Διέξοδοι προς τη διευθέτηση του χρέους

Του Νίκου Σταματάκη

Σε πρόσφατο κείμενο (http://mignatiou.com/2015/01/to-esiodoxo-ke-enotiko-senario-gia-tin-ellada-tou-2015/) εξετάσαμε την πιθανότητα κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ σε συμμαχία με ιδεολογικά αντίθετο κόμμα ή κόμματα. Σκοπός της συνεργασίας θα ήταν κυρίως η εκλογή Προέδρου και η διαπραγμάτευση του χρέους μαζί με την έναρξη διαδικασιών κάθαρσης για τα σκάνδαλα που έφεραν την Ελλάδα στο έσχατο αυτό σημείο.
Θα περίμενε κανείς ότι αυτή ακριβώς η πιθανότητα κυβέρνησης Τσίπρα θα τρόμαζε τους δανειστές και τα διεθνή οικονομικά κέντρα, αλλά μάλλον το αντίθετο συμβαίνει τις τελευταίες μέρες. Ολο και περισσότεροι πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές, αλλά και θεσμικοί παράγοντες, συμφωνούν ότι:
α) Μια γενικότερη «ποσοτική χαλάρωση» είναι επιβεβλημένη στην Ε.Ε. και ήδη τα πρώτα μηνύματα έχουν δοθεί από τον πρόεδρο της ΕΚΤ κ.Ντράγκι που μιλά για αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ.
β) Ο κ.Τσίπρας έχει δώσει διαβεβαιώσεις και μηνύματα ότι δεν προτίθεται να προχωρήσει αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ και ότι θα τιμηθούν οι υπογραφές της Ελλάδας αλλά και η οικονομική βοήθεια των ευρωπαϊκών λαών.
γ) Μια διαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους είναι δυνατή υπό προϋποθέσεις, έτσι ώστε επιτέλους ο «αδύναμος κρίκος» της ευρωζώνης (που επιτέλους έχει πρωτογενή πλεονάσματα και αυτό πρέπει να καταγραφεί στα θετικά της κυβέρνησης Σαμαρά) να μπει οριστικά σε τροχιά ανάκαμψης και έτσι να σταματήσει να τίθεται σε αμφισβήτηση η οικονομία των χωρών της ευρωζώνης.

Επισημάναμε επίσης ότι η απόφαση για τη διευθέτηση του χρέους είναι περισσότερο πολιτική παρά οικονομική – διότι σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι από οικονομική σκοπιά το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο. Το κυριότερο εμπόδιο σε μια τέτοια περίπτωση (τουλάχιστον από την άποψη της παντοδύναμης Γερμανίας) είναι ότι εάν κουρευτεί το ελληνικό χρέος τότε ανάλογη μεταχείριση θα ζητήσουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες του Νότου που αντιμετώπισαν παρόμοια ζητήματα. Βέβαια αυτή η «δικαιολογία-καραμέλα» έχει πολλάκις προβληθεί ως ανασχετική του κουρέματος. Αλλά πλέον δεν επαρκεί και πρέπει να γίνει η υπέρβαση της. Πώς όμως;

Σε αυτή την κατεύθυνση δύο θα ήταν οι καλύτερες διέξοδοι: 1) Η προαναφερθείσα γενική αλλαγή οικονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη προς την χαλάρωση της λιτότητας. Είναι μάλιστα γνωστό ότι κάτι τέτοιο θα αρχίσει να συζητείται στο συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις 22 Ιανουαρίου και στα λοιπά όργανα της Ε.Ε. εντός των προσεχών μηνών. Επομένως η περιρέουσα ατμόσφαιρα είναι απολύτως θετική. 2) Οι ειδικές συνθήκες ενός ελληνικού κουρέματος θα μπορούσαν να αναληφθούν από την Γερμανία στα πλαίσια του τελικού καθορισμού αποζημιώσεων για το κατοχικό δάνειο και τις πολεμικές αποζημιώσεις.

