Φετχουλάχ Γκιουλέν: ο σύγχρονος «Πορθητής»

Της Ζέζας Ζήκου

Υπερθεματίζοντας, θα μπορούσε να πει κανείς ότι, αργά αλλά σταθερά, συντελείται η άλωση κατ’ αρχάς του Τέξας και, κατά δεύτερον, 24 άλλων αμερικανικών πολιτειών. Οχι από τον Μωάμεθ τον Πορθητή, αλλά από το ισλαμικό τάγμα - κίνημα του Φετχουλάχ Γκιουλέν, του Τούρκου ιμάμη και πνευματικού μέντορα και υποστηρικτή του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ζει από το 1999 στις ΗΠΑ. «Πρόκειται για θρησκευτικό, κοινωνικό και εθνικιστικό κίνημα, του οποίου οι οπαδοί ιδρύουν σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα, συνολικά 120 σε αστικά κέντρα 25 πολιτειών. Τριάντα τρία υπάρχουν μόνο στο Τέξας και απορροφούν ετησίως 100 εκατ. δολάρια των φορολογουμένων», σημειώνουν οι New York Times σε πρόσφατο εκτενές ρεπορτάζ για τα «συνδεδεμένα με την Τουρκία» σχολεία-τσάρτερ που αυξάνονται και πληθύνονται στο Τέξας. Πρόκειται για σχολεία που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο και από δωρεές, αλλά δεν υπόκεινται στους κανόνες που θεσπίζουν τη λειτουργία των κρατικών ιδρυμάτων. Από το δημοσίευμα των New York Times αναδύεται έκδηλη δυσφορία όχι μόνο για τα «τουρκικά σχολεία», αλλά και για τις τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες, εταιρείες υπηρεσιών εστίασης και πάσης φύσεως ομίλους. Η αμερικανική εφημερίδα, επικαλούμενη τις δραστηριότητες της κατασκευαστικής TDM Contracting και της Harmony Schools, που δραστηριοποιείται στο Τέξας, περιγράφει τη λειτουργία του καταπληκτικού αυτού δικτύου που μονοπωλεί μεγάλα κατασκευαστικά έργα και που φαίνεται να «εισάγει» Τούρκους δασκάλους και υπαλλήλους με αδιαφανείς διαδικασίες, χάρη σε γνωριμίες με υψηλά πρόσωπα και σε πληρωμένα ταξίδια στην Τουρκία. Επικεφαλής σχολείων και ιδρυμάτων είναι Τούρκοι με πολύχρονη παραμονή και σπουδές στις ΗΠΑ, δάσκαλοι ή καθηγητές πανεπιστημίων, οι οποίοι αρνούνται ότι κατευθύνονται από τον Γκιουλέν, δεν πείθουν όμως την αμερικανική εφημερίδα. Η έρευνα στα σχολεία της Harmony, με τους 16.000 μαθητές που άνοιξε οκτώ νέα σχολεία μόνο το 2010, εγείρει το ερώτημα μήπως τελικώς τα σχολεία χρησιμοποιούν τα χρήματα των φορολογουμένων προς όφελος του κινήματος του Γκιουλέν, δίνοντας δηλαδή μεγάλες δουλειές σε οπαδούς του Γκιουλέν ή προωθώντας, μέσω διακανονισμών με τοπικά ιδρύματα, τη διδασκαλία του Γκιουλέν και τον τουρκικό πολιτισμό, γράφει η εφημερίδα. «Σύμφωνα με κοινωνιολόγους, τα σχολεία υπήρξαν το κυρίως όχημα για τη μεταλαμπάδευση σε όλο τον κόσμο των ιδεών του Γκιουλέν, που διδάσκει την υιοθέτηση της σύγχρονης ζωής μέσα από μια φιλειρηνική, οικουμενική εκδοχή του Ισλάμ με πυρήνα το “χιζμέτ”, δηλαδή τις δημόσιες υπηρεσίες».  Μεγάλη προσδοκία των ιδρυμάτων είναι οι μαθητές να διαπρέπουν, κυρίως στα μαθηματικά και στις φυσικές επιστήμες. Μόνο που μαζί με τους μαθητές διαπρέπουν και οι διάφορες τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες, όπως η TDM. Ο ιδιοκτήτης της, Κεμάλ Οκσούζ, είναι πρόεδρος του Τιρκουάζ Συμβουλίου για Αμερικανούς και Ευρασιάτες, οργάνωσης - ομπρέλα διαφόρων ιδρυμάτων του κινήματος Γκιουλέν, με επίκεντρο το Turquoise Center, συγκρότημα στο Χιούστον.  