ΗΠΑ, Τουρκία, Ελλάδα: Πού βρισκόμαστε μετά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ

• 
  Στιγμιότυπο από προηγούμενη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (φωτ.: EPA / Tatyana Zenkovich)

Απόστολος Αποστολόπουλος

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Τραμπ, Ερντογάν και Μητσοτάκης στην εξωτερική πολιτική δεν θα βρουν λύση στις συναντήσεις τους στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Είναι πάγια, στρατηγικής φύσεως προβλήματα που λύνονται μόνο με ανατροπή του συσχετισμού ισχύος και επισφραγίζονται από Διεθνείς Διασκέψεις, όπως για παράδειγμα η Συνθήκη της Λοζάνης. Ακόμα και αν επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία, ή υπάρξει εξέλιξη (θετική ή αρνητική) στην υπόθεση των F-35, οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας δεν θα φτάσουν σε ρήξη.

Όχι επειδή αγαπάει ο Τραμπ τον Ερντογάν, όπως επιμένουν αποπροσανατολίζοντας μερικοί. Αποστασία της Τουρκίας, προσχώρηση στο ρωσοκινεζικό μπλοκ και εκδίωξη από το ΝΑΤΟ δεν σημαίνει απλώς πλήρη κατάρρευση της περικύκλωσης της Ρωσίας που επιχειρούν οι ΗΠΑ· θα πρόκειται για ριζική ανατροπή-ντόμινο των συσχετισμών σε πλανητικό επίπεδο.

Ούτε η Τουρκία ούτε οι ΗΠΑ έχουν συμφέρον να προκαλέσουν ρήξη στις σχέσεις τους. Αλλά και η Ρωσία δεν θα θυσιάσει τη ρεαλιστική στρατηγική σύγκλισης με τις ΗΠΑ χάριν ενός ασταθούς συμμάχου.

Ασταθούς όχι λόγω Ερντογάν αλλά επειδή η Τουρκία για την ασφάλειά της υποχρεούται να επιδιώκει ισορροπία στο τρίγωνο Ρωσία-Τουρκία-ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ δεν θα εγκαταλείψουν τη στρατηγική της «ανάσχεσης» που εφαρμόζουν αναλλοίωτα αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έναντι τότε της ΕΣΣΔ (της Ρωσίας σήμερα), αποδεικνύοντας ότι ο κομμουνισμός ήταν πρόσχημα, ένας ιδεολογικός φερετζές για τις μάζες που έκρυβε τον βαθύ γεωπολιτικό ανταγωνισμό. (Στην επαρχιώτικη Ελλάδα μερικοί τον φοράνε ακόμα…)

Η στρατηγική της ανάσχεσης είναι μια σταθερά της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ: αρχικά ήθελε να βάλει φραγμό στη δυναμική που είχε η Ρωσία με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ η εχθρότητα απέναντι στη Ρωσία εξυπηρετεί και άλλο σπουδαιότερο στόχο. Από τη στιγμή που η Γερμανία κυριάρχησε στην ΕΕ ήταν ζήτημα ζωής ή θανάτου για τις ΗΠΑ να μην επιτρέψουν φιλικές σχέσεις της Ευρώπης των «28» με τη Ρωσία. Διότι μια σύμπραξη της «γερμανικής Ευρώπης» με τη Μόσχα θα συγκροτούσε την απόλυτη υπερδύναμη του πλανήτη. Θα συνδύαζε υψηλή τεχνολογία, πανίσχυρη άμυνα, τεράστια οικονομική δύναμη και κάποια ισχυρά –και πάντως υπαρκτά– κοινά στοιχεία κουλτούρας.

Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να αντιπαραθέσουν (πρόεδρος Μπους) τη «νέα» στην «παλαιά» Ευρώπη, αλλά τελικά η Γερμανία κυριάρχησε και στις δύο.

