Αμμόχωστος: Σχεδιασμός, έλεγχος και επιστροφή

Το Συμβούλιο Ανοικοδόμησης και Επανεγκατάστασης φρεσκάρει τους σχεδιασμούς του
Λευκωσία: Το θέμα της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου απασχόλησε κατά καιρούς την πολιτική ηγεσία αλλά και τους Αμμοχωστιανούς στους οποίους δημιουργήθηκαν, κατά καιρούς, υψηλές προσδοκίες ότι «όπου να ‘ναι» επιστρέφουν στις πατρογονικές τους εστίες ή εν πάση περιπτώσει ότι πρόκειται για ένα εφικτό στόχο.
Το ζήτημα της επιστροφής της Αμμοχώστου επανήλθε εκ νέου στο προσκήνιο με την πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας να αποδοθεί στους κατοίκους της ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Ένα από τα ερωτήματα που ετέθησαν στο παρελθόν και τίθενται και σήμερα, είναι τι γίνεται, αν καρποφορήσουν οι προσπάθειες και καταστεί δυνατή, σε πρώτη φάση, η παράδοση της κατεχόμενης πόλης στα Ηνωμένα Έθνη.

Σχετικά πρόσφατα το Συμβούλιο Ανοικοδόμησης και Επανεγκατάστασης «φρέσκαρε» κάποια σχέδια που είχαν εκπονηθεί στο παρελθόν, ειδικά όσον αφορά στην πολεοδομική πτυχή του ζητήματος και ήδη τα παρουσιάζει σε ενδιαφερόμενους (Δημοτικό Συμβούλιο και άλλα οργανωμένα σύνολα).

Για την επικαιροποίηση των σχεδιασμών και τις σκέψεις που γίνονται, μίλησε στον «Φ» ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Νίκος Μεσαρίτης. Εξηγεί ότι η πολεοδομική μελέτη που εκπονήθηκε αποτελεί μία εκ των τριών φάσεων που εξετάστηκαν και σχετίζονται με την επιστροφή στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, η οποία καλύπτει μόλις το 20% του συνόλου της πόλης.

Η πρώτη φάση επικεντρώθηκε, όπως λέει, στη συλλογή πληροφοριών ως προς την υφιστάμενη κατάσταση αλλά και για οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει τον σχεδιασμό της πόλης. Ταυτόχρονα επιμετρούνται υφιστάμενα και δυνητικά προβλήματα με απώτερο σκοπό να εκπονηθεί η τελική μελέτη, στην οποία θα προτείνονται πλέον και συγκεκριμένες λύσεις.

Ο κ. Μεσαρίτης εξηγεί ότι υπάρχει ένας μεγάλος προβληματισμός ο οποίος αφορά το ποιος πολεοδομικός σχεδιασμός θα ισχύει αν ανοίξει η πόλη.

Ο σχεδιασμός του 1974 ο οποίος είναι ξεπερασμένος ή κάτι νέο, το οποίο θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας πολεοδομικά νέας πόλης; Μια σκέψη, που γίνεται, είναι να κηρυχτεί η πόλη σε «Λευκή Ζώνη», κάτι το οποίο δεν επιτρέπει οποιεσδήποτε οικοδομικές ή άλλες παρεμβάσεις, μέχρι να εκπονηθεί ένας νέος σύγχρονος σχεδιασμός. Ωστόσο, ο κ. Μεσαρίτης παρατηρεί πως μια τέτοια επιλογή είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε αντιδράσεις των ιδιοκτητών οι οποίοι αναμένουν σχεδόν επί τέσσερις δεκαετίες να μπουν στην πόλη τους.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση αναφέρει πως η εκπόνηση νέας μελέτης, η οποία θα λαμβάνει υπόψη και τα δεδομένα που θα βρουν μπροστά τους οι ειδικοί, οι οποίοι θα επιθεωρήσουν την πόλη με λεπτομέρεια και επιτόπου και όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο (όπως μπορεί να συμβαίνει σήμερα) θα απαιτήσει περίπου ένα χρόνο και αυτός υπό πίεση.

Ο κ. Μεσαρίτης, σημειώνει, πως η μελέτη δεν πρέπει να εκπονηθεί από μερικούς ειδικούς οι οποίοι θα «κόψουν και θα ράψουν» εστιαζόμενοι μόνο στα πολεοδομικά δεδομένα, αλλά θα πρέπει να ενισχυθεί και με τις θέσεις και απόψεις των επηρεαζομένων ιδιοκτητών και δημοτών, μέσα από δημόσιο διάλογο κάτι το οποίο επιβάλλεται και από τις σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις.

