Η προέλευση της προτεινόμενης λύσης ΔΔΟ

Του Κλέαρχου Κυριακίδη

Η ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ LENNOX-BOYD ΣΤΙΣ 19 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1956 ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΗ ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΗΣ 60 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Ο Λόρδος Lennox-Boyd έδωσε νέα ζωή στον «δικοινοτισμό», μια απαρχαιωμένη και διαιρετική έννοια στο οθωμανικό σύστημα Μιλλέτ, δηλαδή θρησκευτικής κοινότητας

«Η δημόσια συζήτηση χαρακτηρίζεται από παραπλανητικές δηλώσεις για ‘ενοποίηση’, ‘επανένωση’ και ‘ειρήνη’. Παρόλα ταύτα, εκείνο που φαίνεται να ξεδιπλώνεται στη μυστικότητα είναι μια αποκρουστική διαδικασία διαίρεσης, ‘επανα-διαίρεσης’ και παράδοσης στις γραμμές των τριών δεκανικιών της δηλώσεως του Lennox-Boyd και την επιθετική φιλο-‘ομοσπονδιακή’ στρατηγική της Τουρκίας»

Στην Πολιτική, ο Αριστοτέλης εξηγεί πως για να αποκτήσεις την καλύτερη γνώση για κάτι είναι απαραίτητο να διερευνήσεις την προέλευσή του. Με αυτό κατά νουν, κάποιος είναι υποχρεωμένος να υποβάλει μια βασική ερώτηση σε μια κρίσιμη στιγμή, που η Κυπριακή Δημοκρατία ίσως να βρίσκεται στο χείλος της μεταμόρφωσής της -ή αντικατάστασής της- σε μια «δι-κοινοτική, δι-ζωνική ομοσπονδία». Ποία είναι η προέλευση της προτεινόμενης «ομοσπονδίας» μαζί με τον «δι-κοινοτισμό» και τη «δι-ζωνικότητα» στον πυρήνα της;
Το μεγαλύτερο μέρος της απάντησης βρίσκεται στα γεγονότα που έλαβαν χώραν στη Βουλή των Κοινοτήτων στο Λονδίνο πριν από ακριβώς 60 χρόνια. Στις 19 Δεκεμβρίου 1956, ο Alan Lennox-Boyd, ο τότε Βρετανός Υπουργός Αποικιών, ο υπεύθυνος Υπουργός για την Αποικία του Στέμματος Κύπρο, έκανε μια δήλωση ορόσημο (πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 19 December 1956, 1267-1279). Προέβη σε τρία κύρια μηνύματα.
Πρώτον, ο Lennox-Boyd καλωσόρισε την έκδοση της Έκθεσης και του προτεινόμενου «δι-κοινοτικού» Συντάγματος που ετοίμασε ο Λόρδος Radcliffe, ένας ανώτερος Άγγλος δικαστής. Στην Έκθεσή του, ο Λόρδος Radcliffe προσδιόρισε εύγλωττα τις ανόμοιες αιτίες καθώς και τις διαιρετικές επιπτώσεις του «δι-κοινοτισμού» (πηγή: CAB 129/84, National Archives of the UK). Εν πάση περιπτώσει, ο Λόρδος Radcliffe επέλεξε να χρησιμοποιήσει τον «δι-κοινοτισμό» ως τη βάση του προτεινόμενου συνταγματικού μέλλοντος της Κύπρου. Κάνοντας αυτό και παρά τον θάνατο του «Σχεδίου Radcliffe», ο Λόρδος έδωσε νέα ζωή στον «δι-κοινοτισμό», μια απαρχαιωμένη και διαιρετική έννοια στο οθωμανικό σύστημα Μιλλέτ (δηλαδή θρησκευτικής κοινότητας).
Δεύτερον, στις 19 Δεκεμβρίου 1956, ο Lennox-Boyd πρόβαλε την πιθανότητα μιας γεωγραφικής διχοτόμησης και σιωπηρά μιας συνοδευόμενης ανταλλαγής πληθυσμών. Ο Lennox-Boyd δήλωσε ότι σε περίπτωση επικείμενης «αναθεώρησης» της πολιτικής της, η βρετανική κυβέρνηση αναγνώριζε πως «η εξάσκηση του αιτήματος αυτοδιάθεσης σε έναν τέτοιο ανάμικτο πληθυσμό πρέπει να περιλαμβάνει τη διχοτόμηση μεταξύ άλλων ενδεχόμενων επιλογών». Έτσι, ο Lennox-Boyd εδραίωσε τον «δι-κοινοτισμό» παράλληλα βγάζοντας στην επιφάνεια την αποκρουστική ιδέα να δοθεί στον «δι-κοινοτισμό» μια γεωγραφική έκφραση μέσω της διχοτόμησης της Κύπρου σε διαχωρισμένες «ζώνες», Ελληνική, Τουρκική, καθώς και Βρετανική.
Η ιδέα της διχοτόμησης της Κύπρου ήταν έμπνευση του Sir Ivone Kirkpatrick, στις 31 Μαΐου 1956 (πηγή: FO 371/123894, National Archives of the UK). Ο Kirkpatrick ήταν ανώτερος διπλωμάτης στο βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών. Την ιδέα στη συνέχεια ενέκρινε στις 17 Δεκεμβρίου 1956 ο Adnan Menderes, ο τότε Τούρκος Πρωθυπουργός. Ο τελευταίος είχε επηρεαστεί από την πρώτη φιλο-διχοτομική έκθεση του συμβούλου του Menderes, Nihat Erim, της 24ης Νοεμβρίου 1956. Με άλλα λόγια, η προτεινόμενη διχοτόμηση της Κύπρου σε «ζώνες» ήταν βρετανικής εμπνεύσεως με τουρκική υποστήριξη. Σήμερα, η πρόταση είναι ενσωματωμένη στην προοπτική νομιμοποίησης της «δι-ζωνικότητας» μέσω μιας «λύσης».
Τρίτον, στις 19 Δεκεμβρίου 1956, ο Lennox-Boyd επιβεβαίωσε ότι η Κύπρος είναι φυλακισμένη σε ένα τρίγωνο διεθνούς πλαισίου που αποτελείται από την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και την Ελλάδα. Αυτή η βρετανική ετοιμότητα να διευκολύνουν την Τουρκία δεν ήταν κάτι το ξαφνικό. Στις 29 Αυγούστου 1955, η τριμερής διάσκεψη του Λονδίνου δημιούργησε αυτό το τρίγωνο διεθνούς πλαισίου προς κύριο όφελος της Τουρκίας. Μήνες αργότερα, στις 19 Ιουλίου 1956, ο Lennox-Boyd μάλιστα χαρακτήρισε την Κύπρο μια βρετανική ιδιοκτησία, ως μια «υπεράκτια νήσο της Τουρκίας» (πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 19 July 1956, 1518).

