Πανεπιστημιακοί «μεταναστεύουν» στην Τουρκία...

Του απεσταλμένου μας στην Κωνσταντινουπολη Nικου Xρυσολωρα
Ελληνες μετανάστες στην Τουρκία; Είναι ήδη γεγονός. Και μάλιστα πρόκειται για προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης -μεταπτυχιακούς φοιτητές, ερευνητές και πανεπιστημιακούς- οι οποίοι εγκαταλείπουν το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας σε μία χώρα που είχαμε συνηθίσει να θεωρούμε έως τώρα στρατιωτική απειλή και όχι φυσικά μεταναστευτικό προορισμό.


Στο Μπιλγκί, το Κοτς, το Μπιλκέντ, το Μπογκατζίτσι, το Καντίρ Χας και σε άλλα ΑΕΙ της γείτονος, η κοινότητα των Ελλήνων εργαζομένων και φοιτητών αυξάνεται και πληθύνεται με ταχείς ρυθμούς.
Μιλώντας στην «Κ», οι περισσότεροι αποδίδουν την απόφασή τους στην «κατάντια των ελληνικών πανεπιστημίων». «Το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν μου παρείχε τα αναγκαία εχέγγυα (π.χ. υλικοτεχνικές υποδομές, απολαβές, υποστήριξη ερευνητικών δραστηριοτήτων, ύπαρξη ακαδημαϊκής κοινότητας στο τμήμα, κ.λπ.) για να συνεχίσω τη διδακτική και ερευνητική μου δραστηριότητα σε υψηλό, διεθνώς ανταγωνιστικό επίπεδο» μας λέει ένας εξ αυτών, ο οποίος δεν επιθυμεί να δημοσιευτεί το όνομά του.

«Στο ελληνικό πανεπιστήμιο (τουλάχιστον κατά την εμπειρία μου), η προώθηση της επιστήμης και η βελτίωση της διδασκαλίας έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Αυτό που φαίνεται να υπερισχύει είναι οι ατέρμονες συζητήσεις στις γενικές συνελεύσεις για τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της παιδείας, η συστηματική κριτική σε οποιαδήποτε προσπάθεια μεταρρύθμισης, οι κομματικές και παραταξιακές τοποθετήσεις από πολλούς καθηγητές και ιδιαίτερα από τους εκπροσώπους του φοιτητικού σώματος και οι αυθαιρεσίες όσον αφορά την τήρηση του προγράμματος διδασκαλίας» προσθέτει ο Δημήτρης Τριανταφύλλου, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας, στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος εγκατέλειψε τη θέση που κατείχε στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Πράγματι, τα τουρκικά πανεπιστήμια καταλαμβάνουν υψηλότερες θέσεις από τα ελληνικά στις περισσότερες διεθνείς λίστες αξιολόγησης. Στην πιο πρόσφατη που δημοσίευσε το εκπαιδευτικό ένθετο των Times, κανένα ελληνικό ΑΕΙ δεν βρίσκεται στις 200 πρώτες θέσεις παγκοσμίως, τη στιγμή που η «αναπτυσσόμενη» Τουρκία έχει ήδη δύο. Ανεξάρτητα από τις ενστάσεις που μπορεί να έχει κανείς ως προς τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατάρτιση αυτών των λιστών, γεγονός παραμένει ότι για έναν φιλόδοξο πανεπιστημιακό, οι αξιολογήσεις των αγγλοσαξονικών εντύπων έχουν σημασία.

