Η μονιμότητα στα χρόνια της … χολέρας

του Γιώργου Μπιλλίνη


Οι Ευρωκράτες των Βρυξελλών και τα κόμματα εξουσίας των κρατών της ευρωζώνης πιέζουν ασφυκτικά τη ΝΔ να συναινέσει στη τριμερή δανειακή σύμβαση, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη «συνέχεια του κράτους» στην υλοποίηση της σύμβασης και μετά από πιθανή κυβερνητική αλλαγή. Το μνημόνιο λοιπόν  διχάζει και η συναίνεση αποτελεί ζητούμενο.

Ένα άλλο θέμα, στο οποίο πιέζει επίσης η τρόϊκα , είναι η μείωση του κράτους και του κόστους συντήρησης του. Εδώ όμως συναντά ενιαίο μέτωπο αντίθεσης και «εκκωφαντική συναίνεση», καθώς όλα τα κόμματα ομονοούν και διαγκωνίζονται ως προς το βαθμό εναντίωσης τους. Για την εγχώρια πολιτική τάξη το ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ στο ΔΗΜΟΣΙΟ έχει τοποθετηθεί στο απυρόβλητο. Στα λόγια μπορεί όλοι να αναγνωρίζουν το τεράστιο μέγεθος του κράτους, να συμμερίζονται την ανάγκη περιορισμού του, όσο και των δαπανών συντήρησης του. Αλλά την ίδια στιγμή αντιμετωπίζουν από επιφυλακτικά έως εχθρικά το ενδεχόμενο άρσης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Παρά τις πιέσεις της τρόϊκας,  το θέμα των απολύσεων στο δημόσιο τομέα παραμένει διακομματικό ταμπού.

    Το ενδεχόμενο να απομακρυνθούν από φορείς του δημοσίου ή ΔΕΚΟ, που πρόκειται να διακόψουν τη λειτουργία τους, συμβασιούχοι αορίστου χρόνου, έχει βγάλει στα κεραμίδια πρώτα τα κυβερνητικά στελέχη και από δίπλα ακολουθεί το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Το ενδοκυβερνητικό μέτωπο, που έχει συγκροτηθεί από υπουργούς και βουλευτές, κατά των απολύσεων, είναι πανίσχυρο και έχει στη πρωτοκαθεδρία το κο Ρέππα, υπουργό ΥΠΟ.Μ.Ε.ΔΙ., στο υπουργείο του οποίου ανήκουν οι μεγαλύτερες, πλέον πολυπληθείς και κοστοβόρες ΔΕΚΟ, που χρήζουν «εξυγίανσης». Το μέτωπο αυτό θεωρεί εσφαλμένη τη «στοχοποίηση» των Δ.Υ. και εκλαμβάνει ως εχθρική ενέργεια την ενδεχόμενη πρόταση άρσης της μονιμότητας κατά την επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση. Ακόμη και ο εκσυγχρονιστής ρηξικέλευθος Αλέκος Παπαδόπουλος, σε πρόσφατες τοποθετήσεις του αντιμετωπίζει με δέος το θέμα των απολύσεων και στέκεται στη θέση «μια πρόσληψη για κάθε δέκα αποχωρήσεις».

    Αλλά και στη ΝΔ η θέση για μη απόλυση Δ.Υ. αποτελεί επίσημη γραμμή του κόμματος. Πρόσφατα, κατά τη παρουσίαση του πακέτου για την οικονομία «Ζάππειο ΙΙ», ο πρόεδρος της κος Σαμαράς διατύπωσε τη πρόταση της «μισθωτής εφεδρείας», ως αντίδοτο στις απολύσεις. Πάντως η κυβέρνηση Καραμανλή στην αναθεώρηση του 2006 δεν τόλμησε να αγγίξει το θέμα, παρά τις έντονες διαβουλεύσεις που προηγήθηκαν.

