Ο κόσμος αλλάζει και η Ελλάδα βρίσκεται σε παρακμή

Του Νίκου Κοτζιά
  Ο 21ος αιώνας είναι αιώνας μεγάλων μετακινήσεων. Το κέντρο του πλανήτη μετακινείται από τη «λίμνη» του Ατλαντικού σε αυτήν του Ειρηνικού. Η ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή είναι η νοτιανατολική Ασία. Ηδη 5 οικονομίες της περιοχής, η Κίνα (2η στον κόσμο), η Ιαπωνία (3η) η Ινδία, η Νότιος Κορέα και η Ινδονησία, συγκαταλέγονται στις 20 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, σε δύο δεκαετίες θα είναι, πλέον, οι πέντε από τις δέκα μεγαλύτερες. Το 2035 είναι αμφίβολο αν κράτος-μέλος της σημερινής Ε.Ε. θα συγκαταλέγεται στις 10 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. H Γερμανία ίσως να είναι στη 10η θέση, πιθανότερο, όμως, στην 11η. Σύμφωνα με τον ΟΟΑΣΑ, η Γερμανία θα παράγει το 2050 μόλις το 2,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Δηλαδή, όση είναι η συμμετοχή της Ελλάδας σήμερα στο ΑΕΠ της Ε.Ε.
Ο 21ος αιώνας δεν θα είναι ο αιώνας της Ευρώπης, όπως υπολόγιζαν πολλοί. Η ανικανότητά της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει οργανωμένα τις συνέπειες της κρίσης αποτέλεσε αφορμή να πάψει να θεωρείται μοντέλο για τον υπόλοιπο κόσμο, ιδιαίτερα για τα αναδυόμενα κράτη. Η κατάστασή της κάθε άλλο παρά ελκυστική είναι. Το μεγάλο πολιτικό της πρόβλημα είναι η ανικανότητα της Γερμανίας να λειτουργήσει ορθολογικά την πρωτοκαθεδρία της. Μπορεί να είναι μεγάλη για την Ε.Ε. αλλά παραμένει μικρή για τον κόσμο. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα, με τις υποταγμένες ηγεσίες της, πληρώνει την πολιτική που επιβάλλουν μικροί Ευρωπαίοι ηγέτες εκπρόσωποι μεγάλων συμφερόντων.

Η Νοτιοανατολική Ασία παρήγαγε από το 400 π.Χ. και για 2.000 χρόνια τα 3/5 της παγκόσμιας παραγωγής. Τα επόμενα 340 χρόνια έπεσε στο 1/5 - αριθμός που συμπυκνώνει τη συνολική της υποχώρηση μετά την κατάκτησή της από τις ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις. Σήμερα ο όγκος της οικονομίας της έχει επανέλθει στα 2/5 του παγκόσμιου ΑΕΠ και όλα δείχνουν ότι σε μερικές δεκαετίες θα σκαρφαλώσει εκ νέου στα 3/5. Οι ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας και άλλων κρατών της περιοχής είναι εδώ και 35 χρόνια οι υψηλότεροι στον κόσμο. Οι χαμηλότατοι μισθοί πείνας αυξάνονται με ταχύτητα πολλαπλάσια εκείνων στην Ευρώπη (μόνο την τελευταία δεκαετία κατά 304% στην Κίνα, κατά 5% στην Ε.Ε., κατά 102% συνολικά στη ΝΑ Ασία). Πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, οι περισσότεροι (460 εκατομμύρια) στην Κίνα και στην Ινδία (280 εκατομμύρια), δεν αντιμετωπίζουν πλέον το φάσμα της πείνας και του θανάτου από ασιτία. Ομως, δεν έχει ξεπεραστεί, ακόμα, το πρόβλημα της φτώχειας και της πείνας για εκατοντάδες άλλα εκατομμυρίων ανθρώπων, ούτε οι κοινωνικές ανισότητες. Κάθε άλλο… σε πολλές περιοχές αυξάνονται.

Μεγάλα τμήματα της υποσαχάριας Αφρικής, όπως και της Λ. Αμερικής, βρίσκονται σε πορεία ανασυγκρότησης. Η Βραζιλία παράγει πλέον ΑΕΠ μεγαλύτερο εκείνου της Βρετανίας και της Ιταλίας. Σε αντίθεση με τις τεχνολογίες της προηγούμενης γενιάς (όπως το σταθερό τηλέφωνο), οι νέες τεχνολογίες (όπως το Διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία) γνωρίζουν μεγάλη διάδοση.

Ζούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Ενώπιον αυτών των αλλαγών, η Ελλάδα βρίσκεται με τις χειρότερες δυνατές προϋποθέσεις στη νεότερη ιστορία της. Χωρίς ελπίδα και προσμονές. Υποβαθμισμένη όσο ποτέ άλλοτε τα τελευταία 35 χρόνια. Εξαρτημένη, έχοντας καταστεί αποικία χρέους. Γι’ αυτό τον κόσμο η Ελλάδα είναι απροετοίμαστη. Δεν υπήρξαν δημόσιες εκτενείς συζητήσεις γι’ αυτές τις αλλαγές και την ανάγκη κατανόησή τους. Για τις προοπτικές της Ελλάδας σε αυτές. Οι δογματικά νεοφιλελεύθερες κυρίαρχες δυνάμεις της χώρας δεν προετοίμασαν διανοητικά, τεχνολογικά, πολιτικά και οικονομικά την ελληνική κοινωνία, ώστε να είναι σε θέση να τις κατανοήσει. Να διαμορφώσει στρατηγικές αντιμετώπισης και αξιοποίησής τους.

Το μακρόχρονο πρόβλημα της χώρας είναι η ανίκανη επιχειρηματική και πολιτική ηγεσία της που έχει μάθει στην αρπαχτή και που την οδήγησε στον υπερδανεισμό και την καταστροφή. Ανίκανη να αντιμετωπίσει την κρίση ελλειμμάτων και χρέους, ευρισκόμενη η ίδια σε βαθιά ηθική, πολιτισμική, πνευματική κρίση. Ανίκανη να απαντήσει στα σύγχρονα προβλήματα

Η χώρα έχει ανάγκη μιας ριζικής αλλαγής στο πολιτικό προσκήνιο, διαφορετικά θα παραμείνει στον δρόμο της παρακμής. Χρειάζεται νέα πολιτική και άλλο προσωπικό που θα την κάνουν ικανή να κινηθεί στον κόσμο του 21ου αιώνα. Χρειάζεται ελπίδα και προσδοκίες, σχέδιο και προοπτική. Και αυτό είναι δική μας υπόθεση, καθήκον και χρέος.

Ημ.δημοσίευσης: Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2013