Φυσικά, δεν είναι όλα «αγγελικά πλασμένα» στο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα. «Πρόβλημα παραμένει ο αυστηρός κρατικός έλεγχος, ο οποίος ασκείται μέσω του τουρκικού Συμβουλίου Ανώτατης Εκπαίδευσης (YƒK), καθώς και η κακή κατάσταση αρκετών επαρχιακών δημοσίων πανεπιστημίων», υπογραμμίζει ο Γιάννης Γρηγοριάδης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπιλκέντ. Ωστόσο, μια ματιά στις εγκαταστάσεις και μόνο των κεντρικών πανεπιστημίων της Κωνσταντινούπολης και της Αγκυρας, προκαλεί θλίψη, λόγω των αναπόφευκτων συγκρίσεων με τα αντίστοιχα ελληνικά. «Τα θετικά του τουρκικού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης είναι αρκετά - όπως η διδασκαλία σε αγγλική και άλλες ξένες γλώσσες σε πολλά από τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Αυτή η υπέρβαση βοηθάει τον καθηγητή και επιστήμονα να ενταχθεί πιο εύκολα στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, όπως και τον φοιτητή (π.χ. πρόσβαση σε διευρυμένη διδακτική και επιστημονική ύλη). Οι φοιτητές είναι πιο πειθαρχημένοι από τους Ελληνες φοιτητές. Υπάρχει περισσότερος σεβασμός στον περιβάλλοντα χώρο από όλους. Οι βιβλιοθήκες είναι πλουσιότερες και ζητούνται συνεχώς προτάσεις από τους καθηγητές για να τις εμπλουτίσουν. Δεν υπάρχουν οι περιορισμοί του ενός συγγράμματος όπως στην Ελλάδα, ενώ χρηματοδοτούνται τα ταξίδια των καθηγητών σε μεγάλα επιστημονικά συνέδρια του εξωτερικού», αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο κ. Τριανταφύλλου. Επίσης, «θετικές εξελίξεις για την παιδεία στη χώρα ήταν η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων με διδακτική και ερευνητική ανεξαρτησία, η προοδευτική στάση, η επένδυση κεφαλαίου στην παιδεία και η δυνατότητα υιοθέτησης εναλλακτικών προσεγγίσεων», τονίζει ο Χάρης Τζήμητρας, τακτικός καθηγητής στο Μπιλγκί.

Πέραν των ακαδημαϊκών λόγων, πάντως, υπάρχουν και οι αμιγώς βιοποριστικοί, όπως συμβαίνει συνήθως με τους μετανάστες, ακόμη και με εκείνους που διαθέτουν διδακτορικά. Την ώρα που η χώρα μας βρίσκεται στη δίνη μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, οι μισθοί και τα κονδύλια περικόπτονται και τα πανεπιστήμια οδεύουν προς συγχωνεύσεις, η Τουρκία γνωρίζει φρενήρεις ρυθμούς ανάπτυξης και εκτός από τα περίπου 160 πανεπιστήμια που φιλοξενεί σήμερα, εκκρεμούν αιτήσεις αδειοδότησης για άλλα 40. Ετσι, λειτουργεί ως συμπληρωματική προς τις αγγλόφωνες χώρες διέξοδος για τους Ελληνες ακαδημαϊκούς. Αλλωστε, ακόμη και προ κρίσης, η πληθώρα των κατόχων διδακτορικών δεν μπορούσε να απορροφηθεί από τα ΑΕΙ της χώρας μας, η δομή των οποίων βρίσκεται (από συνειδητή επιλογή μάλιστα) σε πλήρη αναντιστοιχία με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Το μόνο θετικό που μπορεί να ελπίζει κανείς ότι θα προκύψει από τη φυγή κατά τεκμήριο ικανών ανθρώπων από την Ελλάδα, προς τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Δυτική Ευρώπη και την Τουρκία, είναι ότι θα συμβάλλουν εμμέσως στην αποκατάσταση της εικόνας της στο εξωτερικό. Ειδικά δε στην περίπτωση της τελευταίας, θα μπορούσαν να αποδειχθούν σημαντικοί παράγοντες στις προσπάθειες προσέγγισης με τους γείτονες.

Και μεταπτυχιακάΕκτός από τους πανεπιστημιακούς, η Τουρκία αποδεικνύεται πόλος έλξης και για μεταπτυχιακούς φοιτητές από τη χώρα μας. Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το Κέντρο Ελληνοτουρκικών Μελετών, το οποίο είναι ενταγμένο στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί που προσφέρει διετές Master's Διεθνών Σχέσεων με ειδίκευση στις ελληνοτουρκικές σπουδές. Χρηματοδοτείται ισόποσα αφενός από το Πανεπιστήμιο Μπιλγκί και αφετέρου από το Ιδρυμα Ιω. Κωστοπούλου, τη Millennium/Nova Bank, το Ιδρυμα Κόκκαλη, την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, το International Center for Black Sea Studies καθώς και δωρεές ιδιωτών. Το φοιτητικό του σώμα αποτελείται σε ποσοστό 40% από Ελληνες φοιτητές, άλλο τόσο από Τούρκους, ενώ το υπόλοιπο 20% αποτελείται από φοιτητές τρίτων χωρών. Ως σήμερα, έχουν αποφοιτήσει από αυτό πάνω από 50 σπουδαστές από Ελλάδα και Κύπρο.http://news.kathimerini.gr/