Η Συμφωνία Ζυρίχης
Βραχυπρόθεσμα, ούτε η Τουρκία ούτε το Ηνωμένο Βασίλειο κατάφεραν μια «τρι-ζωνική» διχοτόμηση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες την απέρριψαν. Το αποτέλεσμα ήταν η Συμφωνία Ελλάδας-Τουρκίας στη Ζυρίχη στις 11 Φεβρουαρίου 1959, την οποία ενέκρινε το Ηνωμένο Βασίλειο (και οι Ηνωμένες Πολιτείες). Η Συμφωνία Ζυρίχης γεννήθηκε με την ιδέα για περιορισμένη, αλλά «εγγυημένη» κρατική οντότητα στην Κύπρο συν το πρώτο και τρίτο δεκανίκι της δηλώσεως του Lennox-Boyd, δηλαδή του «δι-κοινοτισμού» και του προαναφερθέντος τριγώνου διεθνούς πλαισίου. Τελικά, στις 16 Αυγούστου 1960, η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε βασισμένη σ’ αυτά τα δεκανίκια.

Τηλεγράφημα 2 Δεκεμβρίου 1964
Μετά τις συνταγματικές και ενδο-κοινοτικές ταραχές του 1963-64, η Τουρκία και η τουρκική κοινότητα ξεκίνησαν να πιέζουν για τη δημιουργία μιας «ομοσπονδίας» στην Κύπρο. Παρ' όλ' ταύτα, όπως ο τότε Αμερικανός Πρέσβης στη Λευκωσία Taylor Belcher εντόπισε σε ένα αποχαρακτηρισμένο τηλεγράφημα, ημερομηνίας 2 Δεκεμβρίου 1964: Η «ομοσπονδία στην Κύπρο (όπως την προτείνουν οι Τούρκοι), στην πραγματικότητα σημαίνει διχοτόμηση της Κύπρου». Ο Πρέσβης Belcher πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε «ομοσπονδία» θα «χρειαστεί βία για να επιβληθεί… με σύνορα διά μέσου της Αμμοχώστου και Λευκωσίας μέχρι δυτικά των Κοκκίνων». Στην αποκαλυπτική δήλωση για την προοπτική αυτήν, του Αμερικανού διπλωμάτη, η προτεινόμενη «ομοσπονδία» εξισωνόταν με «federation ? la Turque», με άλλα λόγια «τουρκική ομοσπονδία» (πηγή: James E. Miller [ed.], Foreign Relations of the United States, 1964-1968, Volume XVI US State Department, Washington DC, 2000, Document 167).

