Υπάρχουν προϋποθέσεις επίλυσης;
Του Πρέσβη ε.τ. Αλέξανδρου Μαλλιά
1. Η επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δημιούργησαν την αίσθηση ότι ο κ. Μπαν Κι Μοον πρόκειται να αναμιχθεί προσωπικά στη διαδικασία επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας.
Από τις δηλώσεις που έκανε στις 25 Ιουλίου, στην Αχρίδα, σταχυολογώ τρία στοιχειά. Πρώτον, ότι το πρόβλημα του ονόματος έχει ''κρατήσει πολύ'', δεύτερον ότι οι ''δυο χώρες δεν έχουν αντλήσει όλα τα οφέλη από την περιφερειακή συνεργασία, την ανάπτυξη και την συμφιλίωση'' και τρίτον ότι θα επεδίωκε να έλθει το ταχύτερο δυνατό σε ''προσωπική επαφή και με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά ''.
Η ενημέρωση της ελληνικής πλευράς έγινε ,κατά τα ειωθότα ,από τον κ. Νίμιτς προς τον πρέσβη ε.τ. κ. Βασιλάκη.
Εάν πράγματι ο Γενικός Γραμματέας των Η.Ε. θελήσει να δραστηριοποιηθεί προσωπικά τούτο θα φανεί πολύ σύντομα ,εντος του Σεπτεμβρίου. Επωφελούμενος της καθιερωμένης πια παρουσίας των Πρωθυπουργών και Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδος και της π.Γ.Δ.Μ. στην Νέα Υόρκη .Ας μην λησμονούμε ότι τα Ηνωμένα Έθνη στην περίοδο αυτή έχουν κυρίως να διαχειρισθούν την ολοκληρωτική αποτυχία τους στη Σύρια και στην Μέση Ανατολή γενικότερα.
Βεβαία η κατάσταση αυτή δεν είναι σημερινή. Με εξαίρεση την πενταετία 1988-1993,κατα τη διάρκεια της οποίας τα Μόνιμα Μελη του Συμβούλιου Ασφάλειας διαμόρφωναν λύσεις για την ''διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας'' στον υψηλότερο κοινό παρονομαστή, η σημερινή αδυναμία του Διεθνούς Οργανισμού αντανακλά τις αποκλίσεις επιδιώξεων και συμφερόντων των Μόνιμων κυρίως Μελών του. Σπάνιες ,ελάχιστες πράγματι, υπήρξαν οι περιπτώσεις που τα υπόλοιπα Δέκα μη μόνιμα μελή του Συμβούλιου κατόρθωσαν ουσιαστικά να τροποποιήσουν την πολιτική και τα κείμενα που είχαν προαποφασίσει τα Μόνιμα Μελή.
Έκρινα σκόπιμο να κάνω αυτή την πολύ συνοπτική και αναμφίβολα αποσπασματική παρένθεση διότι έχει άμεση σχέση αφενός μεν τον τρόπο που ενέπλακη ο ΟΗΕ στο ζήτημα του ονόματος το 1992-1993,αφετερου δε με τον τρόπο που θα επιλέξει -εάν αποφασίσει- να κινηθεί ο Γενικός Γραμματέας. Ο κ. Μπαν Κι Μοον αντλεί αναμφίβολα το κυρός του από τη θέση που κατεχει. Ειναι όμως αμφίβολο κατά ποσόν ο ίδιος προσέδωσε προσωπικό κυρός στη θέση του Γενικού Γραμματέα. Βεβαία η Ελλάδα δεν πρωτοτυπεί αλλά πράττει το αυτονόητο , επιδιώκοντας σταθερά να έχει κάλους και αξιόπιστους διπλωματικούς διαύλους επικοινωνίας με τον Γ.Γ. τους συνεργάτες του.
2. Στο ζήτημα της π.Γ.Δ.Μ. -όπως άλλωστε και στο σύνολο των θεμάτων που βρίσκονται στη Ημερησία Διάταξη του Συμβούλιου Ασφάλειας-ο κ.Μπαν Κι Μοον δεν θα προβεί σε καμμία αποφασιστική κίνηση χωρίς προηγουμένως να διαβουλευθεί με τα μελή του Συμβούλιου Ασφάλειας, αρχής γενόμενης με τα Μόνιμα.
