Ανάγκη για ένα επαρκώς επεξεργασμένο ρεαλιστικό εθνικό σχέδιο

Του Σταυρου Λυγερου

Παρά το γεγονός ότι την προηγούμενη εβδομάδα τα κόμματα θόλωσαν για μικροπολιτικούς λόγους την εικόνα, ήταν εξαρχής σαφές ότι το κλειδί για τον σχηματισμό κυβέρνησης το έχει η ΔΗΜΑΡ. Ο Κουβέλης αρνήθηκε την Παρασκευή σύμπραξη μόνο με τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εκεί θα φανεί εάν θα ανοίξει ή όχι ο δρόμος. Η γέφυρα που θα του στήσουν για να μεταβεί από τη μία όχθη στην άλλη θα είναι πιθανόν μία πολιτική δήλωση για επαναδιαπραγμάτευση ή για σταδιακή απεμπλοκή από το Μνημόνιο, ενώ δεν αποκλείεται να συμφωνηθεί η στήριξη κυβέρνησης προσωπικοτήτων. Ορισμένοι κύκλοι επισείουν τον πέλεκυ της ακυβερνησίας, παρακάμπτοντας το μείζον πρόβλημα. Το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. δεν τιμωρήθηκαν από το εκλογικό σώμα μόνο επειδή έριξαν τη χώρα στα βράχια. Τιμωρήθηκαν και για τον τρόπο που χειρίζονται την κρίση. Είναι εξόφθαλμο πια πως το Μνημόνιο όχι μόνο δεν ξαναστήνει την οικονομία στα πόδια της, αλλά παράγει ολοένα και περισσότερα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, οδηγώντας τη χώρα σε κατάρρευση. Είναι ακριβώς αυτός ο λόγος που μαζικά οι ψηφοφόροι στράφηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ, στη ΔΗΜΑΡ, στους Ανεξάρτητους Ελληνες και στη Χρυσή Αυγή. Ηταν ένας τρόπος να στείλουν και στις εγχώριες εξουσιαστικές ελίτ και στο ευρωιερατείο το μήνυμα ότι δεν πάει άλλο, ότι η ασκούμενη πολιτική καταστρέφει και την οικονομία και την κοινωνία. Η κραυγή της κάλπης είναι η ύστατη αντίδραση πριν τα καταστρεφόμενα μικρομεσαία στρώματα οδηγηθούν σε δυναμικές αντιδράσεις, εάν όχι σε τυφλή κοινωνική έκρηξη. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν θα είχε λυθεί εάν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ είχαν αθροιστικά εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, όπως δεν θα λυθεί εάν η ΔΗΜΑΡ προσχωρήσει με κάποια φόρμουλα στο στρατόπεδο του Μνημονίου. Η ασκούμενη πολιτική έχει απονομιμοποιηθεί όχι μόνο πολιτικά, αλλά από την περασμένη Κυριακή και θεσμικά. Η προσπάθεια να συνεχισθεί με την εξάντληση κάθε είδους δυνητικών εφεδρειών δεν έχει καμία προοπτική. Η απεμπλοκή από το Μνημόνιο είναι ζωτική ανάγκη για την Ελλάδα. Δεν θα καταστεί δυνατή, όμως, εάν δεν αντιπαραθέσουμε στο Μνημόνιο ένα επαρκώς επεξεργασμένο ρεαλιστικό εθνικό σχέδιο. Χωρίς ένα τέτοιο σχέδιο, τα περί επαναδιαπραγμάτευσης, σταδιακής αποδέσμευσης ή και καταγγελίας του Μνημονίου είναι λόγια χωρίς αντίκρισμα ή τυχοδιωκτισμοί. Μόνο εάν η Αθήνα προσκομίσει ένα αξιόπιστο εναλλακτικό σχέδιο, που να εγγυάται τη σταδιακή εξάλειψη του ελλείμματος, θα μπορέσει να εκμεταλλευθεί τη διαφαινόμενη διαφοροποίηση των ισορροπιών στους κόλπους της Ευρωζώνης. Η απλή καταγγελία των καταστροφικών επιπτώσεων του Μνημονίου, στην καλύτερη περίπτωση το μόνο που θα αποφέρει είναι να χαλαρώσει το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής. Το ζητούμενο, όμως, είναι να αντικατασταθεί η εφαρμοζόμενη αγωγή, που σκοτώνει τον ασθενή, από μία άλλη που μπορεί πραγματικά να τον θεραπεύσει. Στην Ελλάδα κατέρρευσε ένα μοντέλο πλασματικής ανάπτυξης. Στοιχεία αυτού του μοντέλου δεν ήταν μόνο ο αναμφισβήτητος λαϊκισμός και οι συντεχνιακές αγκυλώσεις. Είναι και το άτυπο καθεστώς κλεπτοκρατίας που τροφοδότησε τον παρασιτισμό και παρεμπόδισε τις παραγωγικές δραστηριότητες. Κλεπτοκρατία δεν είναι μόνο η διαφθορά των δημοσίων υπαλλήλων. Είναι και το πολυπλόκαμο σύστημα της διαπλοκής, από την οποία επωφελούνται τα «μεγάλα ψάρια». Η λεηλασία του δημόσιου χρήματος είναι συστημικό φαινόμενο όχι μόνο στη βάση, αλλά και στην κορυφή της πυραμίδας. Μία πολιτική στοχευμένων δραστικών παρεμβάσεων στο δημοσιονομικό επίπεδο θα μπορούσε να εξοικονομήσει τεράστιους πόρους, λόγω της γιγαντιαίας φοροδιαφυγής και της λεηλασίας (και σπατάλης) του δημόσιου χρήματος. Μία πολιτική αξιοποίησης των πολλών λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας θα έθετε την οικονομία σε τροχιά πραγματικής ανάπτυξης, σπάζοντας τον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Η κρίση διευκολύνει την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών. Λειτουργεί ως καταλύτης, αλλάζοντας συμπεριφορές και νοοτροπίες. Καθιστά εφικτό ό,τι μέχρι πρότινος ήταν σχεδόν ανέφικτο. Το γεγονός ότι το πολιτικό σύστημα δεν επεξεργάσθηκε ένα τέτοιο σχέδιο συνιστά διά παραλείψεως έγκλημα. Το δράμα είναι ότι στο πλαίσιο του υφιστάμενου πολιτικοκομματικού συστήματος, η μόνη συνεκτική πρόταση είναι το (καταστροφικό για την οικονομία και την κοινωνία) Μνημόνιο. Εναλλακτικό σχέδιο υπάρχει και στοιχεία του έχουν διατυπωθεί. Τα αντιμνημονιακά κόμματα έχουν θέσεις, συνήθως μη ρεαλιστικές, αλλά όχι ένα τέτοιο σχέδιο. Ο νέος συσχετισμός δυνάμεων εγγράφεται σ’ ένα ιδιότυπο πολιτικό πλαίσιο. Εκτός από τον παραδοσιακό διαχωρισμό Δεξιά - Αριστερά έχει προστεθεί και ο διαχωρισμός μνημονιακοί - αντιμνημονιακοί. Το φάσμα των αντιμνημονιακών δυνάμεων είναι άνετη πλειοψηφία, αλλά είναι τόσο ετερόκλητο, που δεν έχει τις πολιτικές προϋποθέσεις να δώσει εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της εξουσίας. Εάν προστεθεί και η ανυπαρξία εναλλακτικού σχεδίου καταδεικνύεται το μέγεθος του πολιτικού αδιεξόδου. Με άλλα λόγια, το παλιό δεν έχει ακόμα πεθάνει και το νέο δεν έχει ακόμα γεννηθεί.