Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*
Ανακατεύεται η τράπουλα της γεωπολιτικής σκακιέρας
Καθώς Ελλάδα και Κύπρος βυθίζονται καθημερινά όλο και πιο βαθιά στην οικονομική κρίση, στη γειτονιά μας ανακατατεύεται ξανά η τράπουλα της γεωπολιτικής σκακιέρας. Δύο σημαντικά γεγονότα τον τελευταίο καιρό, αν συνδυαστούν και με την κυπριακή κατάρρευση, δημιουργούν νέα δεδομένα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το πρώτο γεγονός, για το οποίο έχει γίνει πολύς λόγος ήδη από δεκάδες αναλυτές και συζητείται στις διάφορες δεξαμενές σκέψης, είναι η επαναπροσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας. Το δεύτερο σημαντικό γεγονός είναι η προσέγγιση του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ με τους Κούρδους της Τουρκίας και ειδικά με το ένοπλο κίνημα του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος-PKK και τον αρχηγό του Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Η τουρκο-ισραηλινή επαναπροσέγγιση είναι βέβαια στο πρώτο της στάδιο και θα χρειαστεί ακόμη αρκετός χρόνος για την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες. Οι Αμερικανοί όμως που βρίσκονται πίσω από αυτή την προσπάθεια βιάζονται και πιέζουν και τις δύο πλευρές να προχωρήσουν με πιο γοργούς ρυθμούς. Δεν είναι τυχαίο που ο Ομπάμα στέλνει στην περιοχή τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι για να προωθήσει αυτή την εξομάλυνση. Βεβαίως υπάρχει πάντα η καχυποψία ανάμεσα στις δύο πλευρές και κυρίως οι φιλοδοξίες του Ερντογάν να ηγηθεί του μουσουλμανικού κόσμου θα αποτελούν αγκάθι σε αυτή την προοπτική.
Εντούτοις τα συμφέρονται και των δύο χωρών συνηγορούν υπέρ της αποκατάστασης ομαλών σχέσεων μεταξύ τους. Πρόκειται για σημαντικά οικονομικά συμφέροντα αλλά και για γεωπολιτικές επιλογές που αφορούν τόσο το μέλλον της Συρίας όσο και το ρόλο του Ιράν στην περιοχή που αντιμετωπίζεται από μεν το Ισραήλ ως απειλή από δε την Τουρκία ως ανταγωνιστική ηγεμονική δύναμη στην περιοχή και τον μουσουλμανικό κόσμο.
Η προσέγγιση μεταξύ Τούρκων Ισλαμιστών και Κούρδων είναι στα πρώτα της στάδια, αν και προετοιμάζεται από καιρό και από τις δύο πλευρές. Μένει φυσικά να φανεί αν πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή συνδιαλλαγής και των δύο πλευρών ή αν υποκρύπτονται τακτικισμοί προσωρινής διαχείρισης ενός δύσκολου προβλήματος. Το μέλλον αυτής της προσέγγισης θα κριθεί από δύο παράγοντες : Ο πρώτος είναι το κατά πόσον το τουρκικό πολιτικό Ισλάμ είναι διατεθειμένο να εγκαταλείψει την κεμαλική αρχή του ενιαίου κράτους-έθνους υπέρ μιας οθωμανικής ομοσπονδίας που θα δίνει στους Κούρδους τη θέση τους στο πλαίσιο ενός ομοσπονδιακού κράτους. Ο δεύτερος παράγοντας από τον οποίο θα εξαρτηθεί η προσέγγιση αυτή είναι κατά πόσον οι ίδιοι οι Κούρδοι της Τουρκίας θα αποδεχτούν μια τέτοια λύση μακροπρόθεσμα, εγκαταλείποντας την ιδέα δημιουργίας κουρδικού κράτους με τους αδελφούς τους που βρίσκονται στο Ιράκ, τη Συρία και το Ιράν.
