Η ευρωζώνη στα ζάρια!

Του Γιάννου Χαραλαμπίδη

• Η πολιτική λογική του καζίνου και το ελληνικό ζήτημα - Πώς εξελίσσεται ένα «loss - loss game» μεταξύ Ελλάδας, Γερμανίας και Βρετανίας και πώς ο «άξονας» βρίσκει ισορροπίες μέσα από το ομόλογο έργων
• ΠΟΤΕ οι Γερμανοί μπορούν ν' αγοράσουν ευκολότερα την Ελλάδα με ευρώ ή δραχμή

Η Ελλάδα είναι η κορυφή του παγόβουνου μιας οικονομικής κρίσης, που θα πάρει χρόνο και απειλεί τη συνοχή της ευρωζώνης και της ίδιας της Ε.Ε. Είναι πλέον πρόδηλο ότι το ελληνικό ζήτημα βρίσκεται μεταξύ των εξής πολιτικών - οικονομικών και θεσμικών παραμέτρων:

Πρώτη παράμετρος: Αυτή των σχέσεων του γαλλογερμανικού άξονα.

Δεύτερη: Αυτή της Βρετανίας σε σχέση με τον γαλλογερμανικό άξονα και την ευρωζώνη.

Τρίτη: Αυτή των θεσμικών ελλειμμάτων της Ε.Ε. και δη της ευρωζώνης σχετικά με τη λειτουργία της κοινής αγοράς, τη θωράκιση της ίδιας και του ευρώ.

Τέταρτη: Αυτή των συγκλινόντων και αποκλινόντων εθνικών συμφερόντων των κρατών μερών που καθορίζουν αναλόγως των περιπτώσεων κατά πόσον η Ε.Ε. και η ευρωζώνη διατηρούν τη συνοχή τους, αλλά και αν θα κινηθούν ή όχι προς την κατεύθυνση περισσότερης ή λιγότερης ολοκλήρωσης.

Τα τρία Α του Ολάντ
Ως πρώτη αξιολογική παρατήρηση που θα μπορούσε να λεχθεί είναι αυτή του αυτονόητου: Ότι δηλαδή η ευρωζώνη ειδικότερα και η Ε.Ε. γενικότερα περιστρέφονται γύρω από τον γαλλογερμανικό άξονα. Η εκλογή του Φρανσουά Ολάντ στην Προεδρία της Γαλλίας δημιουργεί, επικοινωνιακά τουλάχιστον, την εντύπωση ότι κάτι αλλάζει. Η ευρωζώνη, εκτός από τη σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία, την οποία ορθώς επιβάλλει η Γερμανία, ορθώς επίσης χρειάζεται και ανάπτυξη.

Φαίνεται δε, και από την έκτακτη Σύνοδο της Κορυφής της 23ης Μαΐου, ότι έχουν γίνει βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση, με τον σχεδιασμό της έκδοσης ενός ευρωομολόγου έργων, που θεωρείται ως προπομπός των όσων επενδυτικών συναφών σχεδιασμών προσδοκάται να ακολουθήσουν στους τομείς της ανάπτυξης στην εξής βάση:

1. Επιμήκυνση της εκπλήρωσης των δημοσιονομικών υποχρεώσεων κατά ένα ακόμη και δυο έτη για να μπορέσουν κυρίως να βγάλουν η Ελλάδα και η Ισπανία τη θηλιά από τον λαιμό τους και να αναπνεύσουν.

2. Την αύξηση των πόρων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

3. Την αύξηση των δυνατοτήτων απορροφητικότητας των κονδυλίων για τα προγράμματα που προκύπτουν από τα διαρθρωτικά ταμεία.

4. Την έκδοση ομολόγου έργων.

