Tο μερίδιο των ΗΠΑ στον παγκόσμιο πλούτο εξακολουθεί να αυξάνεται

Του Leonid Bershidsky

Tα τελευταία χρόνια υπάρχει διάχυτη ανησυχία για την ανά τον κόσμο επανεμφάνιση των αντιδημοκρατικών καθεστώτων και την κατάρρευση της παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ όπως αυτή εδραιώθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Τα στοιχεία της έρευνας για τον Παγκόσμιο Πλούτο, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από την Credit Suisse, θα μπορούσαν να παράσχουν ενδείξεις για κάποιες από τις οικονομικές δυναμικές που υπαγορεύουν αυτές τις τάσεις.

Η έρευνα παρακολουθεί τον πλούτο των νοικοκυριών σε όλο τον κόσμο, βάσει επίσημων στοιχείων και εξελιγμένων μοντέλων. Η ποιότητα των δεδομένων διαφέρει δραματικά ανά χώρα και είναι εύκολο να προκύψουν διαφωνίες για τα αποτελέσματα συγκεκριμένων κρατών.

Για παράδειγμα, στη γενέτειρά μου, τη Ρωσία, η Credit Suisse τοποθετεί τον μη χρηματοοικονομικό πλούτο ανά ενήλικα στα 8.840 δολάρια για το 2018. Η Ρωσία, ωστόσο, έχει να επιδείξει ένα ποσοστό ιδιοκτησίας κατοικίας της τάξης του 87,3%. Το ποσό των 8.840 δολαρίων αρκεί για να αγοραστούν 15,7 τετραγωνικά μέτρα σπιτιού με βάσει τις τρέχουσες αξίες, ενώ ο μέσος Ρώσος (ενήλικος ή παιδί) ζει σε 23 τετραγωνικά μέτρα, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία.

Υπάρχουν πιθανώς και άλλες αποκλίσεις στα δεδομένα, αλλά, συνολικά, η Credit Suisse καταβάλλει έντονες προσπάθειες για να παράγει ένα αναμφισβήτητα πιο αξιόπιστο μέτρο ευημερίας από την κατά κεφαλήν οικονομική παραγωγή. Λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα δεδομένα, ένας ηγέτης που ενδιαφέρεται για τη σταθερή οικονομική κατάσταση μιας χώρας στον κόσμο και για τη σταθερότητα της εξουσίας του, θα προτιμούσε πιθανώς να μεγιστοποιήσει τον πλούτο των νοικοκυριών παρά το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν.

Έτσι, φαίνεται ότι η καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ παγκόσμια τάξη ήταν καλή για τον παγκόσμιο πλούτο, ο οποίος σχεδόν τριπλασιάστηκε στα 317 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2018 σε τρέχουσες τιμές από 117 δισεκατομμύρια δολάρια το 2000. Και το αθροιστικό μερίδιο της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού (εξαιρουμένων της Ινδίας και της Κίνας), δηλαδή των πλουσιότερων περιοχών το 2000, στον παγκόσμιο πλούτο, συρρικνώθηκε από το 92%, στο 78%. Το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης, ωστόσο, ήρθε πριν από το 2007, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της περιφερειακής ανακατανομής οφείλεται στην Κίνα, η οποία αύξησε το μερίδιό της στον παγκόσμιο πλούτο στο 16,4% σήμερα, από 3,1% το 2000. Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη του πλούτου έχει γίνει λιγότερο περιεκτική και αυτό έχει ευνοήσει σαφώς τις ΗΠΑ.
Με κάποιο τρόπο, από την άποψη του πλούτου, το καθοδηγούμενο από τις ΗΠΑ οικονομικό και πολιτικό σύστημα φαίνεται να έχει σταματήσει να ωφελεί τον κόσμο, αν και έχει συνεχίσει να ωφελεί τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, ο υπόλοιπος κόσμος παρακολουθεί καθώς ο πλούτος συσσωρεύεται πρώτα στους Αμερικανούς.

Αυτό, βεβαίως, δεν είναι απαραιτήτως άδικο. Οι ΗΠΑ μπορεί να μένουν συνεπείς στην πρωτοκαθεδρία τους χάρη στις ανώτερες πολιτικές και σε έναν πιο φιλικό προς το επιχειρείν πληθυσμό. Ωστόσο, είναι πολύ πιο εύκολο για τους ηγέτες - και για τους ψηφοφόρους, όπου παίζουν ρόλο - να πιστεύουν ότι το σύστημα μεροληπτεί υπέρ των ΗΠΑ. Και τα στοιχεία της Credit Suisse ευθυγραμμίζονται με μια κοινή αντίληψη που επικρατεί σε κάθε χώρα που προσπαθεί να ξεφύγει από ένα σύστημα που αναγνωρίζει τις ΗΠΑ ως ηγέτη, από τη Λατινική Αμερική έως την Κίνα: ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν τη δύναμη του δολαρίου, τις κυρώσεις, ακόμη και τη στρατιωτική δύναμη για να μεγιστοποιήσουν τον πλούτο τους σε βάρος των άλλων. Αυτό ήταν αποδεδειγμένα λάθος πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά δεν είναι πλέον.

Η σωστή αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτή την κατάσταση θα ήταν η εξάπλωση μέρους αυτού του πλούτου μέσω του εμπορίου και των επενδύσεων. Αντ’αυτού, η κυβέρνηση του Προέδρου Donald Trump επικεντρώνεται στη "νίκη" του μηδενικού αθροίσματος, παρότι οι ΗΠΑ βρισκόταν μπροστά από τον υπόλοιπο κόσμο στη συσσώρευση πλούτου πολύ πριν αναλάβει τα καθήκοντά του.

Οι προσπάθειες να διαρραγεί η παγκόσμια τάξη με ηγέτη τις ΗΠΑ μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή του πλούτου και όχι στην δικαιότερη κατανομή του. Αυτό, ωστόσο, δεν θα αποτρέψει τους ηγέτες σε όλο τον κόσμο από το να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο της πίτας.

ΠΗΓΗ: Bloomberg