Γιατί απουσίαζε ο Ομπάμα

Η Μέρκελ ετοιμάζεται να διώξει τα πυρηνικά των ΗΠΑ και συνεχίζει την Οστ Πολιτίκ με τη Ρωσία.Πίσω όμως από τις σκηνές εγκαρδιότητας, ο γαλλογερμανικός κινητήρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν παύει να παρουσιάζει αρρυθμίες. Βασική πηγή διαφωνιών είναι η αντιμετώπιση των εκθετικά αυξανόμενων ελλειμμάτων, που απειλούν με κατάρρευση το Σύμφωνο Σταθερότητας.

Του Π. Παπακωνσταντινου

Οι ηγέτες και των 27 κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ και πολλές άλλες διεθνείς προσωπικότητες πήραν μέρος στον περίλαμπρο εορτασμό των 20 χρόνων από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, την περασμένη Δευτέρα. Εκείνος που έλαμψε διά της απουσίας του ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος αρκέστηκε να στείλει στη γερμανική πρωτεύουσα τη Χίλαρι Κλίντον και να απευθυνθεί στο συγκεντρωμένο πλήθος μέσω βίντεο. Κι αυτό, παρότι μόλις προ ημερών η Αγκελα Μέρκελ είχε ενθουσιάσει το αμερικανικό Κογκρέσο στην πρώτη ομιλία καγκελαρίου της Γερμανίας μετά τον Αντενάουερ.

Θα μπορούσε, βέβαια, να επικαλεσθεί κανείς την εξαιρετικά φορτωμένη ατζέντα του Ομπάμα που έδινε σκληρή μάχη στο εσωτερικό για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, ενώ ταυτόχρονα ετοίμαζε τις αποσκευές του για την Ιαπωνία, ο νέος πρωθυπουργός της οποίας έχει θέσει ζήτημα αναθεώρησης του καθεστώτος των αμερικανικών βάσεων. Αλλωστε, διάχυτη είναι η αίσθηση ότι οι σχέσεις Ουάσιγκτον - Βερολίνου, που έφτασαν στα όρια της ρήξης τις παραμονές του πολέμου στο Ιράκ, είναι σχεδόν ανέφελες τώρα που το δίδυμο Ομπάμα - Μέρκελ έχει αντικαταστήσει εκείνο των Μπους - Σρέντερ. Ή μήπως όχι;

Αταίριαστη κριτική

Τις περί του αντιθέτου υπόνοιες ενίσχυσε η ίδια η Γερμανίδα καγκελάριος στη διάρκεια της πανηγυρικής ομιλίας της στην Πύλη του Βραδεμβούργου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να παραχωρήσουν μέρος των εξουσιών τους σε διεθνείς οργανισμούς για να αποκατασταθεί μια «παγκόσμια τάξη και πολυμερής συνεργασία», διακήρυξε, σε μια αταίριαστη με την εορταστική ατμόσφαιρα κριτική προς την Ουάσιγκτον, για να προσθέσει: «Εμείς οι Ευρωπαίοι είμαστε συνηθισμένοι σε κάτι τέτοιο, καθώς παραχωρήσαμε εθελοντικά πολλές εξουσίες στις Βρυξέλλες και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αλλά οι Αμερικανοί εταίροι μας δυσκολεύονται πολύ να παραχωρήσουν εξουσίες στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή άλλους διεθνείς οργανισμούς».

Τον εκνευρισμό της Μέρκελ πρέπει να προκάλεσε και το πρόσφατο ταξίδι της στην Ουάσιγκτον, όπου, εκτός από θερμά λόγια, εισέπραξε και μια πραγματική πολιτική ψυχρολουσία. Αμέσως μετά την ομιλία της στο Κογκρέσο, πληροφορήθηκε ότι ο κολοσσός της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας «Τζένεραλ Μότορς» ακύρωσε συμφωνία για την πώληση της γερμανικής «Οπελ» στο κονσόρτσιουμ της καναδικής βιομηχανίας «Μάγκνα» με τη μεγαλύτερη ρωσική τράπεζα «Σμπέρμπανκ», γεγονός που απειλεί άμεσα χιλιάδες γερμανικές θέσεις εργασίας.

Βεβαίως, η Χίλαρι Κλίντον διαβεβαίωσε τον Γερμανό ομόλογό της, Γκίντο Βεστερβέλε, ότι η αμερικανική κυβέρνηση δεν είχε την παραμικρή ανάμειξη στην απόφαση της εταιρείας, αλλά μάλλον δεν έπεισε το Βερολίνο. Δεν έλεγαν, άλλωστε, πως «ό,τι είναι καλό για την Τζένεραλ Μότορς, είναι καλό και για την Αμερική»; Ας αφήσουμε που από μόνη της, η ρωσική συμμετοχή στην τορπιλισθείσα κοινοπραξία είχε ξεκάθαρη πολιτική σημασία, επιβεβαιώνοντας ότι, παρά την αντικατάσταση του Σρέντερ από τη Μέρκελ, η «ειδική σχέση» Βερολίνου - Μόσχας καλά κρατεί, τουλάχιστον στον ενεργειακό και βιομηχανικό τομέα.