Το πρώτο πιλοτικό ομόλογο έργων φθάνει την αξία των 230 εκ. ευρώ και η σημασία του είναι ότι θα μπορεί να καλύψει και να εγγυηθεί επενδύσεις μέχρι και 4,5 δισ. ευρώ. Η πρακτική αυτής της αναπτυξιακής πολιτικής επικεντρώνεται στη δυνατότητα παροχής δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Αναπτύξεως με τη μέγιστη πιστοληπτική αξιοπιστία, δηλαδή ΑΑΑ. Υπό αυτές τις συνθήκες τα δάνεια θα είναι χαμηλού επιτοκίου και θα τυγχάνουν της εγγύησης του κοινοτικού προϋπολογισμού.

Επί τη βάσει μελέτης, η οποία έχει εκπονηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ε.Ε. μπορεί να αντλήσει τα επόμενα 10 χρόνια επενδύσεις της τάξης του 1,1 τρισ. ευρώ στην ενέργεια (δίκτυα, ανανεώσιμες πηγές) και 900 δισ. ευρώ στις μεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες. Ενόψει των γαλλικών βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου, ο Πρόεδρος Ολάντ επιδιώκει να εμφανίσει εαυτόν ως συνεπή και αποτελεσματικό. Κάτι τέτοιο μπορεί να αποτυπωθεί επί των προτάσεων για την ανάπτυξη, χωρίς να απεμπολείται η λογική της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Άλλωστε επί τούτου, ο Κοινοτικός Επίτροπος Αρμόδιος για θέματα Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής Όλι Ρεν δήλωσε ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την περασμένη Τετάρτη ότι δεν μπορούν να αποδώσουν τα μέτρα ανάπτυξης εάν δεν επιτύχουν οι χώρες της ευρωζώνης υγιή δημοσιονομικά και βιώσιμο χρέος. Είναι δε, σημαντικό, όπως πρόσθεσε, η έκδοση ομολόγου χρέους.

Ένα τέτοιο ομόλογο θα εγγυηθεί την αξιοπιστία των συναλλαγών, των χρεών και το ίδιο το ευρώ. Στο θέμα αυτό αντιδρά η Γερμανία, διότι θεωρεί ότι εάν εκδοθεί ευρωομόλογο χρέους, τότε θα αυξηθεί το δικό της επιτόκιο δανεισμού, το οποίο σήμερα είναι περί το 1,6%, ενώ για παράδειγμα της Ισπανίας ξεπερνά το 6% και αντιμετωπίζει πρόβλημα να μείνει εκτός αγορών.

Είναι, λοιπόν, πρόδηλο ότι οι περί ανάπτυξης αναφορές και η εμμονή στη δημοσιονομική πειθαρχία αποτελούν τα δυο στοιχεία που διατηρούν τον γαλλογερμανικό άξονα σε συνοχή, παρά τις δυσκολίες που περνά. Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος της γαλλικής «Φικαρό»: «Χάλασε το γαλλογερμανικό μοτέρ». Γίνεται, δε, αντιληπτό ότι για το καλό του «άξονα» και των δικών του συμφερόντων, ο Πρόεδρος Ολάντ δεν θα δώσει μάχη για το ευρωομόλο χρέους εάν όντως εισπράξει ως αντάλλαγμα το ευρωομόλογο έργου.

Θεσμικά ελλείμματα και αλλαγές στην ευρωζώνη
ΑΛΗΘΕΣ είναι ότι η έκδοση ευρωομολόγου έργων δεν σώζει την παρτίδα. Οι εταίροι έθεσαν μεν σε ισχύ το ευρώ και είχαν αρχίσει την οικοδόμηση κοινής αγοράς, η οποία, όμως, είναι αθωράκιστη. Και πέφτει θύμα των σπεκουλαδόρων και των θεσμικών ελλειμμάτων. Συνεπώς, η δημιουργία θετικού κλίματος στις αγορές είναι συναφής με τις διαρθρωτικές αλλαγές στα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, αλλά και στην ευρωζώνη, δηλαδή στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της και της ασφάλειάς της από εξωτερικές επιθέσεις.