Μας δίνουν τα «κλειδιά» της πόλης, πώς ενεργούμε; Στο ερώτημα αυτό, ο κ. Μεσαρίτης εξηγεί πως υπάρχει ήδη έκτακτο σχέδιο δράσης αλλά ως προς τον έλεγχο των κτηρίων της πόλης, μπορεί να εφαρμοστεί ό,τι ισχύει και στην περίπτωση της εκδήλωσης ενός σεισμού. Δηλαδή, όπως μετά την εκδήλωση ενός σεισμού οργανώνονται συνεργεία ελέγχου, έτσι ενδείκνυται να γίνει και στην περίπτωση της επιστροφής της πόλης. Ο έλεγχος θα πρέπει να ολοκληρωθεί σε τρεις φάσεις.

Η πρώτη φάση αφορά στον χρωματισμό των υπό κατάρρευση κτηρίων, τον χρωματισμό των επικίνδυνων κτηρίων με άλλο χρώμα και των ασφαλών κτηρίων με άλλο χρώμα.

Οι οικοδομές που εκ πρώτης όψεως φαίνονται ασφαλείς θα αρχίσουν να καθαρίζονται από όσα συσσώρευσε ο χρόνος για σχεδόν 40 χρόνια. Όσα κτήρια χρήζουν συντήρησης θα πρέπει να αποφασιστεί αν θα εκπονηθούν μελέτες (κάτι το οποίο δεν μπορεί να υλοποιηθεί από το δημόσιο επειδή είναι και χρονοβόρο) ή αν η κατάστασή τους δεν απαιτεί σε βάθος μελέτη. Θα πρέπει, επίσης, να δούμε πώς εξασφαλίζονται άδειες για εκτέλεση εργασιών κ.λπ., λέει ο κ. Μεσαρίτης.

Τα πρώτα κτήρια της πόλης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τις λιγότερες δυνατές επεμβάσεις είναι αυτά που βρίσκονται στον περιφερειακό δρόμο που αρχίζει από το κέντρο της πόλης και καταλήγει στη Δερύνεια. Τα κτήρια που βρίσκονται στη μια πλευρά του δρόμου βρίσκονται στην υπό κατοχή περιοχή και είναι κατοικημένα, ενώ όσα βρίσκονται απέναντι εμπίπτουν στην περιφραγμένη πόλη και δεν κατοικούνται. Υπάρχει οδικό δίκτυο συντηρημένο και εκτείνεται σε μερικά χιλιόμετρα το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Ο κ. Μεσαρίτης αναφέρει πως μέχρι σήμερα το Συμβούλιο είχε οπτική επαφή με τα κτήρια τα οποία είδαν και μηχανικοί. Όπως εξηγεί, μεγάλο μέρος των κτηρίων αυτών δεν είναι σε άσχημη κατάσταση και μπορούν σχετικά εύκολα να κατοικηθούν νοουμένου ότι θα δημιουργηθούν βασικές υποδομές όπως η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και υδατοπρομήθειας που όπως είναι αναμενόμενο έχουν καταστραφεί, ενώ υφίσταται και θέμα αποχετευτικού συστήματος. Υπάρχουν, εξηγεί, και οικοδομές με καλής ποιότητας σκυρόδεμα, όπως και τα λιθόκτιστα κτήρια, τα οποία επηρεάστηκαν λιγότερο από τον χρόνο. Υπάρχουν επίσης κτήρια με ζημιές και μεγάλες βλάβες όπως και πορτοπαράθυρα.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου εξηγεί επίσης πως ο πολεοδομικός σχεδιασμός θα στοχεύει στο να εκσυγχρονίσει τις υποδομές της πόλης και παράλληλα να λάβει υπόψη περιβαλλοντικά ζητήματα που πριν από την τουρκική εισβολή δεν ελαμβάνονταν υπόψη, όχι μόνο στην Αμμόχωστο αλλά και σε όλη την Κύπρο.

Σχέδιο οδικής σύνδεσης με τις ελεύθερες περιοχές

Όσον αφορά στις παρουσιάσεις των σχεδιασμών στους ενδιαφερόμενους, αυτές αφορούν ενημέρωση ως προς τη σημερινή κατάσταση της πόλης, ποια ήταν η κατάστασή της πριν από το 1974 και προτάσσεται η ανάγκη ενιαίου σχεδιασμού της περίκλειστης και της ευρύτερης πόλης.

Στη μελέτη φαίνονται και οι επεκτάσεις που έκανε το κατοχικό καθεστώς. Φαίνονται επίσης οι περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές που επηρεάστηκαν από τις παρεμβάσεις του καθεστώτος και πώς πρέπει να προστατευθεί η πόλη.

