Το δίλημμα των Ελβετών

Της Αγγελικής Κοτσοβού
akots@naftemporiki.gr

Στην Ελβετία η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων αποτελεί παράδοση. Στη χώρα των ρολογιών και της... σοκολάτας, οι πολίτες προσέρχονται συχνά στις κάλπες για να αποφασίσουν διά ψήφου επί διαφόρων ζητημάτων, από τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος μέχρι την πολιτογράφηση μεταναστών τρίτης γενεάς και το ελάχιστο βασικό εισόδημα. Αυτή την Κυριακή, οι Ελβετοί καλούνται για μία ακόμη φορά να αποφασίσουν. Η ετυμηγορία της κάλπης αφορά ένα από τα πιο τολμηρά εγχειρήματα, που θα μπορούσε να ανατρέψει τα δεδομένα όχι μόνο για τις ελβετικές τράπεζες, αλλά και για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Οι Ελβετοί ψηφοφόροι θα αποφασίσουν στις 10 Ιουνίου εάν θέλουν ή όχι ένα σύστημα που θα βασίζεται αποκλειστικά στο «κρατικό χρήμα» ή Vollgeld. Η αμφιλεγόμενη πρόταση του κινήματος «Vollgeld Initiative», εάν γίνει δεκτή, θα απαγορεύει στις εμπορικές τράπεζες να δανείζουν περισσότερα χρήματα από όσα διαθέτουν σε καταθέσεις. Επιπλέον, η κεντρική τράπεζα θα αποτελεί τη μοναδική πηγή δημιουργίας ελβετικών φράγκων. Η μεταρρύθμιση στηρίζεται από πολιτικές δυνάμεις που τάσσονται κατά της παντοδυναμίας των τραπεζών, αλλά και από πολίτες που ζητούν ριζικές λύσεις ώστε να μην επαναληφθεί μια νέα παγκόσμια πιστωτική κρίση. Περίπου το 85% του χρήματος που κυκλοφορεί στην Ελβετία είναι σε ηλεκτρονική μορφή και έχει δημιουργηθεί από τις εμπορικές τράπεζες, μια κατάσταση που σύμφωνα με τους υποστηρικτές του Vollgeld ενέχει υψηλό ρίσκο.

Γι’ αυτό και προτείνουν ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στροφή σε ένα μηδενικού ρίσκου κρατικό χρήμα. Η ίδια η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, όπως και η ελβετική κυβέρνηση καταδικάζουν την πρόταση, υποστηρίζοντας ότι οι τόσο αυστηροί περιορισμοί στη δυνατότητα των τραπεζών να χορηγούν δάνεια θα οδηγήσουν σε «στραγγαλισμό» της οικονομικής δραστηριότητας. Η αμφιλεγόμενη πρόταση προωθείται σε μια χώρα με εξαιρετικά σπάνιο ιστορικό κρίσεων. Η οικονομία της ανθεί, το ποσοστό ανέργων είναι από τα χαμηλότερα και, το κυριότερο, το ελβετικό φράγκο θεωρείται ένα από τα ασφαλέστερα επενδυτικά «καταφύγια».

Η πρόταση παραείναι ριζοσπαστική για να έχει μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας. Η βασική όμως ιδέα, να μπει ένα οριστικό φρένο στο τραπεζικό ρίσκο και να πάψουν οι τράπεζες να δανείζουν πολύ περισσότερα χρήματα από όσα διαθέτουν σε καταθέσεις, μπορεί μεν να ακούγεται ακραία, έχει όμως συγκεκριμένη βάση: Λιγότερη εξουσία στην τραπεζική ελίτ και μεγαλύτερη προστασία των φορολογουμένων, που κλήθηκαν να επωμισθούν το κόστος διάσωσης των τραπεζών κατά την κρίση. Πάνω σε αυτή τη βάση οικοδομήθηκε και ο ενθουσιασμός για τα κρυπτονομίσματα. Πολύ σύντομα θα ξέρουμε εάν οι Ελβετοί θα αποφασίσουν με βάση τη λογική του κεφαλαίου ή θα επιλέξουν στροφή προς το άγνωστο.

Ναυτεμπορική