Κατά τη διάρκεια δύο εισβολών το 1974, η Τουρκία εφάρμοσε την πιο πάνω στρατηγική, κατακτώντας το 57% της ακτογραμμής και 36% του εδάφους και εναερίου χώρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην εκτέλεση των εισβολών αυτών η Τουρκία αυθαίρετα ξερίζωσε πέραν των 180,000 ανθρώπων από τα σπίτια τους και τους εξανάγκασε να μεταφερθούν από τις πόλεις και τα χωριά τους. Έτσι η Τουρκία τούς επέβαλε ταπεινώσεις και προέβη σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, όπως φαίνεται, εγκλήματα.

Το αποτέλεσμα ήταν μια ντε φάκτο γεωγραφική διχοτόμηση και διαίρεση βάσει του δεύτερου δεκανικιού της δηλώσεως του Lennox-Boyd.

Σε μια αποχαρακτηρισμένη επιστολή, ημερομηνίας 25 Μαρτίου 1975, η βρετανική Πρεσβεία στην Άγκυρα σημείωσε τα ακόλουθα:

«Οι Τούρκοι έχουν κατά μεγάλο βαθμό ήδη καταλάβει όλα όσα χρειαζόντουσαν στο νησί. Εκείνο που στερούνται είναι (α) να παραλάβουν τους Τουρκοκύπριους που ακόμα βρίσκονται στον Νότο και (β) ελληνική συναίνεση σε ένα αδύνατο ομόσπονδο σύστημα. Σε αντάλλαγμα γι’ αυτά θα ήσαν ακόμα σήμερα διατεθειμένοι να κάνουν κάποιες εδαφικές υποχωρήσεις…» (πηγή: FCO 9/2159, National Archives of the UK).

Μέχρι το τέλος του 1976 η Τουρκία εξασφάλισε τον στόχο (α). Τώρα, 40 χρόνια μετά και με την ανήθικη υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών, είναι η Τουρκία στα πρόθυρα της εξασφάλισης και του στόχου (β);

Η δημόσια συζήτηση χαρακτηρίζεται από παραπλανητικές δηλώσεις για «ενοποίηση», «επανένωση» και «ειρήνη». Παρ' όλ' ταύτα, εκείνο που φαίνεται να ξεδιπλώνεται στη μυστικότητα είναι μια αποκρουστική διαδικασία διαίρεσης, «επανα-διαίρεσης» και παράδοσης στις γραμμές των τριών δεκανικιών της δηλώσεως του Lennox-Boyd και την επιθετική φιλο-«ομοσπονδιακή» στρατηγική της Τουρκίας.

Στην Πολιτική, ο Αριστοτέλης αναφέρεται στους σοφούς που «απεχθάνονται την ιδέα» απλά γιατί κάποιος έχει τη δύναμη να κερδίσει υπεροχή μέσω της «χρήσης ωμής βίας», κάποιος άλλος πρέπει αναγκαστικά να γίνει «σκλάβος και δικός του».

Με γνώμονα τον Αριστοτέλη, οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να υποβάλουν κάποιες σημαντικές ερωτήσεις. Οι πολίτες θα προωθήσουν το Κράτος Δικαίου, τις δημοκρατικές αρχές και το ιδανικό μιας ελεύθερης κοινωνίας; Πρέπει το συνταγματικό και νομικό μέλλον της νήσου των να κρέμεται πάνω στα τρία δεκανίκια της δήλωσης του Lennox-Boyd; Πάνω από όλα, σε μια συγκυρία όπου ο Πρόεδρος Ερντογάν μετατρέπει την Τουρκία σε τυραννία, είναι λογικό οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας -και, κατ’ επέκτασιν, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης- να παραδοθούν στην Τουρκία;

Ο Δρ Κλέαρχος Α. Κυριακίδης είναι επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Νομικής του Πανεπιστημίου UCLan στην Κύπρο και συντονιστής του προγράμματος αφιερωμένο στο Κράτος Δικαίου και τα Διδάγματα της Ιστορίας. Οι απόψεις που εκφράζει είναι προσωπικές.

- See more at: http://www.sigmalive.com/simerini/politics/389050/i-proelefsi-tis-proteinomenis-lysis-ddo#sthash.BALfdu1C.dpuf