Για να συμβεί, όμως, αυτό θα πρέπει να προχωρήσει η Ε.Ε. και δη η ευρωζώνη στη θεσμοθέτηση, όχι μόνο του ευρωομολόγου χρέους, αλλά και στην ενίσχυση των εξουσιών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κατά τρόπον ώστε να δύναται να λαμβάνει ταχύτερα και αποτελεσματικότερα τις αποφάσεις της. Και εδώ είναι που κρίνεται κατά πόσον θα κινηθεί η ευρωζώνη προς ενοποίηση με σύγκλιση συμφερόντων και έμπρακτη πολιτική αλληλεγγύης ή εάν θα συνεχίσει να είναι όμηρος των αποκλινόντων εθνικών συμφερόντων, που καθιστούν στην παρούσα φάση τους θεσμούς της Ε.Ε. σε εργαλεία εξυπηρέτησης των σκοπιμοτήτων του ισχυρού, δηλαδή της Γερμανίας.

Εκβιασμοί, ακρότητες και συνοχή
ΛΟΓΩ του ελληνικού ζητήματος, οι σχέσεις εντός της ευρωζώνης χαρακτηρίζονται από συνεχείς μπλόφες και εκβιασμούς, που καταλήγουν σε ένα «zero sum game», το οποίο στο τέλος της ημέρας απειλεί να δημιουργήσει μια «loss - loss situation» εντός της Ε.Ε. Δηλαδή μια κατάσταση «αμοιβαίου κόστους», που θέτει σε κίνδυνο τη συνοχή της Ε.Ε.! Αυτό, λοιπόν, το οποίο επιβάλλεται είναι η επαναφορά στον ορθολογισμό και στην πολιτική πρακτική του «αμοιβαίου οφέλους», δηλαδή μιας «win - win situation», που θα αποκλείει την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη καθώς και τους εκατέρωθεν εκβιασμούς και ακρότητες.

Οι… Φιλιππινέζοι της Ευρώπης και η επιστροφή στη δραχμή
ΒΕΒΑΙΩΣ, η Βρετανία μπορεί να μη συμμετέχει στην ευρωζώνη λόγω δικών της επιλογών ως αποτέλεσμα της εξυπηρέτησης των εθνικών της συμφερόντων, αλλά και για έναν άλλο λόγο: Δεν πιστεύει στην ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είτε σε οικονομικό είτε και σε επίπεδο πολιτικό, δηλαδή άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Καθόλου τυχαίο, δεν είναι το εκ του πονηρού ενδιαφέρον των Βρετανών για τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρη Τσίπρα, με τον οποίο διατηρούν ένα φλερτ που αποτυπώνεται σε εγκωμιαστικά, πολλές φορές, για τον νεανικό επαναστατικό του χαρακτήρα, σχόλια.

Γιατί όχι, οι Βρετανοί θα ήθελαν έναν Έλληνα πολιτικό, ο οποίος θα οξύνει με τη στάση του τα προβλήματα της ευρωζώνης και να επιβεβαιώνει τη βασική βρετανική στρατηγική θέση περί του λανθασμένου τρόπου λειτουργίας του ευρώ. Η συμπάθεια που εκδηλώνεται από μερίδα του βρετανικού Τύπου προς τον Αλέξη Τσίπρα είναι συναφής με τα παιχνίδια που το Λονδίνο επιδιώκει να παίζει για τα δικά του συμφέροντα εντός της Ε.Ε. Το πρόβλημα, βεβαίως, έγκειται στο εξής: Εάν καταρρεύσει η ευρωζώνη ή εάν οξυνθούν τα προβλήματά της λόγω της ελληνικής άτακτης χρεοκοπίας θα επηρεαστεί ή όχι αρνητικά και το Λονδίνο;