Για την Κύπρο και την Ελλάδα τίθεται το ερώτημα κατά πόσον κινδυνεύει να υποβαθμιστεί η συνεργασία που έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια με το Ισραήλ. Αν η εξομάλυνση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων προχωρήσει και το Ισραήλ αποδεχτεί τη μεταφορά του φυσικού του αερίου μέσω τουρκικού αγωγού, οι μεγάλοι χαμένοι θα είναι Κύπρος και Ελλάδα. Περισσότερο βέβαια η Κύπρος γιατί θα δεχτεί μεγάλες πιέσεις να αποδεχτεί και τη μεταφορά του δικού της φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να υπάρξει λύση στο Κυπριακό στη βάση των τουρκικών προδιαγραφών. Στην κατάσταση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Κύπρος, οι πιέσεις που θα της ασκηθούν προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι αφόρητες. Στους Αγγλοαμερικανούς θα προστεθούν τώρα και οι Γερμανοί.
Εντούτοις παρά την δυσμενή αυτή εξέλιξη το γεωπολιτικό παιχνίδι δεν έχει χαθεί για την Κύπρο. Τα συμφέροντα των Αγγλοαμερικανών δεν συμπίπτουν πάντοτε κατ’ανάγκην με αυτά των Γερμανών, καθώς υποβόσκουν και ανταγωνισμοί ανάμεσα τους. Και φυσικά θα πρέπει να υπολογίζεται και ο άλλος μεγάλος παίκτης σε αυτή τη γεωπολιτική σκακιέρα, η Ρωσία. Ακόμη και το Ισραήλ έχοντας συνειδητοποιήσει την αστάθια του τουρκικού παράγοντα, είναι πιθανόν ότι θα προσπαθήσει να διατηρήσει τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με την Κύπρο και την Ελλάδα. Επομένως πολλά θα κριθούν από την ικανότητα της Λευκωσίας και φυσικά της Αθήνας να διαχειριστούν σωστά τα νέα δεδομένα που παρουσιάζονται στην περιοχή. Με κάποια μελαγχολία θα μπορούσε κανείς, παραφράζοντας όσα ακούστηκαν προεκλογικά στην Κύπρο, να σημειώσει πως η διαχείριση των νέων δεδομένων στην περιοχή μας «χρειάζεται ηγέτη», αλλά και το αντίστροφο, ο ηγέτης που θα διαχειριστεί τα νέα αυτά δεδομένα «χρειάζεται κρίση». Όπερ έδει δείξαι.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Πηγή
Ανακατεύεται η τράπουλα της γεωπολιτικής σκακιέρας
Η τουρκο-ισραηλινή επαναπροσέγγιση είναι βέβαια στο πρώτο της στάδιο και θα χρειαστεί ακόμη αρκετός χρόνος για την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες. Οι Αμερικανοί όμως που βρίσκονται πίσω από αυτή την προσπάθεια βιάζονται και πιέζουν και τις δύο πλευρές να προχωρήσουν με πιο γοργούς ρυθμούς. Δεν είναι τυχαίο που ο Ομπάμα στέλνει στην περιοχή τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι για να προωθήσει αυτή την εξομάλυνση. Βεβαίως υπάρχει πάντα η καχυποψία ανάμεσα στις δύο πλευρές και κυρίως οι φιλοδοξίες του Ερντογάν να ηγηθεί του μουσουλμανικού κόσμου θα αποτελούν αγκάθι σε αυτή την προοπτική.
Εντούτοις τα συμφέρονται και των δύο χωρών συνηγορούν υπέρ της αποκατάστασης ομαλών σχέσεων μεταξύ τους. Πρόκειται για σημαντικά οικονομικά συμφέροντα αλλά και για γεωπολιτικές επιλογές που αφορούν τόσο το μέλλον της Συρίας όσο και το ρόλο του Ιράν στην περιοχή που αντιμετωπίζεται από μεν το Ισραήλ ως απειλή από δε την Τουρκία ως ανταγωνιστική ηγεμονική δύναμη στην περιοχή και τον μουσουλμανικό κόσμο.
