Δυναμική η ρωσική διασπορά στην Τουρκία

Μια δεύτερη πατρίδα κι ένα καλύτερο μέλλον αναζητούν χιλιάδες Ρώσοι μακριά από τη χώρα τους
Πάνω από 500.000 Ρώσοι ζουν, σήμερα, μόνιμα στην Τουρκία, χτίζοντας τη ζωή και το μέλλον τους σε μια χώρα, οι σχέσεις της οποίας με την πατρίδα τους δοκιμάστηκαν στον ρου της ιστορίας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η πρόεδρος του ρωσικού ιδρύματος «Η Κληρονομιά της Ευρασίας», Έλενα Γιατσένκο, η ρωσική διασπορά της Τουρκίας είναι πλέον μια πραγματικότητα, που χρειάζεται τη στήριξη της ρωσικής πολιτείας.

Ξεχωριστή θέση σ’ αυτή τη διασπορά κατέχει η γυναίκα Ρωσίδα. Μάλιστα, την τελευταία 15ετία, θα μπορούσε να πει κάποιος πως καταγράφηκε «εισβολή» Ρωσίδων στην Τουρκία, αφού τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για πάνω από 100.000 μεικτούς γάμους Τούρκων με Ρωσίδες. Μάλιστα, πολλοί είναι οι Τούρκοι που δηλώνουν περήφανοι που παντρεύτηκαν με Ρωσίδες, τις οποίες χαρακτηρίζουν όμορφες γυναίκες και στοργικές συζύγους.
Μια άλλη γυναικεία, ρωσική «εισβολή» στην Τουρκία ήταν αυτή των Ρωσίδων μικροεμπόρων, που την εποχή της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ και της μεγάλης κρίσης στην τουρκική επικράτεια, με βαλίτσες στο χέρι, ακόμη και τσουβάλια στις στιβαρές τους πλάτες, πηγαινοέρχονταν καθημερινά, με κάθε μέσο, μεταφέροντας τουρκικά δερμάτινα είδη, τα οποία και διοχέτευαν στη ρωσική αγορά. Έτσι, οι γυναίκες αυτές, όχι μόνο κατάφεραν να σώσουν τις οικογένειές τους από την πείνα, αλλά και συνέβαλαν, με το δικό τους τρόπο, στην ενίσχυση της τουρκικής αγοράς. Μάλιστα, άλλοι αστειευόμενοι και άλλοι όχι, λένε πως θα έπρεπε να τιμηθούν οι Ρωσίδες αυτές που βοήθησαν σημαντικά στην έξοδο της Τουρκίας από την κρίση.

Η 50χρονη Μαρίνα Μορόζοβα, μητέρα τριών παιδιών, που μένει στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, ήταν μια από τις χιλιάδες αυτές γυναίκες, που πηγαινοέρχονταν στην Τουρκία από το 1992 έως το 2003, μεταφέροντας ρούχα. «Έφερνα αποκλειστικά γυναικεία φορέματα, τουαλέτες και τα πωλούσα αρχικά στις λαϊκές μας κι αργότερα άνοιξα μια μπουτίκ. Η Τουρκία ήταν τότε μια χώρα που μού έδωσε την ευκαιρία να στηρίξω οικονομικά την οικογένειά μου. Σήμερα, είμαι πια ευκατάστατη και κάθε χρόνο πηγαίνω στην Αττάλεια για καλοκαιρινές διακοπές. Δεν προσπάθησα ποτέ να μάθω τουρκικά, αλλά οι Τούρκοι έμαθαν ρωσικά και έτσι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στην επικοινωνία», τονίζει.

Η 24χρονη Ρωσίδα από το Αικατερίνομπουργκ, Όλγα Μπίκοβα, είχε διαβάσει στις εφημερίδες την ιστορία των ιδιότυπων αυτών εμπορικών καραβανιών. Η ίδια επέλεξε να σπουδάσει την τουρκική γλώσσα στο τμήμα Διεθνών Σχέσεων ρωσικού πανεπιστημίου. Πριν από επτά μήνες μετακόμισε μόνιμα στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάζεται ως βοηθός διευθυντή της τουριστικής εταιρείας Santa Τravel, που οργανώνει ταξίδια θρησκευτικού τουρισμού. Είναι παντρεμένη με Τούρκο συμφοιτητή της, που σπούδασε, αντίστοιχα, τη ρωσική γλώσσα και δηλώνει ότι βλέπει το μέλλον της σ’ αυτή τη χώρα.
«Δεν έχω την αίσθηση της ξένης. Η εργασία μου και οι μελέτες που κάνω για το μεταπτυχιακό μου έχουν να κάνουν με τους Ρώσους και τη Ρωσία. Νιώθω πολύ χρήσιμη στο γεφύρωμα των σχέσεων μεταξύ του ρωσικού και τουρκικού λαού», επεσήμανε.
Προσθέτει πως, στην Τουρκία, μόνο η δική τους εταιρεία έχει την άδεια να οργανώνει ταξίδια θρησκευτικού τουρισμού για τους Ρώσους και ειδικές λειτουργίες, με τη συμμετοχή προσκυνητών, σε κάποιους ναούς που λειτουργούν ως μουσεία.

