Τώρα δένει το γλυκό...

Εάν διαβάσει κάποιος προσεκτικά το τουρκικό έγγραφο, που ο κ. Ντάουνερ ως εκπρόσωπος του ΟΗΕ στην Κύπρο επέδωσε στον Πρόεδρο Χριστόφια, τα περί των δυο FIR, που αφορούν στη διχοτόμηση της κυπριακής κυριαρχίας, συνιστούν απλό δείγμα των τουρκικών προθέσεων.

Κάθε παράγραφος του εγγράφου παραπέμπει στο σχέδιο Ανάν και πέραν αυτού, καθώς και στο συνομοσπονδιακό του χαρακτήρα. Για παράδειγμα, ενώ το τουρκικό έγγραφο αναφέρεται σε μια και αδιαίρετη κυριαρχία, στις αμέσως επόμενες γραμμές τη διχοτομεί, τονίζοντας ότι η κυριαρχία θα «εκπηγάζει ισότιμα» από την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Και προσθέτει παρακάτω ότι όσες αρμοδιότητες δεν ανήκουν συνταγματικά στην «Ομοσπονδιακή Δημοκρατία», θα «ασκούνται κυριαρχικά» από τα «δυο συνιστώντα κράτη». Και όχι μόνο. Η «συμφυής συντακτική εξουσία των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων θα ασκηθεί, όπως αναφέρει το τουρκικό έγγραφο, μέσω της ελεύθερης, δημοκρατικής και χωριστής κοινής επιθυμίας για την ανανέωση του συνεταιρισμού και την εγκαθίδρυση μιας νέα τάξης πραγμάτων». Δηλαδή, η τουρκική πλευρά ερμηνεύει τη διαδικασία των δημοψηφισμάτων στη βάση της χωριστής αυτοδιάθεσης και της διπλής χωριστής πηγής εξουσίας τεμαχίζοντας εξ υπαρχής την μια και ενιαία κυριαρχία, η οποία θα υπάρχει στα χαρτιά και όχι στην πράξη! Και έτσι διά της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, οι Τούρκοι επιχειρούν να επιτύχουν τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης και την εφαρμογή στην ουσία ενός συνομοσπονδιακού συστήματος.

Η εκστρατεία
Το τουρκικό έγγραφο βρίσκεται, ήδη, στα χέρια των Μονίμων Αντιπροσωπιών κρατών μελών της Ε.Ε., όπως η Βρετανία και η Σουηδία, με σκοπό την προώθηση των τουρκικών θέσεων. Από την πλευρά της, η Άγκυρα προβάλλει φραστικά και μόνο τη μία και αδιαίρετη κυριαρχία, η οποία, όμως, διαιρείται εκ των πραγμάτων εφόσον πηγάζει από τους Ε/κ και τους Τ/κ. Από δυο πηγές. Η γενική αντίληψη στην Ε.Ε. είναι ότι, η τουρκική πρόταση είναι γενναία. Τα περί εκστρατείας στην Ε.Ε. και αλλού από την Κυβέρνηση και το Εθνικό Συμβούλιο, είναι επί του παρόντος υποσχέσεις εσωτερικής επικοινωνιακής πολιτικής, που ελπίζουμε να γίνουν πράξη. Διότι, η Τουρκία είναι όντως ένα βήμα μπροστά. Και επειδή οι διπλωματικές ικανότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν είναι ανάλογες με εκείνες ενός μεγάλου κράτους, ορθώς ζητείται η συμμετοχή και η στήριξη της ελληνικής Κυβερνήσεως. Λανθασμένα, όμως, δεν υπήρχε το σχέδιο Β, που θα προέβλεπε, όπως ήταν προβλεπτό, τη διατύπωση διχοτομικών τουρκικών προτάσεων, ειδικώς μετά το Δεκέμβριο, όταν η Άγκυρα πέρασε αλώβητη από την Ε.Ε.

