Λαϊκή λιθογραφία 1840 (Από τη συλλογή του εκδότη)
Α Θ Α Ν Α Σ Ι Ο Σ Δ Ι Α Κ Ο Σ
Α Λ Α Μ Α Ν Α
Κυριακή 24 Απριλίου 1821
Δημητρίου Φωτιάδη
Έπειτα από το πάρσιμο των Σαλώνων από τον Πανουργιά, της Λειβαδιάς από τον Θανάση Διάκο και της Θήβας από το πρωτοπαλίκαρό του, τον Βασίλη Μπούσγο, ένας άλλος ξακουστός καπετάνιος της Ρούμελης, ο Γιάννης Δυοβουνιώτης μπλοκάρησε τους Τούρκους στο δυνατό και σ’ απόκρημνα μέρη κάστρο της Μπουδουνίτσας. Ο Δυοβουνιώτης είχε γεννηθεί στο χωριό Δυο Βουνά, απ’ όπου και πήρε τ’ όνομά του. Δεν ήταν πια νέος μέτραγε πενήντα οχτώ χρόνια ζωής, που τα πιότερα απ’ αυτά τα έζησε αρματολός και κλέφτης. Με μουστάκες ως τ’ αυτιά, με τα γκρίζα μαλλιά του που πέφτανε πλούσια στους ώμους του, με τη φωνάρα του και το δασύτριχο στήθος του στάθηκε ένας από τους γραφικούς τύπους τού Εικοσιένα.
Μπροστά στην Μπουδουνίτσα έσμιξε τον Δυοβουνιώτη ο Διάκος. Μα όπως το κάστρο μπορούσε να παρθεί μονάχα από πείνα, άφησαν μια δύναμη να το πολιορκεί κι αυτοί τράβηξαν να πιάσουν τα περάσματα στον Σπερχειό.
Και είχανε δίκιο. Γιατί από τη μια οι Τούρκοι της Μπουδουνίτσας, καθώς δεν τους απόμεινε πια τίποτα να φάνε, έπειτα από λίγες μέρες παραδόθηκαν και(από την άλλη, δυνατό τούρκικο ασκέρι ετοιμαζόταν να περάσει από το Ζητούνι, όπως λέγανε τότε τη Λαμία, και να ροβολήσει κατά κάτω.
Όταν ο Χουρσίτ πασάς, ο σερασκέρης της εκστρατείας ενάντια στον Αλήπασα, έμαθε πως η φωτιά της αποστασίας απλώθηκε στην ανατολική Ρούμελη, κατάλαβε πως βρισκόταν μπροστά σε μια γενική εξέγερση των άπιστων Γιουνάνηδων και πως οι δυνάμεις τού Γιουσούφ πασά και τού κεχαγιά του Μουσταφάμπεη δεν ήταν, παρ’ όλα τα κατορθώματά τους, αρκετές να ξεπαστρέψουν τους ζορμπάδες.
Αποφάσισε λοιπόν να οικονομήσει όσο πιότερο στρατό μπορούσε για να πνίξει στα γεννοφάσκια της την Επανάστασή μας. Διάλεξε δυο στρατηγούς να φέρουν σε τέλος το σκοπό του.ο ένας ήταν ο αδελφικός του φίλοςΚιοσέ Μεχμέτπασάς κι ο άλλος ο ΑρβανίτηςΟμέρ Βρυώνης, που είχε διοριστεί πριν από λίγο καιρό πασάς στο Μπεράτι. Από τους δυο καλύτερος ο δεύτερος. Είχε όνομα τρανού πολεμάρχη και λέγανε πως καταγόταν από παλιά χριστιανική φαμελιά. Η αρχιστρατηγία όμως δόθηκε στον Κιοσέ Μεχμέτ όπως, εξ αιτίας τού Αλήπασα, δεν εμπιστεύονταν τότε τόσο τους Τουρκαρβανίτες.
Τ’ ασκέρι τους μέτραγε οχτώ χιλιάδες πεζούρα και χίλιους καβαλαραίους, δύναμη που φαινόταν πως έφτανε και παραέφτανε να ξεπαστρέψει τις μικρές και σκόρπιες δυνάμεις των ξεσηκωμένων.Η διαταγή που είχανε ήταν, αφού πριν ξεκαθαρίσουν τα επαναστατικά σώματα της Ρούμελης, να περάσουν στο Μοριά, για να δώσουν, μαζί με τους πολιορκημένους στα κάστρα, το χτύπημα του θανάτου στους ξεσηκωμένους.Και τόση στεκόταν η πεποίθηση τού Χουρσίτ πως όλα θα πάνε όπως τα λογάριαζε, που ονόμασε τον Κιοσέ Μεχμέτ πασά προσωρινό στη θέση του βαλή τού Μόρια.
Με τον Διάκο και τον Δυοβουνιώτη έσμιξε κι ο ήρωας των Σάλωνων, ο Πανουργιάς. Χτύπησαν τους Τούρκους του Πατρατσικιού, της σημερινής Υπάτης, δίχως όμως να μπορέσουν να τους εξοντώσουν. Όταν μάθανε πως έρχονται οι δυο πασάδες τους παρατάνε κι αποτραβιούνται στους Κομποτάδες.Κάνουνε, στις 20 τού Απρίλη, συμβούλιο κάτω από το αιωνόβιο πλατάνι τού χωριού κι αποφασίζουν ν’ αντιβγούνε στα στενά στον εχθρό όσος κι αν είναι.
Ο Πανουργιάς είχε ίσαμε εξακόσιους Σαλωνίτες, ο Διάκος πεντακόσιους Λειβαδίτες κι ως τετρακόσιους από τα γύρω μέρη ο Δυοβουνιώτης.Αυτοί οι χίλιοι πεντακόσιοι θ’ αντιβγούν σ’ εννιά χιλιάδες Τούρκους.
Ο Πανουργιάς, που τον ακολουθούσε οεπίσκοπος των Σαλώνων Ησαΐας, έπιασε το Μουσταφάμπεη και τη Χαλκωμάτα, ο Δυοβουνιώτης το γεφύρι τού Γοργοπόταμου κι ο Θανάσης Διάκος της Αλαμάνας. Μόλις πρόφτασαν να στήσουν καραούλια, 23 τού Απρίλη, και φάνηκε το τούρκικο ασκέρι.
Ο Ομέρ Βρυώνης, που ήταν η προφυλακή, τραβά στο Λιανοκλάδι να χτυπήσει τον Δυοβουνιώτη και τον Πανουργιά. Ο Κιοσέ Μεχμέτ ξεχύνεται από το Ζητούνι να διαβεί από το γεφύρι της Αλαμάνας.
Πρώτος πισωδρομάει ο Δυοβουνιώτης. Παρατά το Γοργοπόταμο κι αποτραβιέται στα Δυο Βουνά ν’ ασφαλιστεί.
Αντιβγαίνει στον Ομέρ Βρυώνη ο Πανουργιάς, μα μπροστά στο πλήθος και την ορμή των Τούρκων δειλιάζουν τα παλικάρια του και σκορπάνε.
Μαζί τους κι ο ήρωας δεσπότης Ησαΐας.Χοντρός και ηλικιωμένος καθώς ήταν, λαχανιάζει να προφτάσει όσους φεύγανε, μα δεν τα καταφέρνει. Τον παίρνει στις πλάτες του ένα θηρίο, ο Μαρκόπουλος. Τον πάει κάμποσο διάστημα, μα το βάρος τού δεσπότη τον τσακίζει.
— Παιδί μου, τού λέει ο Ησαΐας, παράτησέ με γιατί άδικα κι εσύ θα χαθείς, που είσαι πιο χρήσιμος από μένα στον πόλεμο.
Σιμώνουν οι Τούρκοι τον δεσπότη. Γονατίζει, σηκώνει το κεφάλι του, κοιτάζει τον ουρανό και λέει:
— Παναγιά μου, σώσε την πατρίδα μας! Την ίδια στιγμή πέφτει στη γη κομμένο από γιαταγάνι το κεφάλι του.
ΟΔιάκος στην Αλαμάνα έπρεπε τώρα ν’ αντιβγεί στ’ ασκέρια των δυο πασάδων. Τι τού απόμενε να κάνει; Τι άλλο παρά να πισωδρομήσει κι αυτός. Ν’ αντισταθεί στο μπούγιο τού εχθρού θατανε σίγουρος χαμός.Κι όμως τον πρόκρινε. Πριν από λίγες μέρες μιλώντας στο λαό της Λειβαδιάς είχε πει πως ήρθε ο καιρός να μάθουν οι Έλληνες να μη φεύγουν μπροστά στον Τούρκο. Και τώρα έφτασε η ώρα ν’ αρνηθεί ή να κρατήσει τα όσα έλεγε. Διάλεξε το δεύτερο.
Στέλνει τα πρωτοπαλίκαρά του Μπακογιάννη και Καλύβα να ξεθαρρέψουν εκείνους που κράταγαν το γεφύρι.Και τούτοι οι αθάνατοι άντρες αποφασίζουν να δώσουν πρώτοι το παράδειγμα της θυσίας.Μαζί μ’ άλλους δυο ήρωες, που η παράδοση δε μας έσωσε τα ονόματά τους, περνάνε το γιοφύρι και πιάνουν ένα παλιοχάνι.Τέσσερα καριοφίλια θ’ αντιβγαίνανε σε χιλιάδες τούρκικα ντουφέκια!
Ο Διάκος κράταγε τα Ποριά. Ξεχύνονται σε γιουρούσι οι Τούρκοι. Ο Βασίλης Μπούσγος λέει στον καπετάνιο πως άλλο τίποτα δεν απόμενε παρά να παρατήσουν τον άνισο κι άσκοπο πια αγώνα και να βρούνε σωτηρία στα βουνά.Αρνιέται. Ο σεΐζης47τού φέρνει τη φοράδα του, την Αστέρω.
— Καπετάνιε, άδικα θα χαθούμε!
— Ο Διάκος δεν παρατά τους συντρόφους του!τους αποκρίνεται δείχνοντας εκείνους που κράταγαν το παλιοχάνι.
Απόμειναν πενήντα γύρω του. Οι άλλοι σκόρπισαν. Και να, σκοτώνεται δίπλα του ο αδερφός του, ο Γ. Μασαβέτας. Μα η καρδιά τού Διάκου δε λυγά, όπως δε λύγισε, στο ίδιο κείνο μέρος, η καρδιά τού Λεωνίδα.
Παράδοξη σύμπτωση; Ίσως. Ας μην ξεχνάμε όμως πως οι Έλληνες τού Εικοσιένα είχανε, καθώς είπαμε, παράδειγμα στον αγώνα τους για λευτεριά τους αρχαίους Έλληνες. Και τ’ όνομα τού Λεωνίδα βρισκόταν αδιάκοπα στα χείλια όλων. Η φανταστική μορφή του έσκιζε τις θάλασσες σε τόσα ακρόπρωρα καραβιών μας... Τη χρυσή εκείνη ώρα της άνοιξης ξαναζούσε στις Θερμοπύλες, έπειτα από δυο χιλιάδες τρακόσια χρόνια, η άσκοπη φαινομενικά θυσία — η θυσία που γίνεται σύμβολο, που γίνεται δύναμη, που γίνεται θρίαμβος, που γίνεται αθανασία μέσα από το θάνατο. Η θυσία της ανάστασης. Ο μυθικός φοίνικας ξαναγεννιόταν από τη στάχτη του.
Οι λίγοι Έλληνες πολεμάνε πια στήθος με στήθος με τους Τούρκους. Δε δουλεύουν τα ντουφέκια, παρά μονάχα οι μπιστόλες, οι πάλες, τα γιαταγάνια.Μια σφαίρα χτυπά στην ωμοπλάτη τον Διάκο. Παράλυσε το δεξί του χέρι. Με τ’ αριστερό κρατά το σπασμένο κι αυτό σπαθί του.Ένας απομένει ακόμα ζωντανός δίπλα του, ο Μπούσγος. Χυμά — γίγαντα τον κάνει η απελπισία—σκίζει τους Τούρκους και γλιτώνει.Τον Διάκο τον πιάνουν ζωντανό. Δένουν πισθάγκωνα τα χέρια του και τού πεδουκλώνουν μ’ αλυσίδες τα ποδάρια του.Τον φορτώνουν σε μουλάρι. Καθώς τον πάγαιναν και πέρναγε μπροστά στο χάνι όπου ακόμα πολεμούσαν οι τέσσερεις αθάνατοι Έλληνες, φωνάζει:
— Μπακογιάννη, Καλύβα, δέκα χιλιάδες με κρατάνε!
Και τότε εκείνοι οι τέσσερεις ανοίγουν την πόρτα και χύνονται πάνω στις χιλιάδες των Τούρκων να τον λευτερώσουν! Μα δεν πρόλαβαν βέβαια να σιμώσουν.Τα κουφάρια τους, που τα σκύλευσαν οι εχθροί, δόξασαν για πάντα τη γη που βγάλανε την ύστερη πνοή τους.
Πήγαν τον Διάκο στους πασάδες.
— Πως σ’ έπιασαν, ωρέ Διάκο, ζωντανό; τον ρωτά ο Ομέρ Βρυώνης.
— Αν ήξερα πως δε θα σκοτωνόμουνα, τού αποκρίνεται, θα κράταγα μια ριξιά στη μπιστόλα μου για μένα.
Ο Κιοσέ Μεχμέτ πασάς τον ρωτά:
— Γιατί κάνατε ζορμπαλίκι; Τι γυρεύετε;
— Πήραμε τ’ άρματα για να ξεσκλαβωθούμε.
— Αν θες να μας δουλέψεις σου χαρίζω τη ζωή.
— Δε σας δουλεύω, πασά.
— Θα σε ξεκάνω, ωρέ Διάκο.
— Σκότωσέ με. Να ξέρεις όμως πως η πατρίδα μου έχει πολλούς ωσάν εμένα.
Αποφάσισαν παράδειγμα τρόμου να γίνει το τέλος του. Θα τον σούβλιζαν.
Την άλλη μέρα τον πήρανε να τον πάνε στο Ζητούνι, να μαρτυρήσει μπροστά σ’ όλη την Τουρκιά. Τού δίνουνε να κρατά τη σούβλα. Την πετά φωνάζοντας:
— Ωρέ Αρβανίτες, δεν είναι κανένας από σας παλικάρι να με ξεκάνει με την μπιστόλα του, παρά αφήνετε τους χαλδούπηδες48να με τυραννάνε; Δεν είμαι κακούργος. Για το μιλέτι μου49πολέμησα.
Η Τουρκιά — γυναίκες, γέροι, άντρες, παιδιά — δε συγκινιέται από το μαρτύριο τού ήρωα. Τον βρίζουνε, τον φτύνουνε, λυσσομανάνε.
Ήτανε η πιο γλυκιά ώρα τού χρόνου· άνοιξη,Κυριακή 24 τού Απρίλη. Οι μακελάρηδες ανάβουν τη φωτιά, όπου θα ψηνόταν, ωσάν τ’ αρνιά το Πάσχα, ο ήρωας. Η παράδοση λέει πως τότε ο Διάκος, ρίχνοντας μια ματιά ολόγυρα — στον ουρανό, στα βουνά, στους κάμπους της πατρίδας, είπε τούτους εδώ τους δυο στίχους:
Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα π’ ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γης χορτάρι.
Τον σούβλισαν κι έπειτα τον σιγόψησαν ώσπου να βγει η ψυχή του.
Η Νέα Ελλάδα είχε αποχτήσει όχι μονάχα έναν ακόμα μάρτυρα, παρά και τις Θερμοπύλες της.
Δεν παραθέτουθε τις υποσημειώσεις και τις παραπομπές με σκοπό
να προωθήσουμε την αγορά αυτής της εξαιρετικής εργασίας του Δημ.Φωτιάδη
Από: «Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 21» Β’ Έκδοση ‘Ν.ΒΟΤΣΗ’ 1977
Read more:http://www.egolpion.com/B7AD7317.el.aspx#ixzz46ppI2MUV
η Ελλας ευγνωμονουσα . που υπαρχει μα μεγαλη πλατει η λεωφορος προς τιμη του; που υπαρχει πλατεια για τον Νικηταρα ; για τον Κολοκοτρωνη υπαρχει ενας μικρος δρομος απο την πλ Συνταγ/τος προς το Μοναστηρακι. Α κι ενα αγαλμα. Πντως ξερω οτι υπαρχει για τον Μακρυγιαννη στην Ακροπολη. Ε βεβαια εκει εμενε ο παμπλουτος Μακρυγιαννης ονομαστος για το κινημα. ο Νικηταρας ο ηρωας των Δερβενακιων πεθανε ζητουλας και τυφλος. ονομαστος για τους αγωνες του . Τι να πω
ΑπάντησηΔιαγραφήὙπάρχει βιβλίο μέ μαρτυρίες ἀπό ὅσους ἄκουσαν τήν ἱστορία ἀπό τούς παπούδες τους, κατοίκους τῆς περιοχῆς ὅπου μαρτύρησε ὁ Ἀθανάσιος Διάκος. Ἔχει ἐκδοθεῖ σέ κάποια ἱερά Μητρόπολη, καί γράφηκε ἀπό ἄνθρωπο τοῦ ὁποίου τό ὄνομα δέν συγκράτησα, ὅταν μίλαγε σέ ἐκπομπή ἐκκλησιαστικοῦ ραδιοφωνικοῦ σταθμοῦ, έπί αρκετή ὥρα. Ἡ διήγησίς του ἦταν ἀκριβής , μέ στοιχεῖα, ὅσα βρῆκε, πῶς τά βρῆκε κ.λ.π.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦαίνεται ὅτι εἶχαν ἀπειλήσει οἱ Τοῦρκοι ὅτι θά σούβλιζαν τούς Ρωμηούς πού θά τούς ἀντιστέκονταν. Ὅταν συνέλαβαν τόν Ἀθανάσιο Διάκο, οἱ χριστιανοί κρυβόντουσαν ὅλοι.
Οἱ Τοῦρκοι, ἔβαλαν σέ διάφορα μαρτύρια τόν Ἀθανάσιο Διάκο, μέσα καί ἔξω ἀπό ἕνα οἴκημα. Μέρα νύχτα τόν βασάνιζαν μέ ἀπίστευτους τρόπους. Ἄλλαζαν βάρδιες, γιά νά μήν σταματάῃ τό μαρτύριό του. Τούς ἔβλεπε ὁ παππούς τοῦ παπποῦ κάποιου ἀπό τούς μάρτυρες, ἀπό ἀρκετή ἀπόσταση, κρυμμένιος πίσω ἀπό κλαδιά. Κι ἄλλοι ἐπιβεβαίωσαν ὅτι ἡ φωνή τοῦ Ἀθανσίου Διάκου ἀπό τά μαρτύρια ἀκουγόταν, ὅπως εἶπαν στόν ἐρευνητή οἱ ἀπόγονοί τους. Αὐτοί ὅμως, κρυμμένοι καθώς ἦσαν στά σπίτια τους, συνδύασαν αὐτό πού ἄκουγαν μέ τήν εἴδηση πού κυκλοφοροῦσε , ὅτι οἱ Τοῦρκοι θά σούβλιζαν τούς Ρωμηούς, καί σχημάτισαν τήν ἐντύπωση ὅτι οἱ Τοῦρκοι σούβλιζαν τόν Ἀθανάσιο Διάκο.
Τελικά, ὅπως τόν βασάνιζαν ἔξω ἀπό τό οἴκημα, κι ἐνῶ ἐκεῖνος τούς προκαλοῦσε ἔτσι ὥστε νά τόν σκοτώσουν, πέρασε μέ τό ἄλογό του ξαφνικά καί ταχύτατα ἕνας μπέης (εἶπε καί τό ὄνομά του ὁ ἐπιτόπιος ἱστορικός ἐρευνητής) πού ὅπως φαίνεται τόν γνώριζε καί μέ τό γιαταγάνι του τοῦ πῆρε τό κεφάλι γιά νά παύσῃ τό μαρτύριο. Ὁ καβαλάρης ἀπομακρύνθηκε γρήγορα.
Εἴτε σούβλισμα εἴτε τέτοιο μαρτύριο, πού διήρκεσε πάνω ἀπό δύο μερόνυχτα: Ὀ μέν Ἀθανάσιος Διάκος εἶναι ἥρωας καί ἐθνομάρτυρας τοῦ Ἐλληνισμοῦ καί ἥρωας τῆς ἀνθρωπότητας, οἱ δέ Τοῦρκοι, Τοῦρκοι εἶναι.
ισως να εννοουν τον ανασκολοπισμο. το αγαπημενο βασανιστηριο των υπανθρωπων μογγολων. το εφαρμοσαν στην πολιορκια τωης Πολης σε καποιους αιχμαλωτους που ειχαν πιασει.
Διαγραφήειναι τετοιο το μαρτυριο που οι πολιορκουμενοι φωναζαν να παρει τετοια κλιση το κορμι τους ωστε να τους διαπερασει στην καρδια και να πεθανουν αμεσως.