Ο Γ.Γ. Μετά τις συνομιλίες που είχε στα Σκοπιά και τη μέσω του κ.Νιμιτς ενημέρωσης της ελληνικής κυβέρνησης έχει τις εξής δυνατότητες :
Α. Να αναθέσει στον κ.Νιμιτς την διεξαγωγή ενός ακόμη γύρου συνομιλιών στο πρώτο δεκαπενθήμερο Σεπτεμβρίου -εκ του σύνεγγυς και εν συνεχεία απευθείας -με τους δυο διαπραγματευτές πρέσβεις Αδαμάντιο Βασιλάκη και Ζοραν Γιολεφσκι. Θα αποτελούσε έκπληξη πρώτου μεγέθους ,τουλάχιστον για τον υπογράφοντα, διαπίστωση περί σύγκλισης. Κατά τα ειωθότα, ο κ. Νιμιτς θα διαπιστώσει εκ νέου την ''βούληση των δυο πλευρών να συνεχίσουν την αναζήτηση αμοιβαίως αποδεκτής λύσης''. Θυμίζω ότι ανάλογη ακριβώς δήλωση Νίμιτς, λίγο πριν από το Βουκουρέστι ,αξιοποιήθηκε κατά τον καλύτερο τρόπο από την διπλωματία της π.Γ.Δ.Μ. στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στην επιδίωξη της να ανατρέψει τα επιχειρήματα της ελληνικής αντιπροσωπείας περί επίδειξης κακής πίστης κατά τις συνομιλίες για το όνομα από την πλευρά των Σκοπίων. Την φορά αυτή παράπλευρος στόχος θα είναι η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.και η προλείανση του επί του παρόντος ανώμαλου εδάφους για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Β. Αμέσως μετά την συνάντηση Βασιλάκη-Γιολεφσκι, να διαπιστώσει '' μεν την ύπαρξη διαφορών αλλά και τη δυνατότητα επίτευξης λύσης μέσω αναγκαίων αμοιβαίων υποχωρήσεων '' προφανώς από τις λεγόμενες ''κόκκινες γραμμές''. Να προσκαλέσει σε κοινή συνάντηση τους Υπεξ των δυο χωρών και εν συνεχεία τους Πρωθυπουργούς . Στην προσπάθεια του αυτή θα επιδιώξει και αναμφίβολα θα λάβει την απαιτουμένη ''ομόθυμη στήριξη ''των Μόνιμων Μελών και του Συμβουλίου Ασφαλείας. Στην πραγματικότητα θα πρόκειται για την δρομολόγηση μιας διαδικασίας τύπου Camp David ή μάλλον Λουκέρνης( Σχέδιο Αννάν).
Γ. Θυμάμαι ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν είχε γίνει βολιδοσκόπηση κατά ποσόν τα δυο μέρη θα έστεργαν να δεχθούν μια λύση που θα αποτελούσε προϊόν ''ήσυχων διαπραγματεύσεων'' στην όποια μεν δεν θα είχαν εκ των πρότερων ρητά συμφωνήσει ,αλλά με την οποία θα'' μπορούσαν να ζήσουν'', αφού όμως προέβαιναν στη καταχώρηση των αντιδράσεων τους. Κυρίως για λογούς εσωτερικούς. Το ''πλεονέκτημα ''της πρότασης αυτής ήταν ότι καμμία πλευρά δεν θα φαινόταν να υπαναχωρεί από τις θέσεις της και η λύση αυτή φαινομενικά ,διαδικαστικά και θεσμικά θα είχε ''επιβληθεί '' από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Κατά τη ταπεινή μου γνώμη, η διαδικασία αυτή πρέπει να έχει από πολλού ενταφιασθεί μετά πολλών επαίνων ...
3. Αυτά βεβαία την εποχή που οι σχέσεις έδειχναν να αναπτύσσονται ,υπήρχε μια θετική προδιάθεση ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ των δυο χωρών σε όλους τους τομείς .Χωρίς όμως αυτή η πρόοδος να αντανακλάται και στην αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα του ονόματος.
Το κλίμα στις σχέσεις μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων κακοφόρμισε ήδη από την 4 Νοέμβριου 2004,την ημέρα δηλαδή της αναγνώρισης της π.Γ.Δ.Μ. ως ''Δημοκρατίας της Μακεδονίας'' από την Αdministration Μπους .Έκτοτε στην πραγματικότητα οι σχέσεις είναι παγωμένες. Οι δέκα συναντήσεις των Πρωθυπουργών Παπανδρέου και Γκρουεφσκι δεν οδήγησαν ούτε σε λύση στο ζήτημα του ονόματος μήτε σε άμβλυνση του τόνου των δηλώσεων και πράξεων των Σκοπίων.Η Ενδιάμεση Συμφωνία ισχύει τυπικά και όχι ουσιαστικά. Στην πραγματικότητα έχουν καταστρατηγηθεί όλες οι θεμελιώδεις διατάξεις της.
Η οδυνηρή για τα ελληνικά συμφέροντα και το διεθνές κυρός της Ελλάδος ετυμηγορία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης -σε μια εποχή μάλιστα που η διεθνής εικόνα της Ελλάδος βρισκόταν στο ναδίρ-αποτελεί μια εξαντλητική και πάνω από όλα ''έγκυρη'' ερμηνεία του συνόλου σχεδόν των θεμελιωδών διατάξεων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας κατά τρόπο που καθιστά την ισχύ της ασύμφορη για την Ελλάδα.
