Βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο - Τα αινίγματα, τα… κλειδιά και η κάλπη

Του Χρύσανθου Τσουρούλλη

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΕ ΦΑΥΛΟ ΚΥΚΛΟ

Ό,τι και αν γίνει με τις δημοτικές, θα προηγηθούν οι βουλευτικές εκλογές, που θα διαμορφώσουν και το σκηνικό για το δεύτερο μισό και την «τελική ευθεία» της διακυβέρνησης Αναστασιάδη
· Η κίνηση του Συναγερμού να προτείνει αναβολή των δημοτικών εκλογών ήταν από καιρό ένα κοινό μυστικό
· Οι αντιδράσεις των άλλων κομμάτων ήταν μάλιστα “χλιαρές”. Μόνον ο Γιώργος Περδίκης, που τρέχει να φτάσει το εκλογικό μέτρο, αντέδρασε έντονα, κατηγορώντας προσωπικά τον Αβέρωφ Νεοφύτου
· Τι είναι εκείνο που παίζεται στις εκλογές; Θα είναι το ίδιο πράγμα για τα κόμματα και για τον πολίτη; Μπορεί τα αποτελέσματα να επηρεάσουν αμέσως μετά τις πολιτικές εξελίξεις και ειδικότερα το Κυπριακό;
Μπορεί να χαρακτηριστεί σαν αναμενόμενη έκπληξη. Η κίνηση του Συναγερμού να προτείνει αναβολή των δημοτικών εκλογών ήταν από καιρό ένα κοινό μυστικό. Στις διαβουλεύσεις που έγιναν για τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης είχε μπει από καιρό στο τραπέζι.Η πεζή λογική της αναβολής των δημοτικών εκλογών

Οι αντιδράσεις των άλλων κομμάτων ήταν μάλιστα “χλιαρές”. Μόνον ο Γιώργος Περδίκης, που τρέχει να φτάσει το εκλογικό μέτρο, αντέδρασε έντονα, κατηγορώντας προσωπικά τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Προσπαθώντας να δυσκολέψει την πλειοψηφία στη Βουλή ούτε λίγο ούτε πολύ είπε ότι ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ σέρνει το πολιτικό σύστημα από τη μύτη. Από ασφαλέστερη θέση τώρα πια ο Δημήτρης Συλλούρης, που από την περασμένη Πέμπτη στη Βουλή έγινε και επίσημα βουλευτής του “Κινήματος Αλληλεγγύη”, δεν αντέδρασε τόσο έντονα.

Όπως πάντα στα πηγαδάκια άρχισαν τα σενάρια. Πέρα από τη φαντασία, εκείνο που θέλει ο ΔΗΣΥ είναι να μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη η μεταρρύθμιση στους δήμους. Πληροφορημένες πηγές μάς έλεγαν ότι κλειδί ήταν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των σημερινών δημάρχων πρόσκεινται στο κόμμα. Χρειάστηκε πολύς κόπος και τρεις γύροι διαβουλεύσεων για να καταλήξουν σε μια συμβιβαστική πρόταση μεταρρύθμισης. Το κρίσιμο θέμα θα είναι να την εφαρμόσουν. Αυτός είναι ο πρώτος λόγος που προτείνουν παράταση της θητείας. Εάν γίνονταν σε μερικούς μήνες εκλογές, δεν θα υπήρχε καμία βεβαιότητα ότι αυτοί που θα εκλέγονταν δεν θα άρχιζαν συζητήσεις από την αρχή…

Ατζέντες κομμάτων και η ατζέντα των πολιτών για τις βουλευτικές

Ό,τι και αν γίνει με τις δημοτικές, θα προηγηθούν οι βουλευτικές εκλογές που θα διαμορφώσουν και το σκηνικό για το δεύτερο μισό και την “τελική ευθεία” της διακυβέρνησης Αναστασιάδη. Τι είναι εκείνο που παίζεται στις εκλογές; Θα είναι το ίδιο πράγμα για τα κόμματα και για τον πολίτη; Μπορεί τα αποτελέσματα να επηρεάσουν αμέσως μετά τις πολιτικές εξελίξεις και ειδικότερα το Κυπριακό;

