσει το σκοτάδι για τα καλά.

Καθ’ οδόν προς το αεροδρόμιο
Η πίεση του χρόνου και των γεγονότων είναι τρομακτική σε όλους μας. Ο πρέσβης συνεννοείται με τον επικεφαλής των κενυατών, ο οποίος του δείχνει το μεσαίο αυτοκίνητο από την φάλαγγα των πέντε οχημάτων. Βγαίνουμε από την πύλη εξόδου του περιβόλου της κατοικίας, ο πρέσβης, ο Οτζαλάν, εγώ και η Ντιλάν. Τον Οτζαλάν τον έχουμε στη μέση. Φθάνουμε στο αυτοκίνητο που μας υποδείχτηκε. Ένας Κενυάτης ανοίγει την πίσω πόρτα και μπαίνει ο Άπο στην πίσω θέση, ενώ προσπαθούμε να μπούμε μαζί του ο πρέσβης κι εγώ. Μας παρεμποδίζουν, όπως παρεμποδίζουν και τη Ντιλάν, η οποία προσπαθεί να μπει στο αυτοκίνητο και όταν βλέπει ότι δεν τα καταφέρνει παρακαλεί τον Άπο να κατεβεί και να ξαναμπούμε στην κατοικία. Ο πρέσβης κι εγώ κρατάμε τις πόρτες του αυτοκινήτου ανοιχτές, για να μην φύγει. Οι Κενυάτες αφήνουν να εννοηθεί ότι φοβούνται την περίπτωση να οπλοφορεί κάποιος από εμάς και λένε στον πρέσβη ότι μέχρι το αεροπλάνο την ευθύνη για τον Άπο την έχουν αυτοί.
Τέτοια ώρα τέτοια λόγια. Το σκοτάδι, η πίεση των γεγονότων και η αίσθηση ότι είσαι εντελώς μόνος στη διαχείριση μια τέτοιας υπόθεσης, δεν σου επιτρέπουν να συμπεριφερθείς αλλιώς. Το συνεχές πετάξτε τον έξω, οι ύβρεις, η χυδαιολογία και ανυπαρξία της Αθήνας, μας οδηγούν εδώ που είμαστε. Να αδυνατούμε να ανατρέψουμε τη ροή των γεγονότων.
Ο Άπο έχει μείνει στην πίσω θέση, μόνος και παρακολουθεί το διάλογο του πρέσβη με τους Κενυάτες στα αγγλικά. Μας προτείνουν να ανεβούμε στο προπορευόμενο και στο επόμενο αυτοκίνητο από αυτό που θα μετέφερε τον Άπο.
Καθόμαστε με τον πρέσβη στο επόμενο και στο προπορευόμενο κάθεται η Ντιλάν και οι υπόλοιποι. Σε λίγα λεπτά η φάλαγγα ξεκινά. Δεν επιλέγουν το κεντρικό δρομολόγιο και η φάλαγγα μπαίνει σε έναν περιφερειακό δρόμο, νότια της πόλης, με κατεύθυνση το αεροδρόμιο. Ο πρέσβης ρωτά τον συνοδηγό, ο οποίος του λέει ότι επιλέχτηκε αυτός ο δρόμος για λόγους ασφαλείας. Σε κάποια στιγμή μπαίνουν ανάμεσα στα αυτοκίνητα της φάλαγγας άλλα αυτοκίνητα, ανάβουν φανάρια και η φάλαγγα διασπάται. Τα προπορευόμενα αυτοκίνητα απομακρύνονται και σε λίγο χάνουμε οπτική επαφή με το αυτοκίνητο που μεταφέρει τον Οτζαλάν. Λέμε στον οδηγό να τρέξει να προλάβει το αυτοκίνητο, προσποιείται ότι προσπαθεί να το κάνει, ενώ μας καθησυχάζει ότι σε λίγο, μόλις φθάσουμε έξω από το αεροδρόμιο, θα συνενωθεί η φάλαγγα.
Τελικά φθάνουμε στο αεροδρόμιο. Η ώρα είναι περίπου οχτώ.