Στο ζήτημα αυτό μια συμμαχική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα διέθετε σαφές πλεονέκτημα διότι θα ήταν απολύτως πειστική προς την κα Μέρκελ και την γερμανική πολιτική ηγεσία: η Ελλάδα των Αλέξη Τσίπρα και Μανώλη Γλέζου δεν αστειεύεται και είναι έτοιμη να φέρει τον (ήδη έτοιμο και πλήρη στοιχείων) φάκελο των ελληνικών κατοχικών απαιτήσεων στα διεθνή δικαστήρια. Εχουν ήδη γραφεί πλήθος άρθρα σε γερμανόφωνα έντυπα για το ενδεχόμενο αυτό το οποίο, επειδή στηρίζεται σε πολύ στέρεη νομική βάση, πρέπει να απασχολεί αν όχι να τρομάζει τους Γερμανούς. Ετσι, από την μια θα είναι εύκολο στην κα Μέρκελ να πείσει το εσωτερικό πολιτικό μέτωπο για την ανάγκη «συνολικής διευθέτησης της ελληνικής υπόθεσης». Από την άλλη πλευρά, επειδή το βάρος θα πέσει στην Γερμανία και δεν θα αποτελέσει «ευρωπαϊκή» πολιτική, θα αποφευχθεί το ενδεχόμενο γενικότερων απαιτήσεων από άλλες χώρες, του τύπου «θέλουμε και εμείς ελάφρυνση χρέους κα. Μέρκελ».

Τα παραπάνω περιγράφουν ένα κατά τη γνώμη μας εφικτό πλαίσιο διευθέτησης του ελληνικού χρέους. Πολλά είναι τα επιμέρους τεχνικά θέματα – για τα οποία ειδικοί εμπειρογνώμονες είναι σε θέση να προσφέρουν σαφώς εξειδικευμένες προτάσεις – όπως για παράδειγμα το ζήτημα του χρέους των ελληνικών τραπεζών (ύψους περίπου 50 δις) το οποίο αδίκως φορτώθηκε ο έλληνας φορολογούμενος και αποτελεί μέρος του χρέους. Αραγε δεν θα μπορούσε η ΕΚΤ να εκδώσει ομόλογα για το τμήμα αυτό – που σημειωτέον αποτελεί το περίπου 15% του συνολικού χρέους; Ασφαλώς υπάρχουν και άλλα θέματα καλύτερα χειριζόμενα από τους ειδικούς. Αλλά χωρίς αμφιβολία το πλαίσιο τούτο είναι πολιτικά εφικτό.

Πολλοί θα αναρωτηθούν για την χρησιμότητα της ανάμιξης των κατοχικών αποζημιώσεων με το θέμα του χρέους – καθώς πρόκειται για δύο ξεχωριστά θέματα. Και ορισμένοι «υπερπατριώτες» θα ξιφουλκήσουν λέγοντας ότι το κούρεμα πρέπει να γίνει ούτως ή άλλως και οι κατοχικές αποζημιώσεις να παραμείνουν ως έχουν – δηλαδή ως χρεωστούμενα από τη Γερμανία.   Αλλά όμως πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Οι έλληνες πολιτικοί που ψηφίστηκαν από τον ελληνικό λαό έφεραν την χώρα στη χρεοκοπία – και οι ευρωπαϊκοί λαοί υπό την ηγεσία της Γερμανίας μας έσωσαν. Κάποια στιγμή πρέπει και η Ελλάδα και η Γερμανία και η Ευρώπη να συμφωνήσουν να λυθούν με δικαιοσύνη και ισοτιμία τα προβλήματα του παρελθόντος και να κοιτάξουν ενωμένοι με αισιοδοξία το μέλλον… Και όχι να διαιωνίζονται αδικίες που δεν βοηθούν κανένα…

Θα κλείσω εκφράζοντας μια ευχή: Σε οποιαδήποτε «ελληνογερμανική» ή «ελληνο-ευρωπαϊκή» διευθέτηση του χρέους να υπάρξει πρόβλεψη για: 1) Τη συνδρομή των γερμανικών και ευρωπαϊκών αρχών στην επιχείρηση «κάθαρσης» των οικονομικών και πολιτικών εγκλημάτων στην Ελλάδα και ειδικά στα σκάνδαλα Ζίμενς και στη λίστα Λαγκάρντ. Χωρίς κάθαρση η Ελλάδα δεν μπορεί να προχωρήσει σε ένα καλύτερο μέλλον. 2) Να υπάρξει επιμονή των ευρωπαϊκών αρχών για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα και ειδικά στην αναμόρφωση του δημόσιου τομέα. Στον τομέα αυτό δυστυχώς η Ελλάδα, εάν αφεθεί και πάλι στην καλή βούληση των πολιτικάντηδων, δεν θα έχει καμία τύχη και πολύ σύντομα θα βρεθεί ξανά χρεωμένη.

Μέχρις ότου η πολύπαθη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση – εφόσον τελικά έρθει – να βάλει την ελληνική πολιτική ηγεσία στο καλούπι που της αρμόζει τουλάχιστον όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση και τις οικονομικές αποφάσεις.
Πηγή: Ιστολόγιο Μιχάλη Ιγνατίου