Η περιπλοκότητα της Συρίας και η προοπτική ξένης επέμβασης

Αβέβαιες μεταβλητές στη δύσκολη μεσανατολική εξίσωση αποτελούν οι διάφοροι παράγοντες που θα διαμορφώσουν τις εξελίξεις: η διαφορετική διεθνοτική-διαθρησκευτική δομή της συριακής κοινωνίας, η διάρθρωση της ελίτ εξουσίας γύρω από τον Μπασάρ Αλ Άσαντ, οι ισλαμικοί παράγοντες στον γειτονικό Λίβανο και στο Ισραήλ, οι σχέσεις της Δαμασκού με την Τεχεράνη και τα ρωσικά στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή.

Του Μπάμπη Μπίκα-Μakthes.gr
Να μη συμπεριφέρεται σαν ταύρος σε υαλοπωλείο κάλεσε τη διεθνή κοινότητα ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος απάντησε στις καυστικές επικρίσεις Δυτικών και φιλοαμερικανών Αράβων κατά της Μόσχας.
Κι αυτό, ένεκα της στάσης αυτής να αντιταχθεί μέχρι άσκησης βέτο στη σχετική διαδικασία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου την περασμένη βδομάδα δεν πέρασε ψήφισμα καταδικαστικό του καθεστώτος της Δαμασκού.

Μένεα έπνεαν κατά Μόσχας και Πεκίνου διπλωματικοί παράγοντες δυτικών χωρών, μετά τις δραματικές συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και τις παρασκηνιακές διπλωματικές διεργασίες στη Νέα Υόρκη. Τόσο που αμέσως μετά την αποτυχία ψήφισης του φιλοαμερικανικού αραβικού σχεδίου (που ήθελε την αποχώρηση του προέδρου Άσαντ και τη μεταβίβαση της εξουσίας), η αμερικανική κυβέρνηση γνωστοποίησε ότι θα καταβάλει προσπάθειες για τη συγκρότηση ενός νέου σχήματος-οχήματος παρέμβασης με την εξαγγελία δημιουργίας της... Ομάδας Φίλων της Συρίας.

Οι ανά τον κόσμο διεθνείς αναλυτές επιχειρούσαν τις προηγούμενες μέρες να ερμηνεύσουν τη ρωσική στάση και να εξετάσουν τους παράγοντες που αποτρέπουν (ίσως προς στιγμή μόνο) την εφαρμογή των γνωστών δυτικών επεμβατικών μεθόδων. Μια πρώτη ματιά δείχνει ως ένα λόγο υποστήριξής της προς το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ τις ρωσικές πωλήσεις όπλων προς τη Δαμασκό, καθώς και την στρατηγικής σημασίας παρουσία της Συρίας στην ευρύτερη περιοχή.

Η δεύτερη ανάγνωση των αναλύσεων παραπέμπει στους φόβους για ισλαμική εκτροπή της Συρίας, αν πέσει το καθεστώς Άσαντ, με την ταυτόχρονη ενίσχυση (σε ανθρώπινο και στρατιωτικό υλικό) των ισλαμικών οργανώσεων στον γειτονικό περίγυρο, δηλαδή την κυρίαρχη στον Λίβανο Χεζμπολάχ και τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Κάτι που φοβίζει (και για αυτό προβληματίζει) τα μέγιστα τους Ισραηλινούς, στην πιθανή περίπτωση πτώσης του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, όπως αναφέρει και ανάλυση του Κάρνεγκι Μόσκοου Σέντερ.

Οι λόγοι της νέας σταυροφορίας
Κι εδώ προβάλλεται ο εκτιμούμενος (όπως σημειώνουν οι Νιου Γιορκ Τάιμς) ως πραγματικός ρόλος που ερμηνεύει τη στάση της Δύσης έναντι της Συρίας του Άσαντ και των άρρηκτων δεσμών της Δαμασκού με τους επίσης σιίτες μουλάδες του Ιράν. Η απόσπαση της Συρίας από αυτόν... τον άξονα του κακού για τους δυτικούς είναι ο στόχος τους. Ειδικά από τη στιγμή που καραδοκούν οι σουνίτες Σαουδάραβες, οι οποίοι άλλωστε έχουν σπεύσει προς υποστήριξη των σύρων εξεγερμένων της σουνιτικής πλειοψηφίας, για να μην αναφερθούμε ακόμη και στις νεοοθωμανικές βλέψεις της Τουρκίας.