Ο οδηγός σταθμεύει το αυτοκίνητο που μας μεταφέρει στο χώρο στάθμευσης μπροστά από την πύλη εισόδου της αίθουσας αναμονής. Ο πρέσβης ρωτάει τον οδηγό για το αυτοκίνητο που μετέφερε τον Άπο, ο οποίος του λέει ότι θα προσπαθήσει να το εντοπίσει. Εκείνη την ώρα έρχονται και οι σύντροφοι του Άπο και μας λένε ότι το αυτοκίνητο που μετέφερε τον ηγέτη τους μπήκε σε μια πύλη που οδηγεί στο εσωτερικό του αεροδρομίου. Πηγαίνω αμέσως και βλέπω ότι η πύλη έχει κλείσει ερμητικά και δεν υπάρχει κανένας εκεί. Διαβάζω και βλέπω ότι είναι ειδική διάβαση που χρησιμοποιείται μόνο για υπηρεσιακά αυτοκίνητα του αεροδρομίου.
Επιστρέφω και το λέω στον πρέσβη. Την ίδια στιγμή, οι Κενυάτες αδειάζουν τις αποσκευές μας σε ένα καροτσάκι και ένας-ένας εξαφανίζονται στο σκοτάδι της Αφρικής.

Η τραγική φιγούρα του Κωστούλα
Είμαστε έξω από το κτίριο του αεροδρομίου. Ο πρέσβης, εγώ, η Ντιλάν, η Νουτζάν, η Μέλσα και ο Ιμπραήμ. Η πιο τραγική φιγούρα ο πρέσβης. Προσπαθεί να βρει κάποιον να μιλήσει και δεν βρίσκει κανέναν. Το ίδιο και οι σύντροφοι του Άπο. Σε λίγο ο Κωστούλας κατευθύνεται μέσα στο αεροδρόμιο, να βρει κάποιον υπεύθυνο της αστυνομίας. Εγώ έχω καθίσει σε ένα χαμηλό πεζούλι και έχω βάλει τα χέρια μου στο κεφάλι.
Σταδιακά η απόγνωση των συντρόφων του Άπο μετατρέπεται σε οδυρμό και οργή. Δεν βρίσκουν κανέναν να τους πει κάτι για τον αρχηγό τους και έρχονται σε μένα. Μου ζητούν ευθύνες, προσπαθούν να με προπηλακίσουν, σχεδόν με κλωτσούν. Μετά τους προπηλακισμούς και τα λακτίσματα της Αθήνας ήρθε η σειρά των Κούρδων:
«Πες μας, που είναι ο αρχηγός μας, τι τον κάνατε;»
Άντε να βρεις απάντηση σε αυτό το ερώτημα, που είναι ταυτοχρόνως και το ερώτημα ενός αγωνιζόμενου λαού.
Η Νουτζάν είχε χάσει στον αγώνα τους γονείς της και από οχτώ χρονών ζει στα στρατόπεδα, δίπλα στον Άπο. Η Ντιλάν έχει ένα γιο 20 χρονών, παράλυτο από τραύματα σε μάχη και έχει να τον δει δυο χρόνια. Η Μέλσα είναι 17 χρονών και είναι από παιδί στον αγώνα. Σε έναν αγώνα που όλοι έχουν δώσει κάτι πολύτιμο και ξέρουν ότι τον αγώνα αυτόν τον ξεκίνησε και τον καθοδηγεί ο Άπο, είναι η ψυχή του ή μάλλον η ψυχή τους.
Ζητάνε από μένα να τους πω που είναι ο αρχηγός τους. Ζητούν από μένα ευθύνες.
Τι να τους πω; Τι μπορώ να τους πω; Τους αφήνω να ξεσπάσουν πάνω μου.
Δεν λέω τίποτα. Προσπαθώ να συνέλθω, να σκεφτώ τι μπορεί να έγινε και υπολογίζω τις επόμενες κινήσεις.
Τον πήραν οι Κενυάτες. Αποκλείεται να τον κρατήσουν αυτοί. Θα τον παραδώσουν στους Αμερικανούς ή στους Τούρκους.
Πάντως εμείς δεν έχουμε κανένα ρόλο από τούδε και στο εξής. Πρέπει να δούμε πως θα χειριστούμε την κατάσταση, να περισώσουμε ότι μπορούμε, να σώσουμε τους εαυτούς μας.
Οι σύντροφοι του Άπο αγκαλιάστηκαν, έγιναν ένα κουβάρι και θρηνούσαν, ολοφύρονταν.
Έχουν περάσει δέκα με δεκαπέντε λεπτά και εμφανίζεται ο πρέσβης.
«Σάββα, δεν υπάρχει τίποτα. Καλύτερα να μην ρωτάμε κανέναν και εξευτελιζόμαστε πιο πολύ. Πρέπει να ενημερώσω την Αθήνα. Τι να τους πω; Ότι έχασα τον Άπο; Πώς να τους το πω;»
Από ένα καρτοτηλέφωνο έξω από το αεροδρόμιο καλεί τον Διακοφωτάκη στην πρεσβεία, του εξηγεί την κατάσταση και του ζητά να ενημερώσει άμεσα την Αθήνα και να επικοινωνήσει με τον Καθουρίμα για να μάθει ό,τι μπορεί.