Η ομάδα των νομικών
Ορθώς, επίσης, αποφασίστηκε δημιουργία ομάδας νομικών στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών για τη μελέτη των συνταγματικών πτυχών του Κυπριακού. Βεβαίως, η εμπειρία του παρελθόντος και δη του σχεδίου Ανάν διδάσκει ότι οι διάφοροι νομικοί-συνταγματολόγοι δεν στέκονταν μόνο στη νομική εξέταση και ανάλυση για να βοηθήσουν σε μια λύση λειτουργική και βιώσιμη, παράγοντας ταυτοχρόνως θετική νομική και πολιτική σκέψη, αλλά «πολιτικολογούσαν επί σκοπώ» και επιχειρούσαν διά της χρήσης της νομικής τους ιδιότητας να δικαιολογήσουν τα νομικώς αδικαιολόγητα, προκειμένου να εξυπηρετήσουν αυτούς για τους οποίους εργάζονταν αντί να πουν την αλήθεια. Επειδή, λοιπόν, το ελληνικό ΥπΕξ και ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, καθώς και ο Αναπληρωτής ΥπΕξ Δ. Δρούτσας ήταν υπέρμαχοι του σχεδίου Ανάν, δημιουργούν ευλόγως τις υποψίες ότι οι συνταγματολόγοι που θα κληθούν να γνωματεύσουν θα είναι της ίδιας πολιτικής σχολής σκέψης. Οι υποψίες αυτές ενισχύονται και από τις πληροφορίες ότι ένας από τους στόχους της ομάδας των νομικών θα είναι να δικαιολογήσουν νομικά τις αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο και τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες. Δηλαδή, αντί να εξετάζουμε πώς θα αποφύγουμε τις αποκλίσεις και πώς το κοινοτικό κεκτημένο, οι αρχές και οι αξίες της Ε.Ε. θα εφαρμοστούν ακέραιες, η ομάδα των νομικών θα εξετάσει πώς θα γίνουν ανώδυνα εκπτώσεις και πώς αυτές οι εκπτώσεις θα είναι συμβατές με το κοινοτικό κεκτημένο. Και αυτό ενδέχεται να συμβεί, ενώ η τουρκική πλευρά ζητά με τη λύση να έχουν οι Τούρκοι πολίτες όλα τα δικαιώματα των Ελλαδιτών πολιτών. Να γίνουν δηλαδή πολίτες της Ε.Ε.!

Φίλτρο πεποιθήσεων
Εάν τελικώς ισχύουν οι πληροφορίες για τον τρόπο δράσης της ομάδας των νομικών, δεν αποκλείεται να επιβεβαιωθεί αυτό το οποίο από την άνοιξη του 2008 είχε πει ο τέως Επίτροπος για θέματα Διεύρυνσης Όλι Ρεν: Ότι δηλαδή μπορούν στο Κυπριακό να επιστρατευθούν συνταγματολόγοι για να τετραγωνίσουν τον κύκλο! Θα μπορούσε, λοιπόν, να ισχυριστεί κάποιος ότι τώρα δένει το γλυκό... Το απευχόμαστε. Δυστυχώς, όμως, το πρόσφατο παρελθόν μάς αναγκάζει να είμαστε καχύποπτοι. Ακόμη και έναντι των ημετέρων, οι οποίοι επί του παρόντος, ειδικώς τα επιτελεία του Προέδρου Χριστόφια, έχουν συλληφθεί αδιάβαστοι και ελλειμματικοί. Υπάρχει πρόβλημα, διότι η ομάδα του Προέδρου αδυνατεί να δει την κατάσταση καθαρά. Αντί να βλέπει την αλήθεια, φιλτράρει τα γεγονότα μέσω προσωπικών πεποιθήσεων, ιδεολογημάτων και ψευδαισθήσεων με αποτέλεσμα να καταλήγει σε λανθασμένες εκτιμήσεις και συμπεράσματα, που οδηγούν το Κυπριακό στη φάση την οποία βρίσκεται σήμερα. Δηλαδή, να αποδεικνύεται ότι δεν υπήρχε κοινή βάση συνομιλιών, ότι με τις φιλίες και την παλιά κοινή αριστερή ιδεολογία και μόνο δεν μπορεί να υπάρχει πρόοδος στο Κυπριακό και ότι οι συνομιλίες χρησιμοποιήθηκαν για να περάσει η Τουρκία το ραντεβού του Δεκεμβρίου στην Ε.Ε. χωρίς κόστος και εν συνεχεία να καταθέτει προτάσεις συνομοσπονδιακές. Επειδή, μάλιστα, με τη συνδρομή ή την ανοχή της κυπριακής Κυβέρνησης, δημιουργήθηκε θετική εικόνα για τον κ. Ταλάτ, μπορεί να αντιμετωπίζεται αξιόπιστα και να είναι πειστικός στην Ε.Ε., ώστε να δικαιολογεί τα αδικαιολόγητα. Και με εμφανή τον κίνδυνο να καταλογιστούν κατ’ ελάχιστον ίσες ευθύνες σε περίπτωση κατά την οποία η διαδικασία οδηγηθεί σε αδιέξοδο.