Τα κόμματα έχουν σίγουρα ιδιαίτερους στρατηγικούς στόχους. Για κάποιους θα είναι η απλή επιβίωση (ΕΔΕΚ, Αλληλεγγύη) και για άλλους θα είναι η επιβολή της κυριαρχίας (ΔΗΣΥ) ή ακόμα επιβεβαίωση (Συμμαχία). Ενώ τόσο το ΑΚΕΛ όσο και το ΔΗΚΟ έχουν σαν στοίχημα να βρεθούν κοντά στο θεωρούμενο ως ιστορικό ποσοστό τους. Το ερώτημα εάν θα πρόκειται για Βουλή τεσσάρων, πέντε ή και περισσότερων κομμάτων, είναι για τις… καφετζούδες.

Οι πολίτες, οι οποίοι στη μεγάλη πλειοψηφία τους έχουν περάσει δύσκολες εμπειρίες και είναι είτε δύσπιστοι είτε θυμωμένοι, θα ήθελαν να δουν μιαν αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος. Δεν είναι όμως καθαρό πώς θα μπορούσε να αναβαθμιστεί το πολιτικό σύστημα. Νέοι υποψήφιοι των μεγάλων κομμάτων, αλλά και κάποια νέα κόμματα, προσπαθούν να κάνουν δικό τους χαρτί αυτήν την “αναβάθμιση”.

Στην πραγματικότητα όμως οι πολίτες βλέπουν πολύ επιφυλακτικά κάποια φαινομενικά καινούρια κόμματα, που είναι όμως φτιαγμένα από γνωστά παλιά υλικά. Δεν φαίνεται να υπάρχει ούτε ένα πραγματικά καινούριο πολιτικό κόμμα με προοπτικές.

Αλλά και οι υποψήφιοι που προσπαθούν προσωπικά να πλασαριστούν σαν έκφραση “ανανέωσης”, συνήθως είναι κλασικά προϊόντα του “κομματικού σωλήνα”. Είναι δηλαδή κάποιοι που έχουν σαν μόνη προσωπική διαδρομή τα σκαλοπάτια των ίδιων πολιτικών κομμάτων. Τόσα χρόνια συνεργάζονταν ή και υπηρετούσαν πιστά εκείνους που τώρα θέλουν να αντικαταστήσουν διαφημίζοντας τη “διαφορά” τους.

Οι περισσότεροι από τους πιο “θυμωμένους” και αποστασιοποιημένους πολίτες δεν θα εμφανιστούν καν στην κάλπη. Επομένως, τον πρώτο λόγο θα έχουν οι κλασικοί υποστηρικτές των πολιτικών κομμάτων.

Οι αριθμητικοί στόχοι των κομμάτων

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός δεν παρουσίασε τελικά πραγματικές εκπλήξεις στο ψηφοδέλτιό του όπως άφηνε να εννοηθεί ο αρχηγός του. Το στοίχημα στην κάλπη θα είναι να επιβεβαιώσει την κυριαρχία του σαν “πρώτο κόμμα με διαφορά”. Ταυτόχρονα όμως ο Αβέρωφ Νεοφύτου χρειάζεται και προσωπικά ένα ποσοστό που θα έθετε τέρμα στις αμφισβητήσεις που εξακολουθούν να εκφράζονται στη βάση του κόμματος για την ηγεσία του.

Χρειάζεται επομένως ένα ποσοστό πάνω από 34,5%. Ούτε εύκολο ούτε και πολύ δύσκολο. Υπάρχει όμως και “κρυφή ατζέντα” της Πινδάρου. Να έχει και αύξηση στον αριθμό των εδρών του κόμματος. Ακόμα και με το ίδιο ποσοστό του 2011 (34,2%) θα μπορούσε ο ΔΗΣΥ να έχει και μια ή και δυο περισσότερες έδρες. Ανάλογα με τον αριθμό των κομμάτων που θα περάσουν το όριο του 3,6%.

