ΗΠΑ: Επικύρωση Δικαίου της Θάλασσας, τι σημαίνει για εμάς;

Από το Defence-point

Οι αρχηγοί των κλάδων των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ ζήτησαν από τη Γερουσία να επικυρώσει το δίκαιο της Θαλάσσης των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή την περιβόητη στην Ελλάδα, Σύμβαση για το Δίκαιο της Θαλάσσης (UNCLOS – United Nations Convention on the Law of the Sea), επειδή κάθε περαιτέρω καθυστέρηση στην επικύρωσή της από την πλευρά των ΗΠΑ κοστίζει σε γεωοικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο.

Η συνθήκη UNCLOS η οποία αποτελεί το αποτέλεσμα της τρίτης συνεδρίασης του ΟΗΕ για το ζήτημα (UNCLOS III), η οποία έλαβε χώρα από το 1973 έως το 1982 και υπογράφηκε στο Μοντέγκο Μπέι της Τζαμάικα μεταξύ άλλων προβλέπει και την υιοθέτηση του θεσμού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Η συγκεκριμένη συνθήκη έχει τεθεί σε ενέργεια από το 1994 ενώ παρά το γεγονός πως έχει υπογραφεί από τις ΗΠΑ, δεν έχει ακόμα επικυρωθεί από την Γερουσία. Να σημειωθεί πως η επικύρωσή της χρειάζεται να υπερψηφιστεί από τα δύο τρίτα των Γερουσιαστών.

Έως σήμερα μία μικρή ομάδα Ρεπουμπλικάνων αντιτίθενται στην επικύρωση της σύμβασης με αιτιολογία τον κίνδυνο οι ΗΠΑ να χάσουν σε νομικό επίπεδο κυριαρχία στους υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στην αμερικανική υφαλοκρηπίδα.Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Λίο Πανέτα, η επικύρωση της σύμβασης υποστηρίζεται «από τις κύριες αμερικανικές βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένου και των εταιριών που ασχολούνται με την εξόρυξη υδρογονανθράκων, με τις ναυπηγήσεις, με την εμπορική ναυτιλία, και με τις επικοινωνίες».

Ο Λ. Πανέτα υπογράμμισε πως ο βιομηχανικός κλάδος θεωρεί πως η UNCLOS παρέχει το νομικό πλαίσιο σταθερότητας για ένα δυνητικό επιχειρηματικό περιβάλλον «ενώ το ίδιο ισχύει και στο πεδίο της εθνικής ασφαλείας».

Από τη πλευρά του ο αρχηγός των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγός Μάρτιν Ντέμπσι, επεσήμανε πως η υιοθέτηση του UNCLOS στην ουσία υποβοηθάει τις στρατηγικές επιδιώξεις των ΗΠΑ σε περιοχές όπως η Ασία, ιδιαιτέρως στο πλαίσιο της ναυτικής αποτροπής της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή. Σύμφωνα με τον Αμερικανό αξιωματούχο η εν λόγω συνθήκη επιτρέπει την έντονη ναυτική παρουσία (μέσω επίδειξης σημαίας αλλά και δυνατοτήτων πραγματοποίησης ασκήσεων) των ΗΠΑ στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Με βάση λοιπόν τη συγκεκριμένη συνθήκη, σημείωσε ο υπουργός Άμυνας, «θα εξασφαλιστεί πως τα δικαιώματά μας δεν πρόκειται να υποβαθμιστούν μπροστά στις υπερβολικές απαιτήσεις και λαθεμένες ερμηνείες άλλων παραγόντων», προφανώς «φωτογραφίζοντας» την Κίνα.

Με το να αντιτίθενται στη συνθήκη, οι ΗΠΑ χάνουν «αξιοπιστία», αφού όπως σημείωσε ο Λ. Πανέτα «πώς είναι δυνατόν να επιχειρηματολογούμε προς άλλα έθνη να τηρούν τους διεθνείς νόμους τη στιγμή που δεν έχουμε αποδεχτεί την νομοθεσία εμείς οι ίδιοι;». Μήπως είχε στο μυαλό του την Τουρκία και την αμφισβήτησή της στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα (ΑΟΖ και όχι μόνο) τα οποία πλέον συνδέονται και με τα αμερικανικά γεωστρατηγικά συμφέροντα;

Επιπροσθέτως, η συγκεκριμένη συνθήκη εξασφαλίζει, σε ένα ναυτικό εμπορικό έθνος όπως είναι οι ΗΠΑ, την προσβασιμότητα στους διεθνείς θαλάσσιους εμπορικούς διαδρόμους, κάτι το οποίο αποτελεί προτεραιότητα για την Ουάσιγκτον ειδικά για τη περιοχή των Στενών του Ορμούζ, τα οποία υπάρχει κίνδυνος να κλείσουν σε μία δυνητική πολεμική εμπλοκή με το Ιράν. Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας, η επικύρωση της συνθήκης θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να ενδυναμώσουν το αίσθημα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας ενώ «θα απομονώσουν το Ιράν το οποίο θα παραμείνει ένα από τα λίγα μη-συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης των θαλασσών».

Σε περίπτωση μη επικύρωσης της συνθήκης, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να λειτουργούν στις θάλασσες του πλανήτη με βάση το εθιμικό δίκαιο με αποτέλεσμα η δημιουργία έντασης και κρίσης να υποβόσκει ανά πάσα στιγμή. Το εθιμικό δίκαιο «χρησιμοποιείται ως εργαλείο ξένων κρατών τα οποία ανά περιόδους επιδιώκουν να εμποδίσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα» με αποτέλεσμα το μεγάλο θύμα της υπόθεσης να είναι τα αεροπλανοφόρα και σκάφη της μεγαλύτερης ναυτικής δύναμης του πλανήτη, δηλαδή των ΗΠΑ.

Τέλος, ο Λ. Πανέτα συμπλήρωσε πως εκτός όλων των άλλων η υιοθέτηση του UNCLOS θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να αυξήσει τον νομικό και οικονομικό της έλεγχο σε μία τεράστια περιοχή 200 ναυτικά μίλια από τις ακτές της.

Όπως μπορεί να γίνει κατανοητό, η συγκεκριμένη εξέλιξη θα μπορούσε να αποβεί καθοριστική για τη πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο αφού η υιοθέτηση της ΑΟΖ ως νόμο του κράτους στην ουσία θα υπαγορεύσει στην Ουάσιγκτον και την πολιτική που θα ακολουθήσει στην περιοχή μας. Όπως πολύ σωστά υπογράμμισε ο Λ. Πανέτα δεν είναι δυνατόν οι ΗΠΑ να πιέζουν για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου τις χώρες ανά τον πλανήτη, ενώ οι ίδιες δεν το υιοθετούν.

Έτσι, μπορεί οι ΗΠΑ να ενδιαφέρονται πρωτίστως για τον έλεγχο της νοτιοανατολικής Ασίας, σε συνάρτηση με την ολοένα αυξανόμενη ναυτική παρουσία της Κίνας η οποία έχει εκπονήσει μία φιλόδοξη ναυτική στρατηγική, συμπεριλαμβανομένης και της κατασκευής αεροπλανοφόρων, η ουσία όμως είναι πως η συγκεκριμένη επιλογή θα έχει άμεσο αντίκρισμα στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο η οποία φιλοξενεί όχι την Κίνα, αλλά μία χώρα η οποία νομίζει πως μπορεί να φέρεται όπως… η Κίνα, δηλαδή την Τουρκία.

Από τη πλευρά μας θα πρέπει να υπογραμμίσουμε πως η Ελλάδα – η μεγαλύτερη ναυτική εμπορική δύναμη στον πλανήτη – έχει κάθε συμφέρον να υποστηρίξει όλους εκείνους στις ΗΠΑ – τη μεγαλύτερη ναυτική στρατιωτική δύναμη στον πλανήτη – οι οποίοι πιέζουν προς τη κατεύθυνση επικύρωσης της UNCLOS από την Ουάσιγκτον, για μία σειρά γεωπολιτικών, γεωοικονομικών και ενεργειακών λόγων.

Η παραπάνω σύντομη ανάλυση «αφιερώνεται» σε όλους αυτούς που δηλώνουν πως η ΑΟΖ είναι «μόδα» ή/και «λαϊκισμός». Θα τους συμβουλεύαμε δε να απευθυνθούν στον κύριο Λ. Πανέτα.Επίσης και σε όσους με τις ενέργειές τους θέτουν σε κίνδυνο την ευνοϊκή για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων αποτελεί μέρος – τουλάχιστον – της λύσης στο οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας.

Οι εξελίξεις αναμένονται με ενδιαφέρον.