Οι δυο βάσεις συζήτησης
ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ έχει σήμερα, ουσιαστικά, δυο βάσεις συζήτησης. Από τη μια είναι το τουρκικό έγγραφο επί της Κατανομής των Εξουσιών και της Διακυβέρνησης και όσα άλλα έγγραφα θα ακολουθήσουν. Από την άλλη, είναι οι θέσεις του Προέδρου Χριστόφια, που και αυτές, όπως και οι τουρκικές, στηρίζονται στο πνεύμα του σχεδίου Ανάν. Άλλωστε, ειλικρινώς ο Πρόεδρος Χριστόφιας είχε πει στο Λονδίνο προεκλογικά ότι το σχέδιο Ανάν κοιμόταν... Εάν η μια πλευρά απορρίπτει τις προτάσεις της άλλης καθ’ ολοκληρίαν, τότε η διαδικασία θα οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Εάν δεν γίνουν επίσημες απορρίψεις, τότε εντός της αιθούσης, θα διαπραγματεύονται επί των εγγράφων της μίας και της άλλης πλευράς, προκειμένου να γεφυρωθούν οι διαφορές. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, η μέση λύση, θα είναι το σχέδιο Ανάν...

Το αδιέξοδο και το τραγικό βελούδινο διαζύγιο...
ΕΑΝ η τουρκική πλευρά οδηγήσει τις συνομιλίες σε αδιέξοδο, δεν σημαίνει ότι θα επωμιστεί ακεραία την ευθύνη. Γιατί; Διότι, ήδη, τα Ην. ΄Εθνη δεν έχουν διευκρινίσει ότι οι τουρκικές προτάσεις είναι εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ και των ψηφισμάτων του Σ. Ασφαλείας. Αντιθέτως, επιδόθηκαν από τον κ. Ντάουνερ και η εντύπωση που δημιουργείται στην Ε.Ε. και αλλού είναι ότι βρίσκονται εντός των παραμέτρων των Ην. Εθνών. Συνεπώς, η Λευκωσία είναι παγιδευμένη, διότι, από τη στιγμή που η ε/κ πλευρά τις απορρίψει τελεσίδικα και δεν συζητά επί τούτων, τότε η εικόνα που θα δοθεί από το φιλοτουρκικό μπλοκ, και δη από τους Βρετανούς, είναι ότι η Λευκωσία έχει ευθύνη. Γεγονός, που αποτυπώνεται στην επιστολή του Τούρκου Μόνιμου Αντιπρόσωπου στις Βρυξέλλες προς την εισηγήτρια της έκθεσης για την Τουρκία, Ρία ΄Ομεν, με αφορμή τις εξελίξεις στο Κυπριακό και την υπό συζήτηση έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με την οποία θα αξιολογηθεί η τουρκική ενταξιακή πορεία.