Ο Διακοφωτάκης ενημερώνει την Αθήνα και προσπαθεί να βρει τον Καθουρίμα, ο οποίος «απουσιάζει». Μετά από δέκα λεπτά επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον Διακοφωτάκη κάποιος που διατείνεται ότι είναι ο πολιτικός διευθυντής του κενυατικού υπουργείου εξωτερικών και αφού απαντά παραπλανητικά στον Διακοφωτάκη, του ζητά να σταματήσει να ρωτά για την υπόθεση, «αν θέλει να βοηθήσει τον εαυτό του». Άρχισαν οι απειλές δηλαδή.
Ο πρέσβης τηλεφωνά ξανά στον Διακοφωτάκη για να μάθει αν υπάρχουν νεώτερα. Ο Διακοφωτάκης του λέει ότι ενημέρωσε την Αθήνα και του εξηγεί την απειλητική στάση του κενυατικού υπουργείου εξωτερικών.
Στη συνέχεια ο Διακοφωτάκης μεταβιβάζει στον Κωστούλα εντολή της Αθήνας, σύμφωνα με την οποία την ίδια στιγμή έπρεπε να παρατήσουμε εκεί που βρίσκονται τους συντρόφους του Άπο και να εξαφανιστούμε από το αεροδρόμιο.
Δηλαδή μας έλεγε να εξαφανιστούμε σαν κλέφτες. Ο πρέσβης της Ελλάδας, με το ένα του πόδι να το σέρνει μπαταρισμένο και ένας αξιωματικός, να παίρνουν τις βαλίτσες τους από τη σωρό που ήταν στο καροτσάκι και να φεύγουν σαν κλέφτες, για να πάν που; Να απομακρυνθούν με τι;
Ζούγκλα, όχι στην Αφρική, στην Αθήνα.
Παρ’ ό,τι του είχαμε διαβιβάσει με όλους τους τρόπους και κατηγορηματικά ότι η ελληνική κυβέρνηση του ζητά να μην έλθει στην Ελλάδα, ο Άπο ήλθε. Και ήταν λάθος του, στη σειρά των λαθών που είχε κάνει, όπως ήταν λάθος και εγκληματική ανευθυνότητα αυτών που με οποιοδήποτε τρόπο επηρέασαν τον Άπο ή τον βοήθησαν να έλθει στην Ελλάδα. Και εννοώ τους συμπατριώτες μας, όποιοι και αν είναι αυτοί.
Στη συνέχεια όμως, σε αυτό το λάθος ενός κατατρεγμένου ανθρώπου, που θεωρούσε ότι κινδύνευε ο αγώνας που έκανε για το λαό του και η ίδια του η ζωή και στα λάθη κάποιων ατόμων, εμείς, η Ελλάδα, ένα κράτος με μακρά και ένδοξη ιστορία, απάντησε με αλυσίδα λαθών, που ίσως να μην έκανε κανένα κράτος στον κόσμο.
Και τώρα, μας λένε να τους παρατήσουμε και να φύγουμε.
Και πάλι, ακόμα και μετά το έγκλημα της παράδοσης, η Αθήνα δεν είχε τη δυνατότητα να δει καθαρά, με διαύγεια τα γεγονότα. Τελικά, ίσως αυτό να είναι το κυρίαρχο ζήτημα, φυσικά μετά το ζήτημα που αφορά την εντιμότητα και τις εθνικές ευαισθησίες όσων έλαβαν αποφάσεις σε αυτήν την υπόθεση.
Ο Κωστούλας εξηγεί την κατάσταση στην Αθήνα, ότι δηλαδή είναι αδύνατον να εγκαταλείψουμε τους ανθρώπους αυτούς στην τύχη τους και αναζητούμε δυο ταξί για να μας μεταφέρουν στην κατοικία του πρέσβη. Δεν έχουμε απομακρυνθεί χίλια μέτρα από το αεροδρόμιο και βλέπω ένα μικρό αεροπλάνο να απογειώνεται από το διάδρομο του αεροδρομίου. Κοιτάω το ρολόι μου. Είναι εννέα η ώρα. Δείχνω το αεροπλάνο στον πρέσβη και του λέω:
«Αυτό το αεροπλάνο μεταφέρει τον Άπο. Ας ελπίσουμε να μην καταλήξει στην Άγκυρα».