Στην ανάλυση της Απόφασης αυτής ( βλ τεύχος Ιανουαρίου 2012) είχαμε σημειώσει ότι λόγω ακριβώς της ερμηνείας της από το ανώτερο Διεθνές Δικαιοδοτικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών η ισχύς είναι ετεροβαρής για την Ελλάδα. Στην πραγματικότητα ισχύει λόγω εθισμού των πολιτικών και διπλωματικών αντανακλαστικών μας και όχι λόγω συμφέροντος.
Τούτο άλλωστε προκύπτει με καθαρότητα και σαφήνεια και στις απαντήσεις που δίδει το Υπουργείο Εξωτερικών των Σκοπίων στα πρόσφατα γραπτά -τρία αν δεν απατώμαι -και αλλά τόσα προφορικά διαβήματα μας για παραβιάσεις της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Δεν υπάρχει ούτε μια απάντηση των Σκοπίων που να μην επικαλείται και να μην παραθέτει και την αντίστοιχη παράγραφο της Χάγης. Την βρίσκουμε και θα την βρίσκουμε μπροστά μας συνεχώς. Υπάρχει γραπτή ανταπάντηση της Ελληνικής πλευράς που να αμφισβητεί την ορθότητα της συγκεκριμένης Απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου; Οχι. Τότε για ποιόν ακριβώς λόγο επικαλούμεθα την Ενδιάμεση Συμφωνία; Για τους τύπους; Δεν διδαχθήκαμε ακόμη από τα λάθη μας;
Να γιατί πολύ καιρό πριν από την έκδοση της Απόφασης ήταν φανερό-προφανώς όχι σε όλους- ότι η σημασία της Χάγης βαίνει πολύ πέραν της ένταξης της π.Γ.Δ.Μ. στο ΝΑΤΟ και του Βουκουρεστίου. Και ότι οι αυτάρεσκα λεγόμενοι ''επικοινωνιακοί χειρισμοι'' δεν θα ήσαν αρκετοί για να αντιμετωπίσουν την Απόφαση-κόλαφο.
4. Η πολιτική του Νικολα Γκρουεφσκι κατά την τελευταία εξαετία ήταν γενικά προβλέψιμη. Αν θέλω να γίνω κυνικός θα έλεγα ότι ο ηγέτης του ΒΜΡΟ και Πρωθυπουργός της γειτονικής μας χώρας με τις δηλώσεις -κυρίως όμως με τις πράξεις του-είναι ο καλύτερος σύμμαχος όσων στην Ελλάδα ,και είναι πόλλοί,δεν συμφωνούν σε μια συμβιβαστική λύση στο ζήτημα του ονόματος. Με αλλά λογια είναι για πολλούς καθησυχαστικό το γεγονός ότι όσο είναι ο Γκρουεφσκι στα Σκοπια δεν πρόκειται να υπάρξει δρομολόγηση λύσης στο όνομα.
Πράγματι, δεν μπορώ να καταλάβω πως μπορούν ορισμένοι ,εκτός Ελλάδος και π.Γ.Δ.Μ. ,να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια λύση είναι σήμερα εφικτή. Στην πραγματικότητα εάν κάποιος ανατρέξει στις πολιτικές και διπλωματικές συνθήκες που επικρατούν και στις δυο χώρες από τις 7 Απριλίου του 1993 -οπότε υιοθετήθηκε η Απόφαση 817 του Συμβούλιου Ασφάλείας-δύσκολα θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι σήμερα μια λύση είναι ''προ των πυλών''.
Ναι είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση της π.Γ.Δ.Μ δέχεται ασυνήθιστες επικρίσεις για τους χειρισμούς της στις διεθνοτικές σχέσεις, στα θέματα ελευθερίας του τύπου και για την μεταχείριση κάθε αντιτιθέμενου στην πολιτική που ασκεί. Επίσης, δέχεται συστάσεις, νουθεσίες, ενθάρρυνση -πέστε το όπως σας αρέσει -να σταματήσει τις δημοσιες προκλήσεις και τις ενέργειες τύπου αγαλμάτων Μεγάλου Αλέξανδρου ,Φιλίππου κλπ.που δεν απεδείχθησαν, αν μη τι άλλο, η καλύτερη επιλογή και σώφρων πολιτική για να οδηγήσουν την γειτονική μας χωρά στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Σε σύνδεση όμως και με την έναντι της Ελλάδος κλιμάκωση της αρνητικής ρητορικής, η πολιτική αυτή έδωσε στον κ. Γκρουεφσκι τρεις συνεχείς εκλογικές νίκες και την δυνατότητα να ασκεί πλήρη και αποκλειστική νομή της εξουσίας στη χωρά τού. Την όποια αποφασίζει να μοιράσει με ορισμένους κυβερνητικούς εταίρους όταν εκτιμά ότι τούτο είναι προς το συμφέρον του. Αυτό το σύστημα διακυβέρνησης και οι συνέπειες του στην σταθερότητα της χώρας δημιουργεί ζωηρό προβληματισμό στις πρωτεύουσες των χωρών που στάθηκαν πάντα στο πλευρό της π.Γ.Δ.Μ. και ειδικότερα στην Ουάσιγκτον.
