Ο πρέσβης, το τηλεγράφημα από την Ουρουγουάη και η Siemens

ΒΗΜΑ.Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών αποκατέστησε τον κ. Αλ. Κογεβίνα, ο οποίος είχε χαρακτηριστεί ως μόνος υπεύθυνος για τη φυγή του Χρ. Καραβέλα

ΑΓΓ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΚΠΛΗΞΗ προκάλεσε σε πολλούς η αποκατάσταση του πρέσβη κ. Αλ. Κογεβίνα από τη νέα ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών. Ο κ. Κογεβίνας είχε χαρακτηρισθεί, «κατά παράβαση βασικών δικονομικών εγγυήσεων» όπως επισημαίνουν οι δικηγόροι του, ο μόνος υπεύθυνος για το περίφημο τηλεγράφημα από την Ουρουγουάη. Και αυτό καθώς ο χειρισμός του σχετιζόταν με το σκάνδαλο Siemens, αφού η καθυστέρηση των υπουργείων Εξωτερικών και Δικαιοσύνης οδήγησε στην έξοδο από τη χώρα του κ. Χρ. Καραβέλα, εμπλεκομένου στην υπόθεση των «μαύρων ταμείων» του γερμανικού κολοσσού.

Oταν το πρωί της Δευτέρας 25ης Μαΐου ο κ. Κογεβίνας, επικεφαλής της Α8 Διεύθυνσης Λατινικής Αμερικής (όπου και επέστρεψε μετά την αποκατάστασή του), βρήκε μέσα στα τηλεγραφήματα που είχαν φθάσει στο γραφείο του και εκείνο που είχε γράψει και στείλει στην Αθήνα ο πρεσβευτής της Ελλάδας στο Μοντεβιδέο κ. Ν. Δεικτάκης δεν φανταζόταν τίποτε από όσα θα επακολουθούσαν. Σίγουρα δεν μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος των αντιδράσεων, εν μέσω μάλιστα της προεκλογικής περιόδου των ευρωεκλογών της 7ης Ιουνίου, ούτε τις συνέπειες για τον ίδιο.

Η πρώην υπουργός Εξωτερικών κυρία Ντόρα Μπακογιάννη έσπευσε να αναλάβει την πολιτική ευθύνη και αναφέρθηκε σε ολιγωρίες της διοίκησης. Ακολούθησε προκαταρκτική εξέταση από τον πρώην γενικό γραμματέα, πρέσβη κ. Αρ. Αγαθοκλή και στη συνέχεια Ενορκη Διοικητική Εξέταση (ΕΔΕ) από τον πρέσβη κ. Μ. Καμπάνη, επικεφαλής της ΣΤ΄ Γενικής Διεύθυνσης. Το ενδιαφέρον στοιχείο κρύβεται όμως στον τρόπο με τον οποίο, ενώ στην προανάκριση διαφαίνεται η ανάγκη επιμερισμού ευθυνών, στην ΕΔΕ όλη η ευθύνη της καθυστέρησης για την επίδοση του τηλεγραφήματος στο υπουργείο Δικαιοσύνης, προκειμένου να αναληφθούν οι απαραίτητες ενέργειες, έπεσε στους ώμους του κ. Κογεβίνα.

Ως γνωστόν το τηλεγράφημα με αριθμό Α.Π. Φ 660/ΑΣ 355, με ημερομηνία 22 Μαΐου 2009 (ημέρα Παρασκευή) έφθασε στο Κρυπτογραφικό της Κεντρικής Υπηρεσίας την επομένη, ημέρα Σάββατο, και ώρα 15.36. Η Ακόλουθος Υπηρεσίας προέβη στην εσωτερική διανομή στις 16.42. Υπενθυμίζεται ότι το τηλεγράφημα έφερε την ένδειξη «Εξαιρετικώς Επείγον- Ακρως Απόρρητο». Οπερ σημαίνει ότι πέραν της Α8 Διεύθυνσης, το είχαν λάβει ήδη από το Σάββατο 23 Μαΐου άλλοι 21 αποδέκτες, μεταξύ των οποίων τα Διπλωματικά Γραφεία της υπουργού Εξωτερικών, του Πρωθυπουργού, του Προέδρου της Δημοκρατίας, των υφυπουργών Εξωτερικών, ακόμη και η ΣΤ΄ Διεύθυνση του κ. Καμπάνη (ο οποίος διενήργησε την ΕΔΕ). Για τον λόγο αυτόν μάλιστα οι δικηγόροι του Κογεβίνα είχαν ζητήσει την εξαίρεση του τελευταίου «ως στερουμένου των απαιτουμένων εχεγγύων αμεροληψίας» όπως αναφέρεται και στο πόρισμα. Στο κείμενο του πορίσματος αναφέρεται επίσης ότι ο πραγματικός αριθμός των αναγνωστών του συγκεκριμένου τηλεγραφήματος δεν χρειάζεται να συμπίπτει απαραιτήτως με όλους τους αποδέκτες. Και αυτό διότι λόγω του μεγάλου όγκου τηλεγραφημάτων τυπώνονται όσα πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια (π.χ. αν μία Διεύθυνση είναι βασικός αποδέκτης).

Στην προκαταρκτική εξέταση, ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών διαπίστωσε ότι η Κεντρική Υπηρεσία «αδράνησε αδικαιολογήτως». Ανέφερε επίσης ότι ο συντάκτης του τηλεγραφήματος θα έπρεπε να το είχε στείλει στην καθ΄ ύλην αρμόδια Ε3 Διεύθυνση Διοικητικών και Δικαστικών Υποθέσεων. Χαρακτήριζε μάλιστα τη συγκεκριμένη διαφορά «ουσιώδη» και «έδειχνε», τουλάχιστον ως μερικώς υπεύθυνο για την καθυστέρηση, και τον κ. Δεικτάκη. Τόνιζε επίσης ότι «ο ενδεδειγμένος βαθμός προτεραιότητας θα ήταν “Αστραπιαίο” ή “Αμέσου Επιδόσεως”» και όχι «Εξαιρετικώς Επείγον- Ακρως Απόρρητο» όπως έγραψε ο συντάκτης.

Τι άλλαξε λοιπόν και στην ΕΔΕ που ακολούθησε, εξ ολοκλήρου υπεύθυνος χαρακτηρίστηκε ο κ. Κογεβίνας; Ο συγκεκριμένος πρέσβης θεωρήθηκε, κατά τους δικηγόρους του, ο «αδύναμος κρίκος»- ίσως επειδή είχε εκφράσει προηγουμένως την αντίθεσή του σε επιλογές της πολιτικής ηγεσίας, όπως ο καθορισμός 15 θέσεων για πρέσβεις εκ προσωπικοτήτων. Εξάλλου, η καθυστέρηση ενημέρωσης του υπουργείου Δικαιοσύνης υπήρξε μεν σαφής (ειδοποιήθηκε τελικά την Τετάρτη 27 Μαΐου), αλλά το ποια είναι η πραγματική εκδοχή των γεγονότων παραμένει μυστήριο.

Ο επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου της κυρίας Μπακογιάννη, πρέσβης κ. Κ. Χαλαστάνης τόνισε στην κατάθεσή του ότι ενημερώθηκε για το τηλεγράφημα περί τις 12.55 μετά το μεσημέρι της Δευτέρας 25 Μαΐου, αλλά λόγω του βεβαρημένου προγράμματος της κυρίας Μπακογιάννη δεν πρόλαβε να την ενημερώσει παρά στις 10.10 το πρωί της Τρίτης 26 Μαΐου. Και τότε, όπως λέει ο κ. Χαλαστάνης, η ίδια έδωσε εντολή να ενημερωθεί το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο κ. Χαλαστάνης κατέθεσε ότι ενημέρωσε τον κ. Κογεβίνα να προβεί στις σχετικές ενέργειες περί τις 10.20.

Ωστόσο, η εκδοχή Κογεβίνα ήταν διαφορετική. Επιμένει ότι επικοινώνησε αρχικά, περί τις 10.00 το πρωί της Δευτέρας 25 Μαΐου, με τον Α΄ πολιτικό διευθυντή, πρέσβη κ. Σ. Βασιλόπουλο, ο οποίος έπειτα από λίγο τον πληροφόρησε ότι είχε ενημερώσει το Διπλωματικό Γραφείο υπουργού και ότι το τελευταίο είχε αναλάβει το θέμα. Καθώς, όπως έχει τονίσει, καμία άλλη ενέργεια δεν έλαβε χώρα τη Δευτέρα επικοινώνησε με τον επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου υπουργού περί την 12η της επομένης για οδηγίες, τις οποίες και έλαβε μεταξύ 15.00 και 15.30 της ίδιας ημέρας. Και επειδή το ωράριο εργασίας είχε παρέλθει και δεν υπήρχαν διαθέσιμοι κλητήρες, η διαβίβαση έγινε την επομένη.

Η καλύτερη απόδειξη, επιμένει η υπεράσπιση Κογεβίνα, ότι ο διενεργήσας την ΕΔΕ προσπάθησε να κλείσει γρήγορα τον φάκελο, δεν είναι άλλη από τη διαπίστωσή του ότι ο κ. Κογεβίνας δεν προσήλθε στην κλήση που του εστάλη να καταθέσει. Στο ίδιο το πόρισμα, όμως, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο πρέσβης εμφανίστηκε να καταθέσει στις 11 Ιουνίου 2009, υποβάλλοντας και υπόμνημα με το οποίο ζητούσε μεταξύ άλλων να κληθούν προς εξέταση και άλλοι μάρτυρες. Ο κ. Καμπάνης ζήτησε επ΄ αυτού γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, την έκδοση της οποίας παρήγγειλε για την ίδια ημέρα. Και μάλιστα η έκδοση του πορίσματος έγινε στις 13 Ιουνίου, ημέρα Σάββατο. Οι δικηγόροι του κ. Κογεβίνα αναγκάστηκαν στη συνέχεια να καταθέσουν αίτημα στις 20 Ιουλίου στην Εισαγγελία Πρωτοδικών προκειμένου να το προμηθευθούν, διότι, όπως ισχυρίζονται, δεν τους το έδιναν να το μελετήσουν. Η σχετική- και θετικήαπόφαση εκδόθηκε στις 24 Αυγούστου.


Το πόρισμα και η ανάκλησή του
Στο πόρισμα κατηγορήθηκε τελικά ο κ. Κογεβίνας για «έλλειψη κρίσης, όταν, εν απουσία των εσπευσμένων οδηγιών που επιζητούσε, σε ουδεμία θετική ενέργεια προέβη, αρκεσθείς σε παθητική στάση αναμονής και υπομνήσεις, ενώ θα μπορούσε να προβεί στη διαβίβαση του τηλεγραφήματος προς το υπουργείο Δικαιοσύνης με δική του πρωτοβουλία ή εφόσον θεωρούσε εαυτόν αναρμόδιο, να προβεί σε διαβίβαση προς την κατά την κρίση του αρμόδια Διεύθυνση». Κατά τους δικηγόρους του κ. Κογεβίνα, όλο το συμπέρασμα βρίσκεται στον αέρα. Και αυτό επειδή, κατά την άποψή τους, δεν μπορούσε να το στείλει με δική του πρωτοβουλία στον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης κ. Ν. Δένδια λόγω της ενδείξεως «Ακρως Απόρρητο». Σύμφωνα με τον Κανονισμό Εθνικής Ασφαλείας του 2004 (άρθρο 25, παράγραφος 4, περίπτωση Α), τα «άκρως απόρρητα» και «απόρρητα» έγγραφα διαβιβάζονται μόνο κατόπιν έγκρισης της διοίκησης και κοινοποίησης στον εκδότη. Επομένως, σχολιάζουν, η κατηγορία ότι ενήργησε κλιμακωτά και το έστειλε τελικά την Τετάρτη 27 Μαΐου 2009 δεν ευσταθούσε. Ο κ. Κογεβίνας ετέθη κατόπιν στη διάθεση της υπουργού (είναι χαρακτηριστικό ότι η συγκεκριμένη απόφαση ήταν δακτυλογραφημένη εκ των προτέρων και απλώς συμπληρώθηκε χειρογράφως η ημερομηνία), απόφαση που ανεκλήθη προσφάτως.