Για το ΑΚΕΛ τα πράγματα είναι ακριβώς αντίστροφα. Βλέποντας σαν άφταστο στόχο το ποσοστό του 2011 (32,7%), η Εζεκία Παπαϊωάννου βάζει τον αόριστο στόχο “να κλείσει η ψαλίδα”. Δηλαδή να έχει όσο το δυνατόν μικρότερη διαφορά από τον πρώτο ΔΗΣΥ. Αν όμως η Πινδάρου αγγίξει ποσοστό του 2011 (οι αισιόδοξοι περιμένουν ότι θα το ξεπεράσει), τότε πολύ δύσκολα η “ψαλίδα” θα είναι μικρότερη από πέντε ολόκληρες μονάδες. Σε ανάλογη κατάσταση το ΔΗΚΟ, στη σημερινή κατάστασή του βλέπει σαν άφταστο στόχο το 15,8% που είχε πριν από πέντε χρόνια.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που έχουν ελπίδες κάποια πρωτοεμφανιζόμενα σχήματα. Με το ΑΚΕΛ και το ΔΗΚΟ να έχουν χάσει σημαντικό μέρος της εκλογικής πελατείας τους, ελπίζουν να επωφεληθούν με διαφορετικό πάντως τρόπο τόσο η “Συμμαχία” όσο και η “Αλληλεγγύη”. Η ΕΔΕΚ δείχνει να παλεύει με τα δικά της “φαντάσματα”. Οι υπόλοιποι, είτε Οικολόγοι είτε καινούρια σχήματα, προσπαθούν να κάνουν την “έκπληξη”.

Το κόμμα της «προοπτικής» και το κόμμα της «λαϊκής αντίστασης»

Οι επικοινωνιολόγοι της Πινδάρου έβαλαν από την αρχή την ατζέντα. Ούτε που να διανοηθούν να κάνουν προεκλογικό με το Κυπριακό. Γιατί το έδαφος είναι πολύ ολισθηρό, με τον Μουσταφά Ακιντζί να προσπαθεί καθημερινά όλο και περισσότερο να διαψεύσει τα εύσημα που του έδωσε η κυβερνητική παράταξη για τον “κοινό οραματισμό”. Ενώ την ίδια ώρα ο Ταγίπ Ερντογάν παίζει πια καθαρά το ρόλο του ανατολίτη τύραννου και κάθε άλλο παρά στέλνει “μηνύματα λύσης”.

Η επικοινωνιακή προσέγγιση του ΔΗΣΥ θα είναι απλώς ότι είναι “η δύναμη που βγάζει τη χώρα από την κρίση” και η λέξη κλειδί θα είναι η “προοπτική”. Το ΑΚΕΛ θα κάνει προεκλογικό της σκληρής αντιπολίτευσης στην οικονομία και σε κοινωνικά θέματα, προσπαθώντας να συσπειρώσει την εκλογική βάση του. Ταυτόχρονα θα παρουσιάζεται και σαν “υπεύθυνο κόμμα” στο Κυπριακό. Θέλει να “εξαργυρώσει” την ιδέα ότι ενώ είναι το αντίπαλο δέος στις “νεοφιλελεύθερες πολιτικές” της Δεξιάς, μπορεί να παίξει τον ρόλο τού “άλλου Μεγάλου” με μια “υπεύθυνη στάση” στο εθνικό. Επίκεντρο θα είναι η προστασία των “λαϊκών τάξεων”. Με αυτόν τον διπλό ρόλο ελπίζει να προσελκύσει ψήφους και από την “περίμετρο της Αριστεράς”.

Σε αυτήν όμως την “περίμετρο” είναι που χάνει κάποια εκλογική δύναμη από τη “Συμμαχία” του Γιώργου Λιλλήκα με την ακριβώς αντίθετη λογική. Διότι η “Συμμαχία”, αντίθετα από τη νεοσύστατη “Αλληλεγγύη”, μπορεί να προβάλει μια σθεναρή πολιτική στο Κυπριακό αμφισβητώντας ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ και να ελπίζει ότι θα προσελκύσει ψήφους από την “περίμετρο της Αριστεράς”, εξαιτίας κυρίως του προσωπικού προφίλ του ηγέτη της.