5. Ανάλογου όμως περιεχομένου ενθαρρύνσεις, προτροπές και νουθεσίες δέχεται και η τελούσα υπό διεθνή εποπτεία Ελλάδα. Οι οποίες δείχνουν να έχουν λάβει καθαρό περιεχόμενο μετά την λήξη της Συνάντησης Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο και τον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Παρότι δεν φαίνεται, με σημερινά δεδομένα τουλάχιστον ,να τίθενται χρονικά ορόσημα μπορεί να προεξοφληθεί ότι μια επιτάχυνση της επίτευξης συμφωνίας με αμοιβαίες υποχωρήσεις ,μέχρι τον Δεκέμβριο ,είναι μέσα στις προσδοκίες των ΗΠΑ αλλά και ορισμένων χωρών της ΕΕ. Επίσης ,του αρμόδιου για την διεύρυνση Επίτροπου κ.Φουλέ. Ο όποιος μάλιστα έχει από καιρού συνδέσει την στήριξη του προς την προβολή της Ατζέντας 2014 κατά την Ελληνική Προεδρία -εσφαλμένη και επιπόλαιη πρωτοβουλία της Ελλάδος όπως έχουμε τονίσει και στο παρελθόν-με την λύση του ζητήματος του ονόματος και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ε.Ε. και π.Γ.Δ.Μ. Η Ελλάδα δεν έχει το μονοπώλιο της καλής πληροφόρησης στις Βρυξέλλες. Υπάρχουν αρκετοί που σπεύδουν να ενημερώνουν επακριβώς και λεπτομερώς και την π.Γ.Δ.Μ.
Ριψοκινδυνεύω μάλιστα την εκτίμηση ότι από τον Ιούνιο έχει παύσει να λειτούργει ανασταλτικά η εκτίμηση σημαντικών παικτών της διεθνούς κοινότητας ότι το ζήτημα του ονόματος δεν θα έπρεπε να επιβαρύνει τους χειρισμούς της Κυβέρνησης της Ελλάδος λογω της ήδη δεινή κατάστασης στην όποια βρισκόμαστε, λόγω καταρρευσης και κίνδυνου χρεωκοπίας .Με αλλά λογια ,εάν ερμηνεύω σωστά τα μηνύματα και τις πληροφορίες , η εν προκειμένω '' μακρά και άτυπη περίοδος χάριτος'' ενεκα της γενικότερης εικόνας που εκπέμπουμε φαίνεται να βρίσκεται προς το τέλος της.
Τα μηνύματα φαίνεται επίσης ότι εδόθησαν φιλικά μεν με σαφήνεια δε και από την αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα προς τους αρμοδίους κυβερνητικούς αξιωματούχους.Οπως ακριβως συνεχως διδονται και προς τους αξιωματουχους των Σκοπιων.
6. Κατα το τρίμηνο Σεπτεμβρίου -Δεκεμβρίου 2012 ,πέραν της γενικής και βαθιάς κρίσης που σπρώχνει όλο και πιο κάτω την Ελλάδα , εκτιμώ ότι θα καταστούμε μάρτυρες μιας νέας συντονισμένης ,εντατικής και πολυκεντρικής (Νέα Υόρκη, Βρυξέλλες ,Ουάσιγκτον) προσπάθειας για επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. Η προσωπική μου αντίληψη και γνώμη είναι ότι υπό τις παρούσες συνθήκες στην Ελλάδα και στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ( Γκρουεφσκι) ,οι προσπάθειες για λύση δεν μπορούν να τελεσφορήσουν. Εάν δε μιλάμε για ''λύση'' με εισαγωγικά θα καταρρεύσει εν την επαύριον της δημοσιοποίησης της.
Και κάτι ακόμη: Το ζήτημα του δημοψηφίσματος και στην Ελλάδα για το όνομα είναι ένα πρώτης τάξης διπλωματικό όπλο το όποιο δεν μπορούμε να απεμπολήσουμε εάν διατηρηθεί στα Σκοπια. Είναι κατά τη γνώμη μου ένα βασικό μέσο άμυνας, εάν προκύψει σκηνικό ή σενάριο τύπου Λουκέρνης...
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Άμυνα και Διπλωματία
1. Η επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δημιούργησαν την αίσθηση ότι ο κ. Μπαν Κι Μοον πρόκειται να αναμιχθεί προσωπικά στη διαδικασία επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας.