Ουδόλως βέβαια προκαλεί έκπληξη η στάση των καθεστωτικών κομμάτων επί του θέματος. Και τα δύο επί δεκαετίες λειτούργησαν και λειτουργούν απολύτως πελατειακά, συναγωνιζόμενα μεταξύ τους σε πλειοδοσία διορισμών και στην άλωση της διοίκησης. Εντύπωση όμως προκαλεί η αλληλεγγύη και ο προστατευτισμός που επιδεικνύουν για τους «τακτοποιηθέντες» πελάτες τους, σε συγκινητικό βαθμό, στάση που δηλώνει την ισόβια στήριξη που παρέχουν στα «σπλάχνα» τους. Η πολιτική αυτή επιλογή βέβαια έχει τεράστιο κόστος. Για να διαφυλαχθούν οι θέσεις εργασίας του δημοσίου και των ΔΕΚΟ, απορροφάται ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι πιστώσεων, το οποίο αντλείται από την αγορά και τους υπόλοιπους φορολογουμένους. Σε συνθήκες ύφεσης το άμεσο αποτέλεσμα είναι η σύνθλιψη του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, που αδυνατεί να σηκώσει το βάρος αιμοδοσίας προς το δημόσιο, με άμεση συνέπεια το κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων επιχειρήσεων και καταστημάτων και την έξοδο στην ανεργία εκατοντάδων χιλιάδων ιδιωτικών υπαλλήλων.

    Ουδεμία έκπληξη και στη στάση της αριστεράς, στις διάφορες εκφάνσεις της. Με κυρίαρχο ιδεολόγημα τη σχεδιασμένη οικονομία και συνακόλουθα τη μετατροπή της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων σε κρατικούς υπαλλήλους, δεν ήταν δυνατό να αναμένει κανείς ότι θα ακυρώσει τον εαυτό της και θα αποδεχθεί μείωση του κράτους και απολύσεις. Πιο ισορροπημένη η θέση της Δημοκρατικής Αριστεράς, που, έστω δειλά δειλά, δείχνει να χειραφετείται και να αντιλαμβάνεται τη δυσλειτουργικότητα και τις αδυναμίες του ακολουθούμενου μοντέλου και αποδέχεται να συζητήσει για το θέμα.

    Από εδώ και κάτω αρχίζουν οι εκπλήξεις. Ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ εξήγησε σε πρόσφατη συνέντευξη του ότι πιθανές απολύσεις στο δημόσιο θα δημιουργήσουν ένα φαύλο κύκλο ανεργίας στη μέση της κρίσης και τάχθηκε υπέρ της διατήρησης του εργασιακού status στη κεντρική διοίκηση. Δεν βρήκε όμως κάτι να ψελίσει, όταν ο συνομιλητής του παρατήρησε ότι για κάθε θέση εργασίας που διατηρείται ετσιθελικά στο δημόσιο, χάνονται τρείς αντίστοιχες στον ιδιωτικό τομέα.

Το αποκορύφωμα, η μεγάλη απογοήτευση, διαμείφθηκε στο πρόσφατο συνέδριο της Δημοκρατικής Συμμαχίας. Στην εισήγηση της κας Μπακογιάννη υπήρχε η θέση για δεκαετές πάγωμα των προσλήψεων, παρόμοια δηλαδή με εκείνη του κου Παπαδόπουλου. Σύνεδρος ζήτησε να περιληφθεί στο πρόγραμμα του κόμματος η θέση για κατάργηση της μονιμότητας στο δημόσιο. Κατά τη ψηφοφορία που διενεργήθηκε επί του θέματος η πρόταση καταψηφίστηκε από το 75% του σώματος των συνέδρων !

    Τα μόνα κόμματα που απέμειναν να περιλαμβάνουν στην ατζέντα τους την άρση της μονιμότητας και τη μείωση του δημοσίου και προτείνουν επιθετικά απολύσεις και όχι μετατάξεις, αλλά και ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΚΟ και των άλλων κρατικών φορέων, είναι τα δύο εξωκοινοβουλευτικά φιλελεύθερα κόμματα της Δράσης και της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.