Η “Αλληλεγγύη”, με τις δυο πολιτικές προσωπικότητες που προβάλλει, δεν φαίνεται να έχει κάποια “δεξαμενή” πέρα από τον παραδοσιακό χώρο από τις παρυφές του ΔΗΣΥ μέχρι και το ΔΗΚΟ (ίσως και της ΕΔΕΚ). Σε άλλους καιρούς θα μπορούσε βέβαια και το ΔΗΚΟ να “ψαρέψει” στην “περίμετρο της Αριστεράς”. Σήμερα όμως είναι τραυματισμένο από την αποστασιοποίηση ή και “στάση αποχής” ενός μέρους της ηγεσίας του (και του μηχανισμού;). Θεωρείται εξάλλου και πολύ ταυτισμένο με το προφίλ του ηγέτη του, ο οποίος στην οικονομική πολιτική δεν απέχει πολύ από τον ΔΗΣΥ. Δύσκολα θα έχει φιλοδοξία να καλύψει χώρο στα αριστερά του.

Η ΕΔΕΚ, που είναι το μόνο κόμμα που προτάσσει τόσο δυνατά το Κυπριακό, είναι ταυτόχρονα και ένα από τα “αινίγματα” των εκλογών. Οι επιλογές του νέου ηγέτη έχουν σκληρύνει πολύ τη στάση του κόμματος στο εθνικό ζήτημα. Το ίδιο όμως και στην εσωκομματική διαχείριση. Μέχρι στιγμής οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μόνο απώλειες. Και στη δική τους περίπτωση το σχεδόν 9% του 2011 μοιάζει “άφταστο”. Κάποιοι μάλιστα κάνουν και πολύ χειρότερα προγνωστικά. Στο κεντρικό επιτελείο τους περιμένουν όμως ότι “στο τέλος η καθαρή στάση θα αποδώσει”. Αντίθετα πάντως από την ΕΔΕΚ, η “Συμμαχία” που φαίνεται να είναι και ο άμεσος ανταγωνιστής της, φαίνεται ότι δεν θα έχει “μονοθεματική” εκστρατεία. Περισσότερο ίσως από το Κυπριακό θα προσπαθήσει να παίξει την κάρτα μιας πολιτικής δύναμης “ενάντια στη διαφθορά”.

Το Κυπριακό από την «πίσω πόρτα»;

Η ίδια ιστορία θα επαναληφθεί και τον ερχόμενο Μάιο. Ενώ επίσημα κάποιοι προσπαθούν να αφήσουν “στην άκρη το εθνικό θέμα”, εκείνο θα μπαίνει διαρκώς και με διάφορους τρόπους. Δεν είναι μόνο επειδή ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία και Αλληλεγγύη θα “σφυροκοπούν” συνεχώς τους δυο μεγάλους για το Κυπριακό. Είναι και διότι από “ένστικτο” η εικόνα που έχουν οι πολίτες για το πολιτικό φάσμα επηρεάζεται από το εθνικό ζήτημα.

Εξάλλου, ο ίδιος ο Αβέρωφ Νεοφύτου το βάζει “πονηρά” από την πίσω πόρτα. Όταν λέει ότι στόχος του είναι ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ να έχουν μαζί “τουλάχιστον 29 έδρες” και ταυτόχρονα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ μαζί να ξεπερνούν τα δυο τρίτα των ψήφων, μιλά και για το Κυπριακό. Αυτή η στοχοθεσία “αναλύεται σε μια Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΔΗΣΥ με τουλάχιστον 21 ή και περισσότερες έδρες”, μας εξηγούσε στενός συνεργάτης του.