Η TDM ιδρύθηκε το 2009 και από τότε μαζί με μια άλλη εταιρεία μοιράστηκαν 50 εκατ. δολάρια από κατασκευαστικά έργα. Αμερικανικές κατασκευαστικές εταιρείες αναρωτήθηκαν πώς μια νεότευκτη εταιρεία καταφέρνει να τους παίρνει τις δουλειές, τη στιγμή που οι προσφορές τους είναι καλύτερες από των τουρκικών εταιρειών. Ο Φετχουλάχ Γκιουλέν αποτελεί έναν ιδιόμορφο θρησκευτικό ηγέτη, με πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες στο ενεργητικό του, εντός και εκτός της Τουρκίας. Αν και αρχικά ήταν επιφυλακτικός προς τον Ταγίπ Ερντογάν και τη διακυβέρνησή του, ωστόσο μετά τον υποστήριξε τόσο πολύ, ώστε σήμερα να θεωρείται ο πνευματικός μέντοράς του. Ο λόγος που εκφέρει στο κήρυγμά του χαρακτηρίζεται συναισθηματικός και επιδιώκει να συνενώσει όλους τους μουσουλμάνους πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά, με κύριο σύνθημα το εξής: «Είμαστε όλοι μουσουλμάνοι, είμαστε όλοι αδέλφια».  Η οικονομική δύναμη που διαθέτει το κίνημα του Γκιουλέν έγκειται σε συσσωρευμένο ισλαμικό κεφάλαιο. Συγκεκριμένα, η αξία των κεφαλαίων που διαχειρίζεται εκτιμάται στα 25 δισ. δολάρια (στοιχεία 2006). Ελέγχει μία ισλαμικών συμφερόντων τράπεζα (Asya Finans), δύο ασφαλιστικές εταιρείες, έναν εκδοτικό οίκο, τέσσερις εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες εκπαίδευσης, αλλά και νοσοκομεία. Χρειάζεται, λοιπόν, να τονιστεί πως πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάδυση του ισλαμικού κεφαλαίου στην Τουρκία διαδραματίζει το κίνημα του Φετχουλάχ Γκιουλέν. Μεγάλο τμήμα των τουρκικών ολοκληρωμένων ή υπό εξέλιξη επενδυτικών προγραμμάτων στις τουρκόφωνες χώρες του Καυκάσου και της Υπερκαυκασίας, π.χ. Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν, Κιργιζιστάν, Καζαχστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, όπως είναι έργα υποδομών, κατασκευαστικά έργα κόστους αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχει πραγματοποιηθεί από την οργάνωση του Γκιουλέν. Τα διάφορα μυστικά ή μη ισλαμικά τάγματα - κινήματα που πρεσβεύουν τις ποικίλες πτυχές του Ισλάμ και προσδίδουν διαφορετικά χαρακτηριστικά στην πολιτική, κοινωνική, θρησκευτική και οικονομική του διάσταση, συνιστούν μια κρίσιμης σημασίας παράμετρο, που σχετίζεται άρρηκτα και συνδιαμορφώνει το ισλαμικό κεφάλαιο, το οποίο αποτελεί τον πρώτο βραχίονα της σύγχρονης οικονομίας της Τουρκίας. Ορισμένα από αυτά έχουν συγκεντρώσει φανερή ή σκιώδη πολιτική και οικονομική εξουσία, με συνέπεια να αναδεικνύονται σε διαμορφωτές της τουρκικής κοινής γνώμης.  Η οικονομική διασύνδεση με εκπροσώπους - επιχειρηματίες της νέας οικονομικής - επιχειρηματικής τάξης που εμφανίστηκε στην Ανατολία και αναπτύσσεται ταχύτατα συνδράμει στη διαμόρφωση του σκληρού πυρήνα του τουρκικού ισλαμικού κεφαλαίου. kathimerini