    Για λόγους πληροφόρησης οφείλω να κάνω μια ιστορική αναδρομή πώς προέκυψε η μονιμότητα των Δ.Υ.:

Τη μονιμότητα θεσμοθέτησε με νόμο για πρώτη φορά ο Χαρίλαος Τρικούπης στη πρωθυπουργική του θητεία 1882-1886. Προηγουμένως, με κάθε κυβερνητική αλλαγή άλλαζαν, κατά κανόνα, και οι δημόσιοι υπάλληλοι. Οι απολυμένοι συγκεντώνονταν στην Πλατεία 25ης Μαρτίου, όπου βρίσκονταν τότε το Υπουργείο Οικονομικών και το Νομισματοκοπείο και έκλαιγαν τη μοίρα τους. Εξ αιτίας αυτού του κλαυθμού και οδυρμού η πλατεία μετονομάστηκε από το λαό σε «Κλαυθμώνος», ονομασία με την οποία είναι γνωστή έως σήμερα. Η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων καθιερώθηκε και συνταγματικά το 1911 από τον Ελ. Βενιζέλο με την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1864. Από τότε και μέχρι σήμερα η μονιμότητα εξακολουθεί να προστατεύεται συνταγματικά και απλός νόμος δεν μπορεί να την καταργήσει.

Εφέτος λοιπόν, που συμπληρώνονται εκατό χρόνια…μονιμότητας και μακαριότητας, και με δεδομένα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του δημοσίου, που απορροφά κάθε παραγωγική ικμάδα του ιδιωτικού τομέα για να συντηρήσει τον εαυτό του, ας ανοίξει επιτέλους η συζήτηση κι ας βάλουμε τα ταμπού στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

      Στους κόλπους και των δύο κομμάτων εξουσίας υπάρχουν βουλευτές και στελέχη που αντιμετωπίζουν θετικά το ενδεχόμενο να «ανοίξει» η συζήτηση, για την άρση της μονιμότητας στο δημόσιο, εν όψει της επόμενης συνταγματικής αναθεώρησης. Κρίσιμο παραμένει το ερώτημα εάν πραγματικά έχει ωριμάσει στους κόλπους των κομμάτων η ιδέα, ή, εφόσον προωθηθεί, εάν, υπό τις ισχυρές πιέσεις των συνδικαλιστών και των συντεχνιών, θα οδηγήσει σε ανταρσία βουλευτών και καταψήφιση της.

    Στη καλύτερη των περιπτώσεων η συνταγματική αναθεωρητική διαδικασία θα ολοκληρωθεί περί το 2014-5. Εάν ψηφιστεί η άρση της μονιμότητας, θα ισχύσει το ενωρίτερο μετά το 2015 και μάλιστα για τους νεοπροσλαμβανόμενους υπαλλήλους. Είναι αργά. Ας βοηθήσουμε όλοι προς αυτή τη κατεύθυνση, ας διατρανώσουμε τη φωνή του ορθολογισμού, να γίνει πράξη. Ας συμβάλλουμε στη κατεύθυνση μιας μικρότερης και καλύτερης δημόσιας διοίκησης. Ας απεγκλωβίσουμε τους αυριανούς λειτουργούς της από την έλλειψη κινήτρου, από την ανία και την ισοπέδωση. Ας καταργήσουμε επιτέλους το κομματικό κράτος. Ας τους εξοπλίσουμε με κίνητρο, με διάθεση, με αίσθημα ατομικής ευθύνης. Με αξιοκρατία, με συνεχή αξιολόγηση, με επιβράβευση της αριστείας και της παραγωγικότητας.

Εκατό χρόνια είναι πολλά. Πόσος χρόνος απαιτείται για τη διάγνωση και πόσος για τη θεραπεία μιας τόσο σοβαρής ασθένειας; Πρόκειται για ζήτημα εθνικής επιβίωσης.

market-talk.net