Σε τροχιά λύσης του Κουρδικού;

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗ
Θα σκεφτεί κανείς... Η Τουρκία έλυσε όλα τ’ άλλα προβλήματα για να καταπιαστεί με το τόσο σοβαρό πρόβλημα, που την ταλανίζει δεκαετίες; Όχι βέβαια. Αλλά, αν λάβουμε υπόψη την αναφορά του Τούρκου Προέδρου, ότι «το Κουρδικό είναι το πρώτο πρόβλημα της Τουρκίας και πρέπει οπωσδήποτε να τακτοποιηθεί», τότε εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι αν δεν επιλυθεί το συγκεκριμένο ζήτημα πρώτα, όλα τα άλλα είναι «φύκια για μεταξωτές κορδέλες»…
Τι Καυκάσους, Μέσες Ανατολές και Κεντρικές Ασίες; Πώς μπορεί να έχει λόγο σε αυτές τις μακρινές και πιο δύσκολες πολιτικά περιοχές μια Τουρκία, όταν δεν κοιτάζει τη δική της... καμπούρα; Τρεις-τέσσερεις ημέρες μετά τις δηλώσεις του Προέδρου Γκιουλ, περί ιστορικής ευκαιρίας για την επίλυση του Κουρδικού εντός του 2009, η πολιτική ημερήσια διάταξη της Άγκυρας κυριαρχείται σχεδόν από το θέμα αυτό, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης άρχισαν τις επικρίσεις και τις αποδοκιμασίες, όπως άλλωστε ήταν φυσικό και γίνεται εδώ και δεκαετίες από όλους ανεξαιρέτως τους πολιτικούς (σε κατάσταση αντιπολίτευσης), όταν ανοίγει η συζήτηση για την «καυτή πατάτα», που λέγεται ΡΚΚ, Κούρδοι κλπ. Χαρακτηριστικά, ο ηγέτης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Ντενίζ Μπαϊκάλ, αναρωτιέται για το ποια είναι αυτή η ιστορική ευκαιρία και ποιον θα εξυπηρετήσουν οι αποφάσεις αυτές.
Ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί του Εθνικιστικού Κόμματος Τουρκίας, από την πλευρά του, κάνει λόγο για μυστικές συμφωνίες και κατηγορεί τον πρωθυπουργό Ερντογάν ότι πάει να εμπλέξει όλους τους πολιτικούς φορείς σε εθνική προδοσία! Μόνο ο ηγέτης του κουρδικού κόμματος DTP, ο Αχμέτ Τουρκ, ήταν θετικός και χαρακτήρισε την εξέλιξη θετική και ελπιδοφόρα. Μόνο που ζήτησε από την κυβέρνηση να ανακοινώσει αν διαθέτει κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο ή είναι απλά ευχολόγια. Αποκλείεται, βέβαια, να μη γνωρίζει ο συγκεκριμένος για τι από τα δύο πρόκειται. Δεν είναι μόνο, όμως, ο Πρόεδρος Γκιουλ που άνοιξε τη συζήτηση για το Κουρδικό. Και ο Υπουργός Εσωτερικών Αταλάι διακήρυξε: «Θα πράξουμε ό,τι μας αναλογεί», όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου.

Πολύ κακό για το τίποτα;
Αναλυτές, όπως ο Μουράτ Γετκίν, επικεφαλής του γραφείου της εφημερίδας «Ραντικάλ» στην Άγκυρα, εκφράζουν ωστόσο ακόμη επιφυλάξεις για το τι γίνεται στο Κουρδικό. «Τώρα, αν αφήσουμε στην άκρη τα λόγια των πολιτικών, οι οποίοι είναι πολύ φυσικό να επικρίνουν την κυβέρνηση, γεννάται ένα εύλογο ερώτημα: Αφού το άτομο (σ.σ. Αμπντουλάχ Γκιουλ), το οποίο εκπροσωπεί με τον καλύτερο τρόπο την Άγκυρα, πραγματοποίησε ένα τέτοιο άνοιγμα, η κυβέρνηση αναφορικά με το θέμα αυτό έχει κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο; Ενδεχομένως κάτι να θέλει να κάνει. Όμως, τι είναι αυτό;» ρωτάει εύλογα. Ο Τούρκος πρωθυπουργός, κατά την αναχώρησή του για το Αζερμπαϊτζάν, μιλώντας προς τους δημοσιογράφους, είπε: «Έχετε να ρωτήσετε κάτι;», τότε, οι δημοσιογράφοι υπέβαλαν ερώτημα γύρω από τις δηλώσεις Γκιουλ και εκείνος, με ένα χαμόγελο στα χείλη, το οποίο υποδήλωνε την έτοιμη απάντηση που θα έδινε, απάντησε: «Αποδέκτης της ερώτησης είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος εξεδήλωσε μια καλή πρόθεση. Τι δηλαδή έπρεπε να πει; Ότι θα γίνουν άσχημα πράγματα; Εάν όλοι συμβάλουμε στο να γίνουν καλά πράγματα, τότε θα γίνουν. Και εγώ ο ίδιος αυτό λέω». Και συνεχίζει τον προβληματισμό του ο κ. Μουράτ Γετκίν: «Στο σημείο αυτό βρισκόμαστε αντιμέτωποι με κάποιο πρόβλημα; Ή μήπως, αν και στα χέρια της κυβέρνησης δεν υπάρχει ακόμη κάποιο ολοκληρωμένο σχέδιο, εντούτοις υπάρχει η βούληση; Μήπως, ενώ οι προετοιμασίες συνεχίζονται, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ορμώμενος από αυτό, πραγματοποίησε τη δήλωσή του; Υπάρχει και το ενδεχόμενο το σχέδιο αυτό να είναι έτοιμο και να το γνωρίζουν όλες οι πλευρές της κυβέρνησης. Έτσι, ο πρόεδρος μάς γνωστοποιεί ένα σχέδιο, το οποίο πρόκειται πολύ σύντομα να τεθεί σε εφαρμογή.
Η συνάντηση του Προέδρου με τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης (την περασμένη εβδομάδα), μπορεί να έχει και την έννοια της προετοιμασίας του κατάλληλου υπόβαθρου, για την προετοιμασία της κοινής γνώμης;». Τι ακριβώς συμβαίνει, ακόμη κανείς δεν το γνωρίζει. Αρχικά, το είχε θέσει ο στρατηγός Μπασμπούγ, αργότερα το προώθησε ένα βήμα παραπέρα ο πρόεδρος Γκιουλ, λέγοντας ότι «το 2009 αποτελεί έτος ευκαιρίας». Άραγε, όλα αυτά θα βάλουν σε μια τροχιά λύσης το πλέον καυτό πρόβλημα της Τουρκίας; Ή μήπως είναι μια πρωτοβουλία καλής θέλησης, όπως είπε άλλωστε και ο Τούρκος πρωθυπουργός, η οποία έχει έρθει με τον άνεμο αισιοδοξίας που φύσηξε ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα κατά την άφιξή του εδώ;

Έμμεσες συνομιλίες με ΡΚΚ
Ο ΜΟΥΡΑΤ Γετκίν και κάποιοι άλλοι ίσως είναι ακόμη στη φάση των αποριών, άλλοι όμως φαίνεται να γνωρίζουν τι ακριβώς γίνεται με το Κουρδικό. Ο κοινωνιολόγος Μεσούτ Γεέν, του πανεπιστημίου της Άγκυρας (του μεγαλύτερου της Τουρκίας) θεωρεί ότι η κυβέρνηση ήδη έχει ξεκινήσει επαφές με το Εργατικό Κουρδικό κόμμα (ΡΚΚ), που αποτελεί ακόμη την πολιτική φωνή των Κούρδων, παρόλο που αυτή εκφράζεται πολλές φορές με αιματηρό και καταδικαστέο τρόπο. Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών Μπεσίρ Αταλάι, και του ηγέτη του ΡΚΚ Μουράτ Καραγιλάν, στην εφημερίδα «Μιλιέτ», ότι «δεν ζητάμε αυτονομία και εξετάζουμε ό,τι γίνεται από πλευράς κυβέρνησης προσεκτικά», επίσης λίγες ημέρες πριν, κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος. Άρα κάποια επαφή έγινε, που έφερε ως αποτέλεσμα αυτές τις... παρόμοιες δηλώσεις. Ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της συνέντευξης Καραγιλάν στη «Μιλιέτ» ήταν η δήλωση ότι το ΡΚΚ αποφάσισε να μην επιμείνει σε συνταγματική μεταρρύθμιση όσον αφορά το Κουρδικό, πριν η οργάνωση καταθέσει τα όπλα. Αυτό σημαίνει ότι το ΡΚΚ θέλει να μετεξελιχθεί σε μία αστική οργάνωση, με έγκριτο πολιτικό λόγο και που δεν θα προσφεύγει πλέον στη βία.
Οι αναφορές Αταλάι και Καραγιλάν δείχνουν ότι κάποιες -έστω έμμεσες- επαφές μεταξύ κυβέρνησης-ΡΚΚ έχουν ξεκινήσει. Ο πρωταγωνιστής αυτής της διαδικασίας δεν είναι άλλος από τον Τούρκο Πρόεδρο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που ο Αμπντουλάχ Γκιουλ συνάντησε πρόσφατα τον Hasan Cemal, το δημοσιογράφο που πήρε τη συνέντευξη από τον ηγέτη του ΡΚΚ, αν και προσπάθησε να υποβιβάσει ή ακόμη και να αποκρύψει προς τα ΜΜΕ τη συνάντηση αυτή.
Ο δημοσιογράφος της «Μιλιέτ», ο Ταχά Ακγιόλ, αποκάλυψε μάλιστα ότι όχι μόνο ο πρόεδρος Γκιουλ, αλλά και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Τζεμίλ Τσιτσέκ συνάντησε την περασμένη εβδομάδα τον Χασάν Τζεμάλ, ενώ ανάλογη επιθυμία για συνάντηση με τον Τούρκο δημοσιογράφο εξέφρασε και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Και για να εμπλέκεται και ο «αρχιτέκτονας» της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια σε όλη αυτήν την επαφολογία, σημαίνει ότι κάτι συγκεκριμένο υπάρχει στο «μυαλό» της κυβέρνησης.

Προετοιμασία της κοινής γνώμης
ΘΑ ΗΤΑΝ ψευδαίσθηση, ωστόσο, αν πίστευε κάποιος ότι το ΡΚΚ θα εγκαταλείψει αμέσως τον ένοπλο αγώνα. Φαίνεται ότι οι δύο πλευρές περπατούν τώρα στον ίδιο δρόμο, αλλά ακόμη στέκονται σε διαφορετική πλευρά και οι δυνάμεις που μπορεί να τους κρατήσουν στην αντίθετη κατεύθυνση είναι ακόμη πολύ ισχυρές.
Αλλά ακόμη κι αν το ΡΚΚ καταθέσει τα όπλα, αυτό δεν σημαίνει ότι λύθηκε το Κουρδικό. Θα είναι μόνο η αρχή μιας ώριμης πλέον συζήτησης, η οποία τουλάχιστον δεν θα διεξάγεται υπό την απειλή των όπλων. Και αυτό που θα πρέπει να κάνει τώρα το Κουρδικό Κόμμα (DTP) είναι να πείσει την κοινή γνώμη ότι το ΡΚΚ πράγματι έχει αλλάξει. Και ήδη ο πρόεδρός του Αχμέτ Τουρκ, με συνεντεύξεις που άρχισε να δίνει στον Τύπο, όπως αυτή στο CNN T?rk, τονίζει με ιδιαίτερη έμφαση ότι «το ΡΚΚ άλλαξε». Βέβαια, μέχρι αυτό να φανεί και στην πράξη, πρέπει να περάσει κάμποσος τουλάχιστον καιρός χωρίς να γίνει κάποια βομβιστική ενέργεια. Προς το παρόν, όμως, κάποιοι το τονίζουν για να μπει σιγά -σιγά στη συνείδηση της κοινής γνώμης.
Ο δημοσιογράφος της «Ραντικάλ» Ισμέτ Μπέρκαν αναφέρει, εξάλλου, ότι ο πρωθυπουργός Ερντογάν, σε μία συνάντηση που είχε με αρμόδιους υπουργούς, πρότεινε την άρση της απαγόρευσης να δίνονται κουρδικά ονόματα σε περιοχές, την άρση επίσης των περιορισμών μετάδοσης εκπομπών στην κουρδική γλώσσα στα τοπικά κανάλια και της δημιουργίας κουρδικών τμημάτων στα πανεπιστήμια.
Αν η κοινή γνώμη αρχίσει να μη θεωρεί το οτιδήποτε κουρδικό απαγορευμένο και συμβάλει σε αυτήν την αλλαγή νοοτροπίας και το Γενικό Επιτελείο φυσικά, τότε η ώρα του συμβιβασμού έχει επέλθει. Αλλά απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί φυσικά ο αφοπλισμός του ΡΚΚ. Η κυβέρνηση το έχει καταστήσει αρκετά σαφές και το ΡΚΚ φαίνεται να το θέλει ή να το περίμενε κιόλας, προκειμένου να προχωρήσει κι αυτό σε μια πιο αποτελεσματική δράση. Το μέλλον είναι πλέον πολύ κοντά και όλη αυτή η «φιλολογία» περί Κουρδικού αναμένεται σύντομα να φανεί αν θα καταλήξει κάπου. Είτε θετικά, είτε γι' άλλη μια φορά αρνητικά. Αλλά κάθε φορά το σίγουρο σε όλα τα προβλήματα είναι ότι τουλάχιστον κάποιο σημαντικό κομματάκι θα προστίθεται.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