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, όταν δούμε πως αυτοί οι παράγοντες διαμόρφωσης των γεωπολιτικών σχέσεων στην περιοχή προκύπτουν ή συμπορεύονται με τις συνθέσεις και διεργασίες μέσα στη Συρία. Όπου, κατά BBC, η κυρίαρχη καθεστωτική ελίτ περί την οικογένεια και τους ανθρώπους του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ στηρίζεται στην αλεβίτικη σιιτική μειονότητα (μαζί και η χριστιανική κοινότητα) έναντι των εξεγερμένων σουνιτών. Τις τελευταίες μέρες καταγράφεται μία συμμετοχή και σουνιτών και χριστιανών στις τάξεις των εξεγερμένων, όπως μεταδίδει εσχάτως το Αλ Τζαζίρα.

Πάντως καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις θα έχουν η κοσμική επιχειρηματική ελίτ και η μεσαία τάξη, οι οποίες δεν θα ήθελαν από ένα καθεστώς να μεταβούν σε ένα άλλο - αυτή τη φορά ισλαμικό. Έτσι προκύπτει πως το αποτέλεσμα της μεσανατολικής εξίσωσης θα προκύψει από την εξέλιξη των διαφόρων μεταβλητών στο εσωτερικό και την αντανάκλαση ή τον συντονισμό με τους παράγοντες διαμόρφωσης των γεωπολιτικών σχέσεων. Και μια νέα επέμβαση των Δυτικών θα εξαρτηθεί από την ελαχιστοποίηση των κινδύνων γενικότερης εκτροπής.

Η οικογενειακή ελίτ περί τον Άσαντ
Το καθεστώς, στο οποίο τώρα ηγείται ο σημερινός πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ, αποτελεί συνέχεια της πατρικής κληρονομιάς του ιστορικού ηγέτη του συριακού μπααθικού κινήματος Χαφέζ Αλ Άσαντ. Αν και για διάδοχός του προοριζόταν ο γιος του Βασίλ, τα σχέδια άλλαξαν μετά τον θάνατο του τελευταίου σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 2004. Έκτοτε τα ηνία πήρε ο Μπασάρ, ο οποίος κατά τους αναλυτές λειτουργεί ως ένας καλός επικεφαλής μιας διαχειριστικής ομάδας, η οποία συγκροτείται από μέλη της οικογένειάς του και τα οποία ταυτόχρονα αποτελούν σημαντικούς στυλοβάτες του καθεστώτος έχοντας διαπλέξει τον ιστό της οικονομικής ελίτ εξουσίας στη Συρία. Ένα μείγμα νεποτισμού και διαπλοκής καθεστωτικών και οικονομικών παραγόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αδελφός του σύρου προέδρου, Μαχέρ, ο οποίος είναι επικεφαλής της πανίσχυρης προεδρικής φρουράς ή ο εξάδελφός του, Ραμί Μαχλούφ, ο οποίος θεωρείται πανίσχυρος επιχειρηματικός παράγοντας στη χώρα.

Οι σύροι αντικαθεστωτικοί
Οι δεκαετίες περιορισμών και διώξεων των αντιφρονούντων άφησαν το πεδίο κενό στη συγκρότηση αξιόπιστων και δυναμικών πολιτικών εκφράσεων αντίθετων στο καθεστώς. Κοσμικές, εθνικιστικές, αριστερές και ισλαμικές πολιτικές δυνάμεις έχουν συγκροτηθεί, αλλά η καταπίεση του καθεστώτος και η πανσπερμία των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων δεν άφησαν περιθώρια συγκρότησης ενός δυναμικού μετώπου αντιπολιτευόμενων. Το κενό αυτό ήρθε να καλύψει το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο, μια ομπρέλα οργανώσεων που συγκροτήθηκε το δεύτερο μισό του 2011, εδρεύει στην Τουρκία και έχει επικεφαλής τον ευρισκόμενο στο Παρίσι διαφωνούντα Μπουρχάν Γκαλιούν. Στις τάξεις του συμμετέχουν επτά αντιπολιτευόμενες πολιτικές δυνάμεις, από αστούς δημοκράτες έως ισλαμιστές, Κούρδους και φυλές. Μεταξύ αυτών η Μουσουλμανική Αδελφότητα, οι Τοπικές Συντονιστικές Επιτροπές, που πρωτοστάτησαν στις πρόσφατες κινητοποιήσεις, η Διακήρυξη της Δαμασκού για τη Δημοκρατική Αλλαγή, που πυροδότησε τις διακηρύξεις για την «Άνοιξη της Δαμασκού». Έχουμε επίσης τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό των αντικαθεστωτικών και εσχάτως το Ανώτατο Επαναστατικό Συμβούλιο από αποστάτες στρατιωτικούς.