Είναι, δε, αντιληπτό ότι βρισκόμαστε ενώπιον της άσκησης πολιτικών πρακτικών που μοιάζουν με τη λειτουργία του καζίνου! Ο μεν Τσίπρας, ο οποίος δεν πιστεύει ιδεολογικά στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη, τραβά το σχοινί στα άκρα και παίζει την τύχη της Ελλάδας στα ζάρια όταν ισχυρίζεται ότι θα σχίσει το μνημόνιο. Το μνημόνιο θα μπορούσε η Ελλάδα να το σχίσει προτού το υπογράψει! Στην ουσία ο Τσίπρας εκβιάζει τους εταίρους ότι εάν χρεοκοπήσει η Ελλάδα, θα τους τραβήξει όλους μαζί της στον πάτο αρχίζοντας από την Ισπανία.

Η δε Γερμανίδα Καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ συμπεριφέρεται στην Ελλάδα ως προτεκτοράτο και επιμένει αδιάλλακτα και άκομψα ότι: εάν η Ελλάδα δεν υπακούει, ας φύγει από το ευρώ. Και τα λέει αυτά γιατί γνωρίζει πως εάν η Ελλάδα επιστρέψει στη δραχμή, το κόστος, το οποίο θα πληρώσουν οι Έλληνες, θα είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο του μνημονίου, αφού θα γίνουν ακόμη φτωχότεροι λόγω της υποτίμησης της δραχμής κατά 50% με 60%.

Και, ως εκ τούτου, εάν όπως η Αριστερά στην Ελλάδα ισχυρίζεται, ότι δηλαδή στόχος της Γερμανίας και του καπιταλισμού είναι να αγοράσουν τη χώρα και να καταστήσουν τους Έλληνες Φιλιππινέζους της Ευρώπης, πολύ πιο εύκολα θα το πετύχουν με την επιστροφή στη δραχμή, παρά με το μνημόνιο. Η Μέρκελ, πάντως, το λέει: ή θα δεχθείτε τη δημοσιονομική πειθαρχία και το μνημόνιο ή θα υπάρξουν για σας και χειρότερα.

Αληθές, όμως, είναι ότι και η Μέρκελ παίζει με την πολιτική της την ευρωζώνη στα ζάρια. Αφενός διότι εάν εξέλθει η Ελλάδα από το ευρώ το κόστος που θα επωμιστεί η Γερμανία θα είναι, κατά πολλούς, πολύ μεγαλύτερο από το υφιστάμενο. Εκτός και αν το Βερολίνο θα συμπορευθεί με τη Βρετανία και, χρησιμοποιώντας την πτώση της Ελλάδας, θα επιδιώξει την πτώση της ευρωζώνης και του ευρώ για να τελειώνει μια κι έξω με τους οικονομικούς μπελάδες των εταίρων της. Και εν συνεχεία για να αποπληρώσει το κόστος που θα επωμιστεί από την πτώχευση της Ελλάδας, θα αρχίσει να επενδύει σε εξαγορές των φτωχότερων και ασθενέστερων κρατών της Ευρώπης.

Είναι δε κατανοητό ότι και οι Βρετανοί υιοθετούν την πολιτική του ζαριού. Διότι, εάν όντως θα χρησιμοποιήσουν την Ελλάδα και τον Αλέξη Τσίπρα για να δώσουν τη χαριστική βολή στην ευρωζώνη, θα πρέπει να υπολογίσουν ότι το δικό τους κόστος θα αντιληφθούν ότι θα είναι πολύ λιγότερο στην περίπτωση που θα καταρρεύσει η Ελλάδα και η ευρωζώνη, απ' ό,τι είναι το κόστος που πληρώνουν σήμερα. Η βρετανική οικονομία είναι συνυφασμένη με εκείνην του ευρώ και μια σχολή βρετανικής σκέψης ισχυρίζεται ότι οι ζημιές από την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ θα φθάσουν το 1,3 τρισ. δολάρια. Και τμήμα τους θα επωμιστεί και η Βρετανία, της οποίας τα ελλείμματα και τα χρέη είναι στα ύψη.