Κατευθυνόμαστε βουβοί προς το Ναϊρόμπι. Το σκοτάδι της Αφρικής κυριαρχεί και εκεί που οι λεπτοδείκτες πηδούσαν δυο-δυο τα λεπτά, τώρα σταμάτησαν ή μάλλον άρχισαν να πηγαίνουν προς τα πίσω. Όπως έρχονταν στο νου μου προς τα πίσω οι σκηνές αυτής της τραγικής υπόθεσης.
Φθάνουμε στην κατοικία, ξεφορτώνουμε τις αποσκευές και οι σύντροφοι του Άπο πηγαίνουν στα δωμάτια τους. Ο πρέσβης κι εγώ πηγαίνουμε στην πρεσβεία, γιατί εκτός των άλλων, έχουμε να διαχειριστούμε και το θέμα των αστυνομικών. Ο Καθουρίμα το μεσημέρι είχε πει στον πρέσβη ότι κρατούνται στο χώρο του τελωνείου, στο αεροδρόμιο. Τώρα που τακτοποιήσαμε τη μεγάλη υπόθεση, ήρθε η στιγμή να ασχοληθούμε με αυτούς.
Έχει προηγηθεί μια κρίσιμη περίοδος με εμπλοκή της πρεσβείας σε ένα τόσο μεγάλο θέμα, που τελικά έμπλεξε και την ίδια την Κένυα, με την ενεργό συμμετοχή της στην απαγωγή του Άπο. Μετά από όλα αυτά η επικοινωνία με τις κενυατικές αρχές είναι εξόχως προβληματική. Η συμμετοχή δε της πρεσβείας σε μια υπόθεση που δημιουργεί προβλήματα στην Κένυα, ξυπνά στους Κενυάτες μνήμες από το αποικιοκρατικό τους παρελθόν και από την ανεξέλεγκτη δράση των λευκών στη χώρα και οι αντιδράσεις τους είναι άγριες. Κανείς από τους Κενυάτες αξιωματούχους δεν σκέφτεται ότι πιθανότατα η Κένυα επιλέχτηκε από τους Αμερικανούς και επιβλήθηκε στην Ελλάδα, κατόπιν συμφωνίας σε ανώτατο επίπεδο με την κυβέρνηση της Κένυα. Αυτό που σκέφτονται όλοι είναι η δράση της ελληνικής πρεσβείας στο κενυατικό έδαφος, που πρέπει να ομολογήσουμε, ξεφεύγει από τη διπλωματική πρακτική.
Όσο ο πρέσβης με τον Διακοφωτάκη προσπαθούν να έλθουν σε επαφή με κάποιο Κενυάτη αξιωματούχο, επικοινωνώ με τον Σταυρακάκη και τον ενημερώνω κι εγώ με τη σειρά μου για το πως εξελίχθηκε η υπόθεση της απαγωγής. Δείχνει να μην τον ενδιαφέρει και μου λέει:
«Σάββα, ασχολήσου προσωπικά με τους αστυνομικούς. Πρέπει να τους βρεις και να φροντίσεις να έλθουν σώοι στην Ελλάδα. Να ξέρεις ότι αυτό για μας είναι πιο σοβαρό από την εξαφάνιση του Άπο».
Τον διαβεβαίωσα ότι θα κάνουμε όλοι μας ότι είναι ανθρωπίνως δυνατόν. Αμέσως πήγα στον πρέσβη και τον Διακοφωτάκη και τόνισα τη σοβαρότητα του θέματος για την Αθήνα και συγκεκριμένα για την ΕΥΠ, για να συντονίσουμε τις ενέργειές μας.
Ακόμη και σήμερα δεν μπόρεσα να δώσω πειστική εξήγηση για το λόγο για τον οποίο οι κενυατικές αρχές δεν άφησαν τους αστυνομικούς να αναχωρήσουν από την Κένυα, τη στιγμή που αυτό έπρεπε να επιδιώκουν. Η μόνη εξήγηση που έδωσα είναι ότι μάλλον τους κράτησαν για να εκβιάσουν την ελληνική κυβέρνηση, σε περίπτωση που κάτι πήγαινε γι’ αυτούς στραβά στην επιχείρηση απαγωγής του Άπο.

Από το βιβλίο του Σάββα Καλεντερίδη: "ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΟΤΖΑΛΑΝ: Η Ωρα της Αλήθειας"
Εκδόσεις ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ, Φιλελλήνων 14, Αθήνα, 210 3316036, info@infognomon.gr