Διότι πολύ απλά το ΔΗΚΟ δύσκολα θα έχει τις σημερινές οκτώ έδρες του. Αν υπάρξει μείωση στο ΔΗΚΟ, τότε ο ηγέτης του ΔΗΣΥ ζητά ούτε λίγο ούτε πολύ 22 έδρες για το κόμμα του! Αλλά και αν κατόρθωνε το ΔΗΚΟ να έχει τις σημερινές οκτώ έδρες (πράγμα απίθανο λένε οι εσωτερικοί αντίπαλοι του Νικόλα), τότε πάλι ο ΔΗΣΥ χρειάζεται 21. Ακόμα πιο φιλόδοξος (και εξωπραγματικός) ο στόχος που συνδυάζει ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ στα δυο τρίτα των ψήφων. Την ώρα που το ΑΚΕΛ “βλέπει από μακριά ακόμα το 30%”, αυτό θα σήμαινε ο ΔΗΣΥ να εκτοξευτεί γύρω στο 37%. Αυτό το δεύτερο σκέλος της στοχοθεσίας Αβέρωφ μυρίζει όμως Κυπριακό και λύση…

Η Πινδάρου παρουσιάζει από τη μια τη μετριοπαθή εικόνα χωρίς να βάζει “στόχους πρωταθλητισμού” και ποσοστών για το κόμμα. Αλλά από την άλλη υποβάλλει έμμεσα ότι ψάχνει ποσοστό “ανάλογο των Ευρωεκλογών”. Αυτό λειτουργεί ως κίνητρο για τον ενδοκομματικό ανταγωνισμό, αφού κάποιοι νέοι υποψήφιοι προσβλέπουν σε αύξηση των εδρών, ιδιαίτερα στη Λευκωσία και την Αμμόχωστο.

Η λύση που όλο έρχεται και δεν φτάνει…

Βάζοντας όμως τέτοια ατζέντα ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ δείχνει όχι μόνο να αγνοεί αλλά και να επιζητά τα περί… “ΔΗΣΑΚΕΛ”. Μόνος του προβάλλει αυτό το “χαρτί”. Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις δεν κρύβει ακόμα και τώρα ότι “έρχεται λύση”. Το ίδιο βέβαια λένε και οι διάφοροι Σουλτς, Γιούνκερ, Έιντε κ.λπ. Προβάλλει έτσι το πιεστικό ερώτημα που φαίνεται να δικαιώνει και τον Μαρίνο Σιζόπουλο και ακόμα και την ηγεσία του ΔΗΚΟ. Ότι δηλαδή υπάρχει “μυστική ατζέντα” που δεν μας την αποκαλύπτει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.

Μετριοπαθείς αναλυτές εξακολουθούν να διερωτώνται. Πώς είναι δυνατό με αυτά που κάνει ο Ερντογάν και τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η Τουρκία, αλλά και τη “μετάλλαξη” του Ακιντζί σε πλήρες φερέφωνο της Άγκυρας, να μιλάνε κάποιοι για “επικείμενη λύση”; Έμπειρος διπλωμάτης μάς έλεγε ότι με την εξαίρεση του Έσπεν Μπαρθ Έιντε, ο οποίος απλώς “διαχειρίζεται τη σταδιοδρομία του”, οι υπόλοιποι μεγαλόσχημοι που μιλούν για “παράθυρα” και “ευκαιρίες” και “επικείμενη λύση”, επαναλαμβάνουν πράγματα που τους έχουν πει πολιτικοί παράγοντες εδώ στη Λευκωσία. Κάποιοι δαχτυλοδείχνουν τον πρόεδρο του ΔΗΣΥ, άλλοι τον Υπουργό Εξωτερικών και τον Κύπριο Επίτροπο στις Βρυξέλλες, αλλά ακόμα και τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Προσωπικά ο Πρόεδρος, που είναι και η “πιο παλιά πολιτική καραβάνα” στο σημερινό σκηνικό, πολύ δύσκολα θα ρισκάρει όμως ένα “βήμα στο κενό”. Κάποια πολιτικά στελέχη συνδυάζουν το στόρι της “επικείμενης λύσης” με την προσωπική τους εικόνα. Είναι κάποιοι που επενδύουν στη συζήτηση της λύσης επειδή πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν εξέλιξη σαν εκείνη του Νίκου Αναστασιάδη! Είναι οι ίδιοι που ισχυρίζονται ότι “μεταξύ των συναγερμικών έχει αντιστραφεί ο συσχετισμός του 2004”.