«Η Κωνσταντινούπολη είναι μια πόλη που χωράει πολλούς, είναι μια πόλη ερωτική και ρομαντική, με αέρα ανανέωσης», λέει η Όλγα κι επιμένει ότι, μπορεί να μείνει σ’ αυτή την πόλη, χωρίς καμιά νοσταλγία για τη Ρωσία. «Έχω απόλυτη αίσθηση ότι, απλά βγήκα βόλτα στη γειτονιά. Η πατρίδα μου, η Ρωσία, δεν είναι και πολύ μακριά. Απλά, στην άλλη άκρη της Μαύρης Θάλασσας». Η Ρωσία με την Τουρκία, έπειτα από πολύ καιρό ψυχρών, έως κακών, σχέσεων, τελικά κατάφεραν και συνήψαν ένα γάμο από συμφέρον. Δεν μιλάμε για αγάπη. Αλλά, το ξέρουν όλοι, οι πιο σταθεροί γάμοι γίνονται, ακριβώς, από συμφέρον, δήλωσε η δημοσιογράφος της εφημερίδας Κομσομόλσκαγια Πράβντα, Ντάρια Ασλάμοβα, που επισκέφθηκε πρόσφατα την Τουρκία. «Στην Τουρκία, χιλιάδες άνθρωποι ζουν με χρήματα που προέρχονται από τη Ρωσία και οι Τούρκοι καταλαβαίνουν πως δεν μπορούν ούτε ένα αυγό να τηγανίσουν στην κουζίνα τους, αν κλείσει ο αγωγός του ρωσικού αερίου», αναφέρει χαρακτηριστικά η Ρωσίδα δημοσιογράφος.

Από την εχθρότητα, σε μια φιλική αγκαλιά
Η ΡΩΣΙΑμε την Τουρκία, στην κοινή ιστορία τους, μετράνε τουλάχιστον οχτώ πολέμους και το 1896, ο ρωσικός στόλος στο Βόσπορο περίμενε την εντολή του τσάρου Νικολάι Β’ για μια επιχείρηση, που στόχο θα είχε την κατάκτηση του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Ήταν ένα σχέδιο των Ρώσων για να αποκτήσουν, επιτέλους, την κυριαρχία στα Βαλκάνια και να έχουν το πάνω χέρι στις σχέσεις με την Αγγλία. Ωστόσο, ο στόλος ποτέ δεν πήρε εντολή για την επιχείρηση αυτή, αφού ο τσάρος, τελικά, ακύρωσε τη μυστική απόφαση των στρατηγών του. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η πρώτη μαζική παρουσία των Ρώσων στην Τουρκία καταγράφεται μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη Ρωσία, το 1920. Τότε, περίπου 150.000 Ρώσοι έφτασαν στο Βόσπορο, με 65 ρωσικά καράβια.
Οι Ρώσοι πρόσφυγες ή εμιγκρέδες ήταν ανεπιθύμητοι, αλλά έμειναν και συνέβαλαν στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, του εμπορίου και των υποδομών, στην Τουρκία. Την ίδια χρονιά, οι μπολσεβίκοι χαρίζουν στην Τουρκία 10 εκ. χρυσά ρούβλια, με αντάλλαγμα να ακολουθήσει ο Κεμάλ το δρόμο της σοσιαλιστικής επανάστασης. Η Τουρκία πήρε το δώρο και τα ρωσικά όπλα, αλλά το 1925 υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Από τότε πέρασε περίπου ένας αιώνας και η Τουρκία ζει μια νέα «εισβολή» Ρώσων, επιθυμητών αυτή τη φορά.

Δυναμώνουν συνεχώς οι οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών
Με την ανάπτυξη της οικονομίας στη Ρωσία και την Τουρκία, οι σχέσεις των δυο χωρών δυναμώνουν ολοένα και περισσότερο. Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα, καταργήθηκε το καθεστώς των θεωρήσεων διαβατηρίων για τους Ρώσους που ταξιδεύουν στην Τουρκία και αντίστροφα. Η Ρωσία θα οικοδομήσει στην Τουρκία πυρηνικό εργοστάσιο, ενώ η Gazprom μειώνει κατά 10% την τιμή του αερίου για την Τουρκία, που μπορεί, χωρίς ποινή, να μειώσει από την πλευρά της το ύψος των προμηθειών κατά 75%. Σε αντάλλαγμα, η Gazprom έχει το δικαίωμα να περάσει τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream, μέσω της Μαύρης Θάλασσας, στα χωρικά ύδατα της Τουρκίας.

Ωστόσο, η Τουρκία και η Ρωσία δεν μπήκαν στο δρόμο της αγάπης, και η φράση στρατηγική εταιρική σχέση φέρνει σκεπτικισμό στους Τούρκους και Ρώσους πολιτικούς επιστήμονες.

«Στρατηγικοί εταίροι είναι χώρες-συγγενείς, με ιστορικούς, θρησκευτικούς και δεσμούς αίματος, είναι χώρες που μπορεί να εμπιστευθεί η μία την άλλη, σε μια κρίσιμη στιγμή. Με την Τουρκία, πιστεύω, είναι απλά σχέσεις συμφέροντος και το καταλαβαίνουν και οι δυο πλευρές, που δεν φιλοδοξούν για περισσότερα», επισημαίνει η Ρωσίδα δημοσιογράφος.

Η διευθύντρια του τμήματος εκδόσεων της εφημερίδας Κομσομόλσκαγια Πράβντα, Τατιάνα Μιτιουσόβα, ανέφερε ότι μια από τις μεγαλύτερες εξωτερικές αγορές τους, είναι η Τουρκία. «Σε 53 χώρες κυκλοφορεί η ειδική εβδομαδιαία έκδοση (για ομογένεια και τουρίστες), σε τιράζ 1.240.000 φύλλων.

Αλλά, μόνο στην Τουρκία, διανέμονται 50.000 έντυπα σε όλες της περιοχές. Η εφημερίδα μας απευθύνεται σε όλους τους ρωσόφωνους Τούρκους και στους Ρώσους τουρίστες», λέει η Τατιάνα.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