Spiegel: Η «αρρώστια της ατιμωρησίας» στην Ελλάδα

Για τη "γενναία" όπως αναφέρει προσπάθεια του Γιώργου Παπανδρέου να σώσει τη χώρα από τη χρεοκοπία κάνει λόγο το γερμανικό περιοδικό Spiegel, καθώς σ’ αυτόν τον αγώνα είναι μόνος, αφού οι λοιποί κυβερνητικοί φορείς δεν τον στηρίζουν όσο θα έπρεπε.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να σώσει τη χώρα από τη χρεοκοπία. Ωστόσο, σ’ αυτήν την προσπάθεια δεν συνεργάζονται όλοι οι κυβερνητικοί φορείς. Οι δικαστικές αρχές της χώρας αρνούνται να απευθύνουν κατηγορίες σε εκατοντάδες εμπλεκομένους σε υποθέσεις διαφθοράς, όπως δημοσιεύει το περιοδικό Spiegel.

Τη στιγμή που το κουδούνι χτυπά, τα φώτα σβήνουν και οι σκιές υποχωρούν στον δεύτερο όροφο του διαμερίσματος στα προάστια της Αθήνας. Για τον απρόσκλητο επισκέπτη αυτό είναι δείγμα ότι δεν είναι κανείς σπίτι. Από τότε που ο Νίκος Κανελλόπουλος, 62 χρόνων, έγινε πρωτοσέλιδο, σταμάτησε να κάνει και δηλώσεις.

Ο Κανελλόπουλος είναι ίσως ο πιο διάσημος δημόσιος υπάλληλος αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα. Ήταν δημόσιος υπάλληλος για 37 χρόνια, ενώ πριν από τη συνταξιοδότησή του εργαζόταν στο υπουργείο Πολιτισμού, προϊστάμενος τμήματος. Στα τέλη του 2008 πήρε σύνταξη. Ωστόσο, πρέπει να ήταν πολύ επιτυχημένος στην εργασία του καθώς σύμφωνα με την Εφορία, είναι ιδιοκτήτης 10 οικιών, ανάμεσά τους κι ενός τετραώροφου κτιρίου 1.356 τμ, σε διαμέρισμα του οποίου κατοικεί, στη Νίκαια.

Οι ελεγκτές της εφορίας ανακάλυψαν επιπλέον 11 προσωπικούς λογαριασμούς σε τέσσερις διαφορετικές τράπεζες. Συνολικά οι καταθέσεις του ανέρχονται στο ποσό των 8.923.506,58 ευρώ. Το μεγαλύτερο με΄ρος αυτών των χρημάτων ο Κανελλόπουλος το απέκτησε στη διάρκεια των δέκα τελευταίων ετών που εργαζόταν ως δημόσιος υπάλληλος. Το ερώτημα λοιπόν είναι εύλογο: από πού προήλθαν τα χρήματα;

Το παράδειγμα του Κανελλοπούλου είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό της ελληνικής διαφθοράς. Αυτήν τη στιγμή είναι πρωτοσέλιδο καθώς έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τις επίμονες προσπάθειες του Έλληνα πρωθυπουργού Γιώργου Ππανδρέου να σώσει τη χώρα από τη χρεοκοπία η οποία ακόμη απειλή τη χώρα του.

Διαλυμένο Δημόσιο
Επιπρόσθετα της οικονομικής μεταρρύθμισης που έφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός, πρέπει να αναμορφώσει ολόκληρο το έθνος. Παρ’ όλες τις γενικές απεργίες, δεν δίστασε να αυξήσει τη φορολογία και ακολούθησε ένα δραστικό πρόγραμμα λιτότητας και αναμόρφωσης του δημοσίου.

Οι σαρωτικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις, που για πρώτη φορά εφαρμόζονται στην Ελλάδα, ονομάζονται «Καλλικράτης». Στις αρχές του 2011 ο αριθμός των δήμων θα μειωθούν από τους 1074 στους 325 και οι περιφέρειες από 52 θα περιοριστούν σε 13. Με τόσα πολλά επίπεδα κυβερνητικής εμπλοκής, «η διαφθορά είναι φυσική συνέπεια» δηλώνει ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Δημήτρης Δρούτσας, επισημαίνοντας πως ο «Καλλικράτης» είναι μία από τις πιο σημαντικές δομές της «Νέας Ελλάδας» . Οι Έλληνες ψηφοφόροι δείχνουν νε συμφωνούν, καθώς έβγαλαν νικητή τον Παπανδρέου στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές, αν και το ποσοστό που πήρε ήταν μικρότερο συγκριτικά με τις περυσινές εθνικές εκλογές.