Ο κ. Μεσαρίτης θεωρεί πως οι πολεοδομικές λύσεις που δίνονται στις ελεύθερες περιοχές δεν μπορούν να μεταφερθούν αυτούσιες στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Ανέφερε επίσης πως υπάρχει και πρόταση για αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού, του οποίου ο σχεδιασμός θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί ώστε να συνδέσει την πόλη με τις ελεύθερες περιοχές.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου επανεγκατάστασης υποδεικνύει πως η Αμμόχωστος ανήκει από πλευράς έρευνας στην παγκόσμια κληρονομιά υπό την έννοια ότι αποτελεί μοναδικό φαινόμενο εγκατάλειψης μιας πόλης για 40 χρόνια και μάλιστα παραθαλάσσιας που συνεπάγεται μεγαλύτερο επηρεασμό των οικοδομών, οπόταν αποκτά μεγάλο ενδιαφέρον και για σκοπούς έρευνας.

Στα κτήρια έχουν καταγραφεί σημαντικές πληροφορίες που διαφορετικά για να εξεταστούν θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα εργαστήριο το οποίο θα έπρεπε να αφεθεί στο έλεος του χρόνου για τόσες δεκαετίες, κάτι το οποίο είναι σχεδόν ανέφικτο.

Πρόκειται για μία μοναδική πόλη η οποία μπορεί να προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον και να συγκεντρώνει το επιστημονικό ενδιαφέρον και κατ’ επέκταση επισκέπτες για μελέτες.

Γίνεται αντιληπτό ότι δεν θα αφεθεί η πόλη ερειπωμένη για να τη μελετούν οι επιστήμονες αλλά κάποια μικρά τμήματα μπορεί να αφεθούν άθικτα γι’ αυτό τον σκοπό.

Το ίδιο ισχύει και για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, που εκπονήθηκε την περίοδο 1950-1970 και θα αντικριστεί με τις γνώσεις του 2014. Στο διάστημα αυτό άλλαξε ριζικά η πολεοδομική προσέγγιση. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάτι ως μουσειακός χώρος για επίσκεψη, είπε ο κ. Μεσαρίτης, ο οποίος πρόσθεσε πως η πόλη μπορεί να αξιοποιηθεί και για ερευνητικούς σκοπούς. Παράλληλα αποτελεί και μοναδική περίπτωση περίκλειστης πόλης.

Επέκταση του παραλιακού μετώπου
 

Θα πρέπει επίσης να λύσει το πρόβλημα της παραλίας για το οποίο υπάρχουν διιστάμενες απόψεις.

Οι μεν ιδιοκτήτες είναι αναμενόμενο να επιδιώκουν να διατηρήσουν τα προνόμια που πήραν όταν έκτιζαν τα ξενοδοχεία τους κ.λπ. και από την άλλη οι δημότες, οι οποίοι βλέπουν ότι οι κατασκευές επηρέασαν αρνητικά την παραλία και μάλλον θα θέλουν να την απολαμβάνουν και αυτοί.



Λόγω των κτισμάτων αυτών, έχει συρρικνωθεί ο φυσικός χώρος της παραλίας και αν υπάρξει συναίνεση μπορούν οι οικοδομές που εξήντλησαν το προσδοκώμενο όριο ζωής τους να κατεδαφιστούν και να κτιστούν λίγο πιο πίσω από την παραλία και παράλληλα να τους δοθούν κάποια κίνητρα είτε υπό τη μορφή μεταφοράς συντελεστή δόμησης, είτε με άλλους τρόπους, όπως είναι ο αστικός αναδασμός, ώστε να μην καταργηθούν τα κεκτημένα τους.

Για παράδειγμα, ο δρόμος μπορεί να κατασκευαστεί μπροστά από τη θάλασσα, ώστε να την απολαμβάνουν όλοι και τα νέα κτήρια να μετακινηθούν στο σημείο του υφιστάμενου δρόμου.

Τώρα, όπως είναι δομημένη η περιοχή, υπάρχει η θάλασσα, μικρό μέτωπο άμμου, οι οικοδομές και ο δρόμος. Η σκέψη είναι να έχουμε θάλασσα, άμμο, δρόμο και κτήρια.

Η εικόνα θα είναι πιο ελκυστική και θα έχουν πρόσβαση όλοι οι δημότες. Μπορούν, λέει ο κ. Μεσαρίτης, να γίνουν και άλλες σκέψεις και να συζητηθούν από όλους τους εμπλεκόμενους.

Γράφει: Βάσος Βασιλείου

Φιλελεύθερος