Η κερκόπορτα της εσχάτης προδοσίας Ο «Φ» αποκαλύπτει μαρτυρίες από το προσωπικό αρχείο του αντ/χη Δ. Μπίκου

Ποτέ δεν χρειάστηκε τόσος πατριωτισμός για να σκλαβωθεί μια πατρίδα. Με πολύ λιγότερο, θα μπορούσε να είναι λεύτερη». Μέσα σε αυτό το πνεύμα, θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο χειμώνα μια ειδική έκδοση για τη μαρτυρική Μεγαλόνησο από το γνωστό μας και στην Κύπρο «Αρχείο Ελληνικών Γραμμάτων Γεώργιος Λεβιθόπουλος». Υπό τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η “κερκόπορτα” της εσχάτης προδοσίας. Η αλήθεια... κείται μακράν”, το Αρχείο για μια ακόμη φορά φέρνει στο φως μαρτυρίες και ντοκουμέντα που κόβουν κυριολεκτικά την ανάσα. Στις μαρτυρίες αυτές συγκαταλέγονται και οι αναμνήσεις του Αντιστράτηγου Δημητρίου Μπίκου, τότε ηρωικού αντισυνταγματάρχη της Κερύνειας, ο οποίος πριν φύγει από τη ζωή, φρόντισε να δώσει τις σημαντικές αυτές καταγραφές στον Δήμο Λεβιθόπουλο, δημιουργό του Αρχείου Ελληνικών Γραμμάτων, αποσπάσματα των οποίων δημοσιεύει σήμερα για πρώτη φορά ο «Φιλελεύθερος».
 

Ο ανυπεράσπιστος... υπερασπιστής της Κερύνειας, που τον βρήκαν γαζωμένο από βλήματα πυροβόλου, καταγράφει και καταμαρτυρά τόσο στο προσωπικό του ημερολόγιο, όσο και σε επιστολές του προς το Αρχείο, μεταξύ άλλων τα εξής:
 

«Καταφέραμε εμείς με τα τραγικά μας λάθη, με την απόρριψη σχεδίων επιλύσεως του προβλήματος, κυρίως των σχεδίων Χάρτιγκ και Άτσεσον, με προσφορά αίματος και ζωής, να χαρίσουμε στους Τούρκους το ομορφότερο κομμάτι της κυπριακής γης, την ομορφότερη πόλη, με το αρχιτεκτονικό αριστούργημα, το Μπέλλα Πάις, Αβαείο Φράγκων βασιλέων, την Κερύνεια. Να καταστήσουμε την πιο τουριστική πόλη της Κύπρου, την Αμμόχωστο, πόλη φάντασμα, και την πόλη της Μόρφου, με τους πορτοκαλαιώνες της, τουρκοκρατούμενη.
 

Το τρίτο στάδιο, το τραγικότερο, αρχίζει με το απριλιανό καθεστώς. Στο στάδιο αυτό η συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου ήταν κατ’ αρχάς προβληματική, αργότερα εχθρική. Το καθεστώς (Παπαδόπουλος- Ιωαννίδης) θεωρούσε τον Πρόεδρο Μακάριο εθνικά επικίνδυνο και απαράδεκτο, αποτέλεσμα της εχθρότητος οι αλλεπάλληλες και ανεπιτυχείς προσπάθειες δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου.
 

Την περίοδο αυτή, ο Ισμέτ Ινονού, στρατιωτικός και πολιτικός της Τουρκίας, δηλώνει: «Το νησί θα μας το δώσουν οι Έλληνες, το στοιχείο του διχασμού το έχει ο Έλληνας στο αίμα του, εμείς όχι». Ο ίδιος συμπληρώνει αργότερα, «συμβούλευα τους στρατιωτικούς «ετοιμαστείτε και μη βιάζεστε, περιμένετε πρώτα οι Έλληνες να φαγωθούν μεταξύ τους και μετά μπείτε μέσα και πάρτε ό,τι θέλετε». Την ίδια περίοδο, αποδυναμώνεται η άμυνα της νήσου με την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας. Δραματικά περιγράφει στο προσωπικό του ημερολόγιο, τις ώρες και τις μέρες της τουρκικής εισβολής:
«Την 08.15 ώρα της 15 Ιουλίου 1974, η έναρξη της φαγωμάρας, ο Έλληνας σκοτώνει τον Έλληνα, ο Τούρκος στα παράλια της Μικρασίας και ο Τουρκοκύπριος τρίβει τα χέρια του από χαρά. Το πραξικόπημα, για ανατροπή του Μακάριου από το καθεστώς Ιωαννίδη, ήταν το πρόσχημα για εισβολή στο νησί. Και την έκαναν.
 

Το καθεστώς Ιωαννίδη ανέτρεψε αναίμακτα τον Παπαδόπουλο.
 

Ο Ιωαννίδης, που μισούσε θανάσιμα τον Μακάριο, επινόησε, σχεδίασε, οργάνωσε και εκτέλεσε το πραξικόπημα ενάντιά του. Η στρατιωτική ηγεσία, πλην του Ναυτικού και της Αεροπορίας, και οι στρατιωτικοί στο νησί που ενημερώθηκαν για την ανατροπή της κυβερνήσεως Μακάριου, αρχικά αντέδρασαν ομόφωνα στην ιδέα του πραξικοπήματος λέγοντας «εγκυμονεί κινδύνους εμφύλιων ταραχών και επεμβάσεως των Τούρκων στο νησί». Ο Ιωαννίδης δεν πείθεται. Είχε φαίνεται την επιβεβαίωση των Αμερικανών περί μη επεμβάσεως των