Αυτή η συμμαχία θα μπορούσε να συνεργαστεί ισότιμα με την Κίνα σε μακροπρόθεσμη βάση και χωρίς ιδιαίτερες τριβές, μοιράζοντας τους χώρους δράσης. Οι ΗΠΑ θα έμπαιναν στο περιθώριο. Ο Τραμπ «κάνει μούτρα» στον Ερντογάν, προσβάλει το κύρος του, αλλά δεν αγγίζει καμία ουσιαστική πλευρά της τουρκικής πολιτικής, όχι τουλάχιστον στα θέματα που μας ενδιαφέρουν, Κύπρο-Αιγαίο-Θράκη. Η Ελλάδα χθες, σήμερα και αύριο απ’ όσο φαίνεται δεν περιμένει απλώς παθητικά τις όποιες εξελίξεις, αλλά εκπέμπει ηττοπάθεια και απροσχημάτιστη παράδοση, διακομματικά. Με παράδοξα επιχειρήματα του τύπου ότι οι Τούρκοι έχουν περισσότερα όπλα από εμάς!

Είναι μάλλον η πρώτη φορά στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας όπου η υπεροχή μετριέται με τον αριθμό και όχι την ποιότητα του οπλισμού. Αγνοείται το στοιχειώδες, ότι το φρόνημα αυτών που χειρίζονται τα όπλα δεν είναι κάποιος αόριστος και μη υπολογίσιμος παράγοντας, αλλά αντίθετα είναι καθοριστικός δείκτης για την έκβαση του πολέμου. Δεύτερον, ούτε οι θρασύδειλοι της Χρυσής Αυγής ούτε οι «εθνικιστές» της Δεξιάς, εντός ή εκτός της ΝΔ, ούτε φυσικά οι εθνομηδενιστές του ΣΥΡΙΖΑ τολμάνε να θυμίσουν ότι η Ελλάδα έχει έτοιμους για να αμυνθεί τους S-300, λιγότερο μοντέρνους από τους S-400 αλλά απολύτως ικανούς να αντιμετωπίσουν την τουρκική αεροπορία, η οποία έτσι κι αλλιώς είναι υποδεέστερη της ελληνικής.

Τρίτον, κανείς πολιτικός, στρατιωτικός, αναλυτής, Ινστιτούτο, κάποιος τέλος πάντων, δεν θέτει και δεν απαντά σε μερικά βασικά ερωτήματα: Έχει συμφέρον ο Ερντογάν να διακινδυνεύσει μια σύγκρουση με την Ελλάδα; Πόσο βέβαιος μπορεί να είναι ότι θα έχει μια εύκολη, γρήγορη και ανώδυνη νίκη; Οι ΗΠΑ θα ρίξουν το βάρος τους υπέρ του Ερντογάν, και γιατί; Άλλο να τους είναι χρήσιμος αλλά ελεγχόμενος, και άλλο να αναβαθμίσουν την ισχύ του.

Τέταρτον, οι Πρέσπες έδειξαν ότι παρά τις πολυετείς προσπάθειες των ποικίλλων εθνομηδενιστών να ρημάξουν το φρόνημα, ο πατριωτισμός εξακολουθεί να είναι πολυπληθέστερος και ηθικοπολιτικά κυρίαρχος.

Ποιος στη ΝΔ θέλει ο μήνας του μέλιτος να κρατήσει τόσο λίγο ώστε από αυτό το φθινόπωρο να αρχίσει ο Γολγοθάς της κυβέρνησης και ο δικός μας; Το πόσο λίγο μπορεί να κρατήσει ο μήνας του μέλιτος μάλλον το προαναγγέλλει η ματαίωση της συνάντησης Τραμπ-Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη. Η δικαιολογία ήταν το ανακριβέστατο επιχείρημα ότι τη συνάντηση ανέβαλε ο Αμερικανός πρόεδρος επειδή κατατέθηκε αίτημα των Δημοκρατικών για την καθαίρεσή του. Επιχείρημα διάτρητο, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, αφού ο Τραμπ έκανε μετά τη ματαιωθείσα συνάντηση άλλες τρεις-τέσσερεις προγραμματισμένες συναντήσεις.

ΥΓ: Προ ημερών η δημοσιογράφος Νεφέλη Λυγερού στο ιστολόγιο slpress έγραψε ότι ο Ερντογάν είχε ζητήσει από τον Τραμπ να μην συναντήσει τον Έλληνα πρωθυπουργό αφού δεν θα τον συναντούσε και ο ίδιος. Έτσι κι έγινε. Το μάθημα είναι για όλους, άπαντες τους πολιτικούς, δημοσιογράφους και το λαό. Η υποτέλεια δεν αμείβεται. Αντιθέτως εξευτελίζει.