Φυσικά, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να αναδείξει την περίπτωση του Κανελλόπουλου για την επικοινωνιακή της αξία και μόνο επιδεικνύοντας ότι γίνονται εκκαθαρίσεις παρόμοιων περιπτώσεων. Αλλά συμβαίνει αυτό στην πραγματικότητα;

Ο γενικός επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης Λέανδρος Ρακιτζής έφερε στη δημοσιότητα την περίπτωση του Κανελλόπουλου. Δουλειά του είναι να βρίσκει τους καταχραστές και διεφθαρμένους στην κυβερνητική γραφειοκρατία. Αν και ο ίδιος δεν κατονόμασε τον συγκεκριμένο δημόσιο λειτουργό, έδωσε τόσα στοιχεία στη δημοσιότητα που ουσιαστικά τον υπέδειξε και τον εξέθεσε.

«Δεν θέλω να μιλήσω γι’ αυτό»
Ο Κανελλόπουλος ισχυρίζεται ότι έλαβε τα χρήματα ως κυβερνητική επιχορήγηση για έναν πολιτιστικό σύλλογο μέσα στο υπουργείο Πολιτισμού ο οποίος πληρώνει τις Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, τα καλοκαιρινά φεστιβάλ και άλλα έξοδα του υπουργείου. Διετέλεσε δύο φορές αντιπρόεδρος του οργανισμού έστω για σύντομο χρονικό διάστημα το 1996 και το 1998. Το πρόβλημα είναι πως δεν μπορεί να κόβει αποδείξεις, σύμφωνα με εσωτερική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εφορία την οποία και πήρε το Spiegel.

Ο Κανελλόπουλος απέφυγε τις δημόσιες δηλώσεις. «Δεν θέλουμε να μιλήσουμε γι’ αυτό», λέει η σύζυγός του Αθανασία. Ωστόσο, δεν θα υποστεί καμία περαιτέρω δίωξη. Αυτό είναι τόσο τυπικά ελληνικό.

Η υπόθεση του Κανελλοπούλου αναδεικνύει ένα θέμα που στην Ελλάδα το αποκαλούν «ατιμωρησία» και μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις όποιες προσπάθειες καταβάλλονται για αλλαγές στη χώρα. «Ατιμωρησία» σημαίνει «αμνησία» ή «τη γλίτωσα φθηνά». Μαζί με το «φακελάκι», το λάδωμα δηλαδή, και το «ρουσφέτι», η λέξη για τις «ειδικές» χάρες, αυτή είναι η τρίτη έκφραση για να περιγράψει την ελληνική κρίση, που ίσως βρει τον δρόμο της για την Ευρώπη, όπου θα τη χρησιμοποιούν για να χαρακτηρίσουν την ελληνική κακοδιαχείριση.

Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Για χρόνια το σύστημα δικαιοσύνης της Ελλάδας δέχεται κριτικές για καθυστέρηση στην απονομή της και για αναποτελεσματική επιβολή της. Φάκελοι χάνονται και οι δίκες συνεχίζονται επ’ άπειρον. Σύμφωνα με τον κ. Ρακιντζή η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο 340 φορές για θέματα κακοδιοίκησης.

Επί μακρόν εξακολουθεί μία συζήτηση για τα κενά νόμου που άρχουν στη χώρα. Όσον αφορά τον Κανελλόπουλο, η Εφορία δεν μπορεί να ζητήσει πίσω χρήματα από το σοκαριστικά υψηλό εισόδημά του. Επειδή η πηγή εσόδων «δεν σχετίζεται με το επάγγελμά του, τα χρήματα δεν υπόκεινται σε φορολογικό έλεγχο, ακόμη κι αν αποκτήθηκαν με παράνομο τρόπο».

Ειδική μεταχείριση
Αυτό που είναι νέο ωστόσο είναι η διαπίστωση ότι η δικαστική εξουσία συστηματικά καλύπτει θέματα διαφθοράς στα οποία εμπλέκονται δημόσιοι λειτουργοί. Ως πρώην δικαστής με προϋπηρεσία 38 χρόνων ο κ. Ρακιντζής μιλά με κύρος.