Περιβάλλον - Αφγανιστάν

Εξίσου σημαντικές διαγράφονται οι τριβές μεταξύ των δύο χωρών και στο θέμα της κλιματικής αλλαγής εν όψει της διάσκεψης της Κοπεγχάγης, η οποία κινδυνεύει να ναυαγήσει πριν καν ανοίξει την αυλαία της. Δεν είχαν περάσει παρά λίγες ώρες από τότε που έσβησαν τα φώτα της εορταστικής βραδιάς στο Βερολίνο και η Αγκελα Μέρκελ απείλησε ορθά - κοφτά ότι δεν θα πάει καν στην Κοπεγχάγη αν δεν σημειωθεί πρόοδος. Αφού σημείωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έκανε το καθήκον της και ανέλαβε τις δεσμεύσεις της, τόνισε: «Τώρα περιμένουμε να συμβάλουν επίσης οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ινδία», ρίχνοντας έτσι στις τρεις μεγάλες χώρες την ευθύνη για το αδιέξοδο.

Αλλά οι σημαντικότερες εστίες έντασης αφορούν τη στρατιωτική συνεργασία των δύο μεγάλων κρατών- μελών του ΝΑΤΟ. Πρώτα απ' όλα, η αποφασιστική άρνηση της Γερμανίας να αυξήσει τη στρατιωτική συμμετοχή της στον πόλεμο του Αφγανιστάν, όπως επίμονα ζητούν οι Αμερικανοί. Η γαλλική «Μοντ» έγραφε, στις 4 Νοεμβρίου, ότι τα αδιέξοδα στο Αφγανιστάν έχουν προκαλέσει «υπαρξιακή κρίση» στο ΝΑΤΟ, ο νέος γενικός γραμματέας του οποίου, Αντερς Φο Ράσμουσεν, προσπαθεί να αποτρέψει «μια βαθιά ρήξη μεταξύ Αμερικανών και Ευρωπαίων» στις γραμμές της Συμμαχίας.

Χωρίς πυρηνικά

Το αποκορύφωμα ήρθε με την απόφαση της νέας κυβέρνησης Χριστιανοδημοκρατών - Ελευθέρων Δημοκρατών να θέσει ζήτημα απομάκρυνσης των αμερικανικών πυρηνικών όπλων από τη Γερμανία, απαλάσσοντας τη χώρα από το σοβαρότερο κατάλοιπο της ήττας της στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το θέμα έθεσε στην Ουάσιγκτον ο ίδιος ο Βέστερβελε. Δεν ήταν ο Μπαράκ Ομπάμα εκείνος που διακήρυξε τον περασμένο Απρίλιο, από τον πύργο της Πράγας, ότι έχει κι αυτός ένα όνειρο, για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα; Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα! «Ας προχωρήσουμε με γρήγορα βήματα», δήλωσε ο Γερμανός αξιωματούχος.

Το θέμα θορύβησε σε τέτοιο σημείο το αρχηγείο του ΝΑΤΟ, που ο Ράσμουσεν έσπευσε να παρακαλέσει τους Γερμανούς να μη δράσουν μονομερώς. «Ελπίζω πως όποιο βήμα και να γίνει, θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της Συμμαχίας, σε συνενόηση με όλους τους εταίρους», δήλωσε ο Δανός αξιωματούχος, αν και δεν είναι βέβαιο ότι θα εισακουσθεί.

Αρρυθμίες στον γαλλογερμανικό κινητήρα

Βαρυφορτωμένη με ιστορικές μνήμες και πολιτικούς συμβολισμούς ήταν η εβδομάδα που πέρασε. Μετά το Βερολίνο, η σκυτάλη πέρασε στο Παρίσι όπου, την περασμένη Τετάρτη, η Αγκελα Μέρκελ έγινε η πρώτη Γερμανίδα καγκελάριος που πέρασε κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου, πλάι στον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, κατά τον εορτασμό της συνθήκης εκεχειρίας που τερμάτισε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πίσω όμως από τις σκηνές εγκαρδιότητας, ο γαλλογερμανικός κινητήρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν παύει να παρουσιάζει αρρυθμίες. Βασική πηγή διαφωνιών είναι η αντιμετώπιση των εκθετικά αυξανόμενων ελλειμμάτων, που απειλούν με κατάρρευση το Σύμφωνο Σταθερότητας. Την Τετάρτη, η Γαλλίδα υπουργός Οικονομικών, Κριστίν Λαγκάρντ, απέρριψε ως «ελάχιστα ρεαλιστικές» τις συστάσεις του Χοακίν Αλμούνια και της Κομισιόν για περιορισμό του ελλείμματος στο 3% μέχρι το 2013. Διαμορφώνεται έτσι ένα ρήγμα ανάμεσα στη Γερμανία και τους βορείους εταίρους της, που υποστηρίζουν την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και τον γαλλικό πόλο, ο οποίος μπορεί να συσπειρώσει χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Ελλάδα, στο έδαφος μιας πιο χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής.

Στο Βερολίνο δεν έχουν κλείσει, εξ άλλου, οι πληγές που άνοιξε η ατελέσφορη προσπάθεια του Σαρκοζί να αποκλείσει τη Γερμανία από την Ευρωμεσογειακή Ενωση. Την Τρίτη, η εφημερίδα «Μοντ» αποκάλυψε ότι εκείνη την εποχή η Μέρκελ είχε προειδοποιήσει τον Σαρκοζί ότι, αν η Γερμανία δεν συμμετείχε στην εν λόγω συνεργασία, θα δημιουργούσε τη δική της Ενωση Κεντρικής Ευρώπης, αναβιώνοντας την παλιά «Mitteleuropa», στην οποία, μάλιστα, φιλοδοξούσε να εντάξει και την Ουκρανία!
Καθημερινη