Υπονοούν ότι αν τα δυο τρίτα των συναγερμικών ήταν εναντίον του Σχεδίου Ανάν, σήμερα είναι τα δυο τρίτα που θα ταχθούν υπέρ “κάποιου σχεδίου”. Βέβαια στην πραγματικότητα το 2004 δεν ήταν μόνο 2/3 των συναγερμικών εναντίον, αλλά περισσότερο γιατί διαφορετικά δεν θα έβγαιναν οι αριθμοί (με 24% “ναι”, που περιείχε και αρκετούς από άλλα κόμματα). Η εντύπωση που δίνουν είναι ότι λένε πράγματα που θέλουν να ακούσουν οι ίδιοι.

Πώς διαμορφώνεται ήδη μια κοινή γνώμη για Κυπριακό και λύση

Στην πραγματικότητα, όμως, η κοινή γνώμη έχει ήδη διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό. Για κάποια πράγματα δεν χρειάζεται να περιμένουμε να έρθει συγκεκριμένη συμφωνία και πρόταση. Υπάρχει άραγε αμφιβολία ότι η τεράστια πλειοψηφία δεν πρόκειται να δεχτεί συμφωνία με εγγυήσεις της Τουρκίας; Μήπως υπάρχει πιθανότητα η Τουρκία να δεχτεί να παραιτηθεί από τις εγγυήσεις και το δικαίωμα παρέμβασης και ελέγχου; Υπάρχει ακόμα αμφιβολία ότι η μεγάλη πλειοψηφία δεν θεωρεί λογικό και βιώσιμο ούτε και πρόκειται να δεχτεί “εκ περιτροπής προεδρία” ή εγγυημένες πληθυσμιακές πλειοψηφίες; Και αυτά είναι μερικά μόνο από τα ακανθώδη ζητήματα που δεν φαίνεται να μπορεί να λυθούν.

Επομένως, όσο και αν φαίνεται ότι το Κυπριακό δεν αλλάζει κάτι στη δυναμική και τη γενική εικόνα των εκλογών, πολύ περισσότερο τα αποτελέσματα των εκλογών δεν φαίνεται να μπορούν να αλλάξουν πράγματα και για το Κυπριακό. Ακόμα και αν μπορούσαν ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ να συγκεντρώσουν δυο τρίτα του εκλογικού σώματος (κάτι που στην κυπριακή μεταφράζεται να… “πετάσει” ο ΔΗΣΥ).

Επειδή ό,τι και αν λένε τα κομματικά ποσοστά των βουλευτικών, το εθνικό ζήτημα είναι πάντα “άλλο πράγμα”. Στη συνείδηση της κοινής γνώμης έχουν ήδη αποκρυσταλλωθεί σταθερές. Όταν ξεκίνησε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, φιλοδοξούσε να παρουσίαζε στο εδαφικό μια “ευχάριστη έκπληξη”. Έλεγαν ότι θα ήταν η Καρπασία. Τώρα όμως από τουρκικής πλευράς αρνούνται ακόμα και τη Μόρφου! Στις αρχές οι πληροφορίες έλεγαν ότι “υπάρχει θετικό έδαφος για να ξεφύγουμε από εγγυήσεις”. Τώρα η Τουρκία έχει δείξει καθαρά ότι όχι μόνο θεωρεί ότι θα έχει λόγο σε επίπεδο ασφάλειας και στρατιωτικών ζητημάτων, αλλά ακόμα και στην ενέργεια…

http://www.sigmalive.com/simerini/politics/320975/ta-ainigmata-ta-kleidia-kai-i-kalpi