Η προσέγγιση μεταξύ Τούρκων Ισλαμιστών και Κούρδων είναι στα πρώτα της στάδια, αν και προετοιμάζεται από καιρό και από τις δύο πλευρές. Μένει φυσικά να φανεί αν πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή συνδιαλλαγής και των δύο πλευρών ή αν υποκρύπτονται τακτικισμοί προσωρινής διαχείρισης ενός δύσκολου προβλήματος. Το μέλλον αυτής της προσέγγισης θα κριθεί από δύο παράγοντες : Ο πρώτος είναι το κατά πόσον το τουρκικό πολιτικό Ισλάμ είναι διατεθειμένο να εγκαταλείψει την κεμαλική αρχή του ενιαίου κράτους-έθνους υπέρ μιας οθωμανικής ομοσπονδίας που θα δίνει στους Κούρδους τη θέση τους στο πλαίσιο ενός ομοσπονδιακού κράτους. Ο δεύτερος παράγοντας από τον οποίο θα εξαρτηθεί η προσέγγιση αυτή είναι κατά πόσον οι ίδιοι οι Κούρδοι της Τουρκίας θα αποδεχτούν μια τέτοια λύση μακροπρόθεσμα, εγκαταλείποντας την ιδέα δημιουργίας κουρδικού κράτους με τους αδελφούς τους που βρίσκονται στο Ιράκ, τη Συρία και το Ιράν.
Για την Κύπρο και την Ελλάδα τίθεται το ερώτημα κατά πόσον κινδυνεύει να υποβαθμιστεί η συνεργασία που έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια με το Ισραήλ. Αν η εξομάλυνση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων προχωρήσει και το Ισραήλ αποδεχτεί τη μεταφορά του φυσικού του αερίου μέσω τουρκικού αγωγού, οι μεγάλοι χαμένοι θα είναι Κύπρος και Ελλάδα. Περισσότερο βέβαια η Κύπρος γιατί θα δεχτεί μεγάλες πιέσεις να αποδεχτεί και τη μεταφορά του δικού της φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να υπάρξει λύση στο Κυπριακό στη βάση των τουρκικών προδιαγραφών. Στην κατάσταση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή η Κύπρος, οι πιέσεις που θα της ασκηθούν προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι αφόρητες. Στους Αγγλοαμερικανούς θα προστεθούν τώρα και οι Γερμανοί.
Εντούτοις παρά την δυσμενή αυτή εξέλιξη το γεωπολιτικό παιχνίδι δεν έχει χαθεί για την Κύπρο. Τα συμφέροντα των Αγγλοαμερικανών δεν συμπίπτουν πάντοτε κατ’ανάγκην με αυτά των Γερμανών, καθώς υποβόσκουν και ανταγωνισμοί ανάμεσα τους. Και φυσικά θα πρέπει να υπολογίζεται και ο άλλος μεγάλος παίκτης σε αυτή τη γεωπολιτική σκακιέρα, η Ρωσία. Ακόμη και το Ισραήλ έχοντας συνειδητοποιήσει την αστάθια του τουρκικού παράγοντα, είναι πιθανόν ότι θα προσπαθήσει να διατηρήσει τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με την Κύπρο και την Ελλάδα. Επομένως πολλά θα κριθούν από την ικανότητα της Λευκωσίας και φυσικά της Αθήνας να διαχειριστούν σωστά τα νέα δεδομένα που παρουσιάζονται στην περιοχή. Με κάποια μελαγχολία θα μπορούσε κανείς, παραφράζοντας όσα ακούστηκαν προεκλογικά στην Κύπρο, να σημειώσει πως η διαχείριση των νέων δεδομένων στην περιοχή μας «χρειάζεται ηγέτη», αλλά και το αντίστροφο, ο ηγέτης που θα διαχειριστεί τα νέα αυτά δεδομένα «χρειάζεται κρίση». Όπερ έδει δείξαι.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.
- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.