Τα νέα βήματα
Πέραν τούτων, η τουρκική πολιτική δρα ως εξής: Εφόσον είναι η Λευκωσία που επείγεται λύσης, η Άγκυρα και το Λονδίνο της θέτουν τον ακόλουθο εκβιασμό: Εάν δεν συνεχιστούν οι συνομιλίες με βάση και τις τουρκικές προτάσεις, τότε θα είναι εμφανής ο κίνδυνος να προχωρήσει η Τουρκία με τη στήριξη της Βρετανίας στο σχέδιο Β. Σε εκβιαστικές κινήσεις εντός της Ε.Ε. για τη ταϊβανοποίηση των κατεχομένων μέσω του απευθείας εμπορίου, μια θέση η οποία προωθείται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δη τη Διεύθυνση της Διεύρυνσης. Παραλλήλως, εάν διακοπούν οι συνομιλίες, Τούρκοι και Βρετανοί θα αναγκάσουν την ε/κ πλευρά, με το πρόσχημα να αποφύγει νέα διχοτομικά βήματα, να επαναρχίσει τις συνομιλίες, υιοθετώντας τις προηγούμενες τουρκικές θέσεις, όπως συμβαίνει τώρα με την εκ περιτροπής Προεδρία, τη σταθμισμένη ψήφο, την παραμονή των εποίκων.

Κυριαρχία
Ερώτημα: Ενόσω η Λευκωσία δεν έχει σχέδιο Β, εάν δεν υποχωρήσει και αν δεν συζητήσει επί των τουρκικών θέσεων τι θα γίνει; Θα παραμείνει η «de facto» κατάσταση μέχρι να γίνει «de jure» ή οι επιστρατευμένοι συνταγματολόγοι θα μας πείσουν, όπως και στο παρελθόν, κατά την παρουσίαση του σχεδίου Ανάν, ότι η λύση που προδιαγράφεται δεν διχοτομεί αλλά επανενώνει την Κύπρο; Ακόμη, λοιπόν, και η επιλογή των συνταγματολόγων θα πρέπει να γίνει με τρόπον ώστε να μην αφήνει αμφιβολίες ή υποψίες ότι πρόκειται για επιστήμονες που επιστρατεύονται για την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων αντί συμβουλών για την εφαρμογή στην Κύπρο ενός πολιτειακού συστήματος λειτουργικού και βιώσιμου, που δεν θα τελεί υπό την κηδεμονία ξένων εγγυήσεων και που θα στηρίζεται στις αρχές και τις αξίες της Ε.Ε., στο κοινοτικό κεκτημένο και στις τέσσερις βασικές ελευθερίες χωρίς αποκλίσεις, καθώς και σε μία και ενιαία κυριαρχία που θα έχει μία και όχι δυο πηγές, δηλαδή έναν και μόνο κυρίαρχο λαό. Αυτά είναι τα ελάχιστα. Και πρέπει να είναι διατυπωμένα με σαφήνεια. Χωρίς εποικοδομητικές ασάφειες. Διότι, εάν δεν γίνουν καθαρές δουλειές όχι μόνο η Κυπριακή Δημοκρατία θα διαλυθεί με τη «λύση», χωρίς, μάλιστα, οδό επιστροφής, αλλά μελλοντικά και το νέο πολιτειακό σύστημα της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας θα οδηγηθούμε σε διαζύγιο... Και υπό αυτές τις συνθήκες, το τραγικό είναι ότι θα ευχόμαστε να είναι βελούδινο, όπως της Τσεχοσλοβακίας, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα...

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ*
*Δρ Διεθνών Σχέσεων
ΣΗΜΕΡΙΝΗ