Δήλωσε πως ακόμη και το γραφείο του δημόσιου κατηγόρου δείχνει μικρό ενδιαφέρον για τη συστηματική δίωξη των ενόχων. Επιπλέον, πρόσθεσε, έχουν υπάρξει ετυμηγορίες που δεν μπορώ να εξηγήσω βάσει της εμπειρίας μου», θέλοντας να πει ότι κάποιοι δέχονται ιδιαίτερη μεταχείριση. Από το 2004 που ανέλαβε καθήκοντα ο κ. Ρακιτζής ανέφερε 427 υποθέσεις υπεξαίρεσης, δωροδοκίας, κατάχρησης, διαφθοράς. Οι προσπάθειές του δεν έουν οδηγήσει σε μία και μόνη συνολική ενδελεχή έρευνα, αν και έπρεπε να είχε γίνει. Η μόνη εξήγηση είναι ότι οι περισσότερες υποθέσεις βρίσκονται σε προκαταρκτική φάση έρευνας».

Η ανάλυσή του έχει ακόμη μικρότερη επιρροή εσωτερικά της υπηρεσίας. Ο κ. Ρακιτζής αυτό το καλοκαίρι κατέθεσε επίσημα παράπονα κατά του επικεφαλής της υπηρεσίας του στο Ανώτατο Δικαστήριο καθώς δεν υπήρξε καμία κίνηση σε ό,τι αφορά τις καταγγελθείσες υποθέσεις. Ο κατήγορος έδωσε προθεσμία στον Ρακιτζή όπου θα του παρέδιδε στοιχεία για τις υποθέσεις του. Κι έτσι έκανε και οι υποθέσεις αυξήθηκαν κατά 749. Ακόμη δεν έχει λάβει απάντηση.
«Είμαι συνταγματικός δικαστής. Δεν βγάζω χρήματα από αυτό. Γι’ αυτό και είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι θέλω» δήλωσε ο κ. Ρακιντζής.

«Ο μεγάλος ασθενής»
Χωρίς περιορισμούς, αποκαλύπτει καταχρήσεις και κάνει δριμεία κριτική. Για παράδειγμα ανακάλυψε τώρα τον οργανισμό «Κωπαΐς» που δημιουργήθηκε το 1957 για να εποπτεύει την αποστράγγιση της λίμνης Κωπαΐδας κοντά στη Θήβα. Η λίμνη εξαφανίστηκε την ίδια χρονιά, αλλά ο οργανισμός και το προσωπικό της με 30 εργαζομένους εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα. Μάλιστα, έχει τοποθετηθεί σε λίστα με 750 κρατικές υπηρεσίες που πρόκειται να κλείσουν.
Τώρα το ερώτημα είναι πότε;

Περίπου πριν από τρία χρόνια, ο κ. Ρακιντζής ανακάλυψε 32 γιατρούς που εργάζονταν στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της Αθήνας και είχαν πραγματοποιήσει περίπου 400 επεμβάσεις σε καρδιά και μάτια, τουλάχιστον σύμφωνα με αυτά που αναγράφοντας στο αρχείο ασθενών. Στην πραγματικότητα, είχαν πραγματοποιήσει πλαστικές επεμβάσεις που δεν καλύπτονταν από την ασφάλειά τους κι είχαν στείλει τους λογαριασμούς των ασθενών στους φορείς ασφάλισής τους. «Ήταν μια συμμορία», λέει ο κ. Ρακιντζής, και είχαν μάλιστα το θράσος να έχουν προτεραιότητά τους τις αισθητικές επεμβάσεις, ενώ ασθενείς με σοβαρότατα προβλήματα υγείας ανέμεναν με υπομονή τη σειρά τους για το χειρουργείο. Η υπόθεση δεν έχει περάσει ακόμη σε αίθουσα δικαστηρίου.

«Συχνά φαίνεται σαν να μην έχουμε δικαστικό σώμα» λέει ο πρώην δικαστής κ. Ρακιντζής. Το δικαστικό σώμα το ίδιο, προσθέτει, είναι «ο μεγάλος ασθενής».
Επιμέλεια: Ελένη Καραμήτσου