Από τις δηλώσεις που έκανε στις 25 Ιουλίου, στην Αχρίδα, σταχυολογώ τρία στοιχειά. Πρώτον, ότι το πρόβλημα του ονόματος έχει ''κρατήσει πολύ'', δεύτερον ότι οι ''δυο χώρες δεν έχουν αντλήσει όλα τα οφέλη από την περιφερειακή συνεργασία, την ανάπτυξη και την συμφιλίωση'' και τρίτον ότι θα επεδίωκε να έλθει το ταχύτερο δυνατό σε ''προσωπική επαφή και με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά ''.
Η ενημέρωση της ελληνικής πλευράς έγινε ,κατά τα ειωθότα ,από τον κ. Νίμιτς προς τον πρέσβη ε.τ. κ. Βασιλάκη.
Εάν πράγματι ο Γενικός Γραμματέας των Η.Ε. θελήσει να δραστηριοποιηθεί προσωπικά τούτο θα φανεί πολύ σύντομα ,εντος του Σεπτεμβρίου. Επωφελούμενος της καθιερωμένης πια παρουσίας των Πρωθυπουργών και Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδος και της π.Γ.Δ.Μ. στην Νέα Υόρκη .Ας μην λησμονούμε ότι τα Ηνωμένα Έθνη στην περίοδο αυτή έχουν κυρίως να διαχειρισθούν την ολοκληρωτική αποτυχία τους στη Σύρια και στην Μέση Ανατολή γενικότερα.
Βεβαία η κατάσταση αυτή δεν είναι σημερινή. Με εξαίρεση την πενταετία 1988-1993,κατα τη διάρκεια της οποίας τα Μόνιμα Μελη του Συμβούλιου Ασφάλειας διαμόρφωναν λύσεις για την ''διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας'' στον υψηλότερο κοινό παρονομαστή, η σημερινή αδυναμία του Διεθνούς Οργανισμού αντανακλά τις αποκλίσεις επιδιώξεων και συμφερόντων των Μόνιμων κυρίως Μελών του. Σπάνιες ,ελάχιστες πράγματι, υπήρξαν οι περιπτώσεις που τα υπόλοιπα Δέκα μη μόνιμα μελή του Συμβούλιου κατόρθωσαν ουσιαστικά να τροποποιήσουν την πολιτική και τα κείμενα που είχαν προαποφασίσει τα Μόνιμα Μελή.
Έκρινα σκόπιμο να κάνω αυτή την πολύ συνοπτική και αναμφίβολα αποσπασματική παρένθεση διότι έχει άμεση σχέση αφενός μεν τον τρόπο που ενέπλακη ο ΟΗΕ στο ζήτημα του ονόματος το 1992-1993,αφετερου δε με τον τρόπο που θα επιλέξει -εάν αποφασίσει- να κινηθεί ο Γενικός Γραμματέας. Ο κ. Μπαν Κι Μοον αντλεί αναμφίβολα το κυρός του από τη θέση που κατεχει. Ειναι όμως αμφίβολο κατά ποσόν ο ίδιος προσέδωσε προσωπικό κυρός στη θέση του Γενικού Γραμματέα. Βεβαία η Ελλάδα δεν πρωτοτυπεί αλλά πράττει το αυτονόητο , επιδιώκοντας σταθερά να έχει κάλους και αξιόπιστους διπλωματικούς διαύλους επικοινωνίας με τον Γ.Γ. τους συνεργάτες του.
2. Στο ζήτημα της π.Γ.Δ.Μ. -όπως άλλωστε και στο σύνολο των θεμάτων που βρίσκονται στη Ημερησία Διάταξη του Συμβούλιου Ασφάλειας-ο κ.Μπαν Κι Μοον δεν θα προβεί σε καμμία αποφασιστική κίνηση χωρίς προηγουμένως να διαβουλευθεί με τα μελή του Συμβούλιου Ασφάλειας, αρχής γενόμενης με τα Μόνιμα.
Ο Γ.Γ. Μετά τις συνομιλίες που είχε στα Σκοπιά και τη μέσω του κ.Νιμιτς ενημέρωσης της ελληνικής κυβέρνησης έχει τις εξής δυνατότητες :
Α. Να αναθέσει στον κ.Νιμιτς την διεξαγωγή ενός ακόμη γύρου συνομιλιών στο πρώτο δεκαπενθήμερο Σεπτεμβρίου -εκ του σύνεγγυς και εν συνεχεία απευθείας -με τους δυο διαπραγματευτές πρέσβεις Αδαμάντιο Βασιλάκη και Ζοραν Γιολεφσκι. Θα αποτελούσε έκπληξη πρώτου μεγέθους ,τουλάχιστον για τον υπογράφοντα, διαπίστωση περί σύγκλισης. Κατά τα ειωθότα, ο κ. Νιμιτς θα διαπιστώσει εκ νέου την ''βούληση των δυο πλευρών να συνεχίσουν την αναζήτηση αμοιβαίως αποδεκτής λύσης''. Θυμίζω ότι ανάλογη ακριβώς δήλωση Νίμιτς, λίγο πριν από το Βουκουρέστι ,αξιοποιήθηκε κατά τον καλύτερο τρόπο από την διπλωματία της π.Γ.Δ.Μ. στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στην επιδίωξη της να ανατρέψει τα επιχειρήματα της ελληνικής αντιπροσωπείας περί επίδειξης κακής πίστης κατά τις συνομιλίες για το όνομα από την πλευρά των Σκοπίων. Την φορά αυτή παράπλευρος στόχος θα είναι η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.και η προλείανση του επί του παρόντος ανώμαλου εδάφους για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Β. Αμέσως μετά την συνάντηση Βασιλάκη-Γιολεφσκι, να διαπιστώσει '' μεν την ύπαρξη διαφορών αλλά και τη δυνατότητα επίτευξης λύσης μέσω αναγκαίων αμοιβαίων υποχωρήσεων '' προφανώς από τις λεγόμενες ''κόκκινες γραμμές''. Να προσκαλέσει σε κοινή συνάντηση τους Υπεξ των δυο χωρών και εν συνεχεία τους Πρωθυπουργούς . Στην προσπάθεια του αυτή θα επιδιώξει και αναμφίβολα θα λάβει την απαιτουμένη ''ομόθυμη στήριξη ''των Μόνιμων Μελών και του Συμβουλίου Ασφαλείας. Στην πραγματικότητα θα πρόκειται για την δρομολόγηση μιας διαδικασίας τύπου Camp David ή μάλλον Λουκέρνης( Σχέδιο Αννάν).
Γ. Θυμάμαι ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν είχε γίνει βολιδοσκόπηση κατά ποσόν τα δυο μέρη θα έστεργαν να δεχθούν μια λύση που θα αποτελούσε προϊόν ''ήσυχων διαπραγματεύσεων'' στην όποια μεν δεν θα είχαν εκ των πρότερων ρητά συμφωνήσει ,αλλά με την οποία θα'' μπορούσαν να ζήσουν'', αφού όμως προέβαιναν στη καταχώρηση των αντιδράσεων τους. Κυρίως για λογούς εσωτερικούς. Το ''πλεονέκτημα ''της πρότασης αυτής ήταν ότι καμμία πλευρά δεν θα φαινόταν να υπαναχωρεί από τις θέσεις της και η λύση αυτή φαινομενικά ,διαδικαστικά και θεσμικά θα είχε ''επιβληθεί '' από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Κατά τη ταπεινή μου γνώμη, η διαδικασία αυτή πρέπει να έχει από πολλού ενταφιασθεί μετά πολλών επαίνων ...
3. Αυτά βεβαία την εποχή που οι σχέσεις έδειχναν να αναπτύσσονται ,υπήρχε μια θετική προδιάθεση ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ των δυο χωρών σε όλους τους τομείς .Χωρίς όμως αυτή η πρόοδος να αντανακλάται και στην αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα του ονόματος.
Το κλίμα στις σχέσεις μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων κακοφόρμισε ήδη από την 4 Νοέμβριου 2004,την ημέρα δηλαδή της αναγνώρισης της π.Γ.Δ.Μ. ως ''Δημοκρατίας της Μακεδονίας'' από την Αdministration Μπους .Έκτοτε στην πραγματικότητα οι σχέσεις είναι παγωμένες. Οι δέκα συναντήσεις των Πρωθυπουργών Παπανδρέου και Γκρουεφσκι δεν οδήγησαν ούτε σε λύση στο ζήτημα του ονόματος μήτε σε άμβλυνση του τόνου των δηλώσεων και πράξεων των Σκοπίων.Η Ενδιάμεση Συμφωνία ισχύει τυπικά και όχι ουσιαστικά. Στην πραγματικότητα έχουν καταστρατηγηθεί όλες οι θεμελιώδεις διατάξεις της.
Η οδυνηρή για τα ελληνικά συμφέροντα και το διεθνές κυρός της Ελλάδος ετυμηγορία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης -σε μια εποχή μάλιστα που η διεθνής εικόνα της Ελλάδος βρισκόταν στο ναδίρ-αποτελεί μια εξαντλητική και πάνω από όλα ''έγκυρη'' ερμηνεία του συνόλου σχεδόν των θεμελιωδών διατάξεων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας κατά τρόπο που καθιστά την ισχύ της ασύμφορη για την Ελλάδα.
Στην ανάλυση της Απόφασης αυτής ( βλ τεύχος Ιανουαρίου 2012) είχαμε σημειώσει ότι λόγω ακριβώς της ερμηνείας της από το ανώτερο Διεθνές Δικαιοδοτικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών η ισχύς είναι ετεροβαρής για την Ελλάδα. Στην πραγματικότητα ισχύει λόγω εθισμού των πολιτικών και διπλωματικών αντανακλαστικών μας και όχι λόγω συμφέροντος.
Τούτο άλλωστε προκύπτει με καθαρότητα και σαφήνεια και στις απαντήσεις που δίδει το Υπουργείο Εξωτερικών των Σκοπίων στα πρόσφατα γραπτά -τρία αν δεν απατώμαι -και αλλά τόσα προφορικά διαβήματα μας για παραβιάσεις της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Δεν υπάρχει ούτε μια απάντηση των Σκοπίων που να μην επικαλείται και να μην παραθέτει και την αντίστοιχη παράγραφο της Χάγης. Την βρίσκουμε και θα την βρίσκουμε μπροστά μας συνεχώς. Υπάρχει γραπτή ανταπάντηση της Ελληνικής πλευράς που να αμφισβητεί την ορθότητα της συγκεκριμένης Απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου; Οχι. Τότε για ποιόν ακριβώς λόγο επικαλούμεθα την Ενδιάμεση Συμφωνία; Για τους τύπους; Δεν διδαχθήκαμε ακόμη από τα λάθη μας;
Να γιατί πολύ καιρό πριν από την έκδοση της Απόφασης ήταν φανερό-προφανώς όχι σε όλους- ότι η σημασία της Χάγης βαίνει πολύ πέραν της ένταξης της π.Γ.Δ.Μ. στο ΝΑΤΟ και του Βουκουρεστίου. Και ότι οι αυτάρεσκα λεγόμενοι ''επικοινωνιακοί χειρισμοι'' δεν θα ήσαν αρκετοί για να αντιμετωπίσουν την Απόφαση-κόλαφο.
4. Η πολιτική του Νικολα Γκρουεφσκι κατά την τελευταία εξαετία ήταν γενικά προβλέψιμη. Αν θέλω να γίνω κυνικός θα έλεγα ότι ο ηγέτης του ΒΜΡΟ και Πρωθυπουργός της γειτονικής μας χώρας με τις δηλώσεις -κυρίως όμως με τις πράξεις του-είναι ο καλύτερος σύμμαχος όσων στην Ελλάδα ,και είναι πόλλοί,δεν συμφωνούν σε μια συμβιβαστική λύση στο ζήτημα του ονόματος. Με αλλά λογια είναι για πολλούς καθησυχαστικό το γεγονός ότι όσο είναι ο Γκρουεφσκι στα Σκοπια δεν πρόκειται να υπάρξει δρομολόγηση λύσης στο όνομα.
Πράγματι, δεν μπορώ να καταλάβω πως μπορούν ορισμένοι ,εκτός Ελλάδος και π.Γ.Δ.Μ. ,να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια λύση είναι σήμερα εφικτή. Στην πραγματικότητα εάν κάποιος ανατρέξει στις πολιτικές και διπλωματικές συνθήκες που επικρατούν και στις δυο χώρες από τις 7 Απριλίου του 1993 -οπότε υιοθετήθηκε η Απόφαση 817 του Συμβούλιου Ασφάλείας-δύσκολα θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι σήμερα μια λύση είναι ''προ των πυλών''.
Ναι είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση της π.Γ.Δ.Μ δέχεται ασυνήθιστες επικρίσεις για τους χειρισμούς της στις διεθνοτικές σχέσεις, στα θέματα ελευθερίας του τύπου και για την μεταχείριση κάθε αντιτιθέμενου στην πολιτική που ασκεί. Επίσης, δέχεται συστάσεις, νουθεσίες, ενθάρρυνση -πέστε το όπως σας αρέσει -να σταματήσει τις δημοσιες προκλήσεις και τις ενέργειες τύπου αγαλμάτων Μεγάλου Αλέξανδρου ,Φιλίππου κλπ.που δεν απεδείχθησαν, αν μη τι άλλο, η καλύτερη επιλογή και σώφρων πολιτική για να οδηγήσουν την γειτονική μας χωρά στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Σε σύνδεση όμως και με την έναντι της Ελλάδος κλιμάκωση της αρνητικής ρητορικής, η πολιτική αυτή έδωσε στον κ. Γκρουεφσκι τρεις συνεχείς εκλογικές νίκες και την δυνατότητα να ασκεί πλήρη και αποκλειστική νομή της εξουσίας στη χωρά τού. Την όποια αποφασίζει να μοιράσει με ορισμένους κυβερνητικούς εταίρους όταν εκτιμά ότι τούτο είναι προς το συμφέρον του. Αυτό το σύστημα διακυβέρνησης και οι συνέπειες του στην σταθερότητα της χώρας δημιουργεί ζωηρό προβληματισμό στις πρωτεύουσες των χωρών που στάθηκαν πάντα στο πλευρό της π.Γ.Δ.Μ. και ειδικότερα στην Ουάσιγκτον.
5. Ανάλογου όμως περιεχομένου ενθαρρύνσεις, προτροπές και νουθεσίες δέχεται και η τελούσα υπό διεθνή εποπτεία Ελλάδα. Οι οποίες δείχνουν να έχουν λάβει καθαρό περιεχόμενο μετά την λήξη της Συνάντησης Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο και τον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Παρότι δεν φαίνεται, με σημερινά δεδομένα τουλάχιστον ,να τίθενται χρονικά ορόσημα μπορεί να προεξοφληθεί ότι μια επιτάχυνση της επίτευξης συμφωνίας με αμοιβαίες υποχωρήσεις ,μέχρι τον Δεκέμβριο ,είναι μέσα στις προσδοκίες των ΗΠΑ αλλά και ορισμένων χωρών της ΕΕ. Επίσης ,του αρμόδιου για την διεύρυνση Επίτροπου κ.Φουλέ. Ο όποιος μάλιστα έχει από καιρού συνδέσει την στήριξη του προς την προβολή της Ατζέντας 2014 κατά την Ελληνική Προεδρία -εσφαλμένη και επιπόλαιη πρωτοβουλία της Ελλάδος όπως έχουμε τονίσει και στο παρελθόν-με την λύση του ζητήματος του ονόματος και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ε.Ε. και π.Γ.Δ.Μ. Η Ελλάδα δεν έχει το μονοπώλιο της καλής πληροφόρησης στις Βρυξέλλες. Υπάρχουν αρκετοί που σπεύδουν να ενημερώνουν επακριβώς και λεπτομερώς και την π.Γ.Δ.Μ.
Ριψοκινδυνεύω μάλιστα την εκτίμηση ότι από τον Ιούνιο έχει παύσει να λειτούργει ανασταλτικά η εκτίμηση σημαντικών παικτών της διεθνούς κοινότητας ότι το ζήτημα του ονόματος δεν θα έπρεπε να επιβαρύνει τους χειρισμούς της Κυβέρνησης της Ελλάδος λογω της ήδη δεινή κατάστασης στην όποια βρισκόμαστε, λόγω καταρρευσης και κίνδυνου χρεωκοπίας .Με αλλά λογια ,εάν ερμηνεύω σωστά τα μηνύματα και τις πληροφορίες , η εν προκειμένω '' μακρά και άτυπη περίοδος χάριτος'' ενεκα της γενικότερης εικόνας που εκπέμπουμε φαίνεται να βρίσκεται προς το τέλος της.
Τα μηνύματα φαίνεται επίσης ότι εδόθησαν φιλικά μεν με σαφήνεια δε και από την αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα προς τους αρμοδίους κυβερνητικούς αξιωματούχους.Οπως ακριβως συνεχως διδονται και προς τους αξιωματουχους των Σκοπιων.
6. Κατα το τρίμηνο Σεπτεμβρίου -Δεκεμβρίου 2012 ,πέραν της γενικής και βαθιάς κρίσης που σπρώχνει όλο και πιο κάτω την Ελλάδα , εκτιμώ ότι θα καταστούμε μάρτυρες μιας νέας συντονισμένης ,εντατικής και πολυκεντρικής (Νέα Υόρκη, Βρυξέλλες ,Ουάσιγκτον) προσπάθειας για επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. Η προσωπική μου αντίληψη και γνώμη είναι ότι υπό τις παρούσες συνθήκες στην Ελλάδα και στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ( Γκρουεφσκι) ,οι προσπάθειες για λύση δεν μπορούν να τελεσφορήσουν. Εάν δε μιλάμε για ''λύση'' με εισαγωγικά θα καταρρεύσει εν την επαύριον της δημοσιοποίησης της.
Και κάτι ακόμη: Το ζήτημα του δημοψηφίσματος και στην Ελλάδα για το όνομα είναι ένα πρώτης τάξης διπλωματικό όπλο το όποιο δεν μπορούμε να απεμπολήσουμε εάν διατηρηθεί στα Σκοπια. Είναι κατά τη γνώμη μου ένα βασικό μέσο άμυνας, εάν προκύψει σκηνικό ή σενάριο τύπου Λουκέρνης...
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Άμυνα και Διπλωματία
Αντί να παραπέμψουμε τον Μάθιου Νίμιτς για Μεροληψία, ακούστηκε Διεθνώς πως "Το Αφεντικό Τρελλάθηκε (Αντωνάκις) και τα δίνει ΟΛΑ" και κοπιάσανε τα διεθνή Γεράκια, να Συνδράμουν τον Φούλε.
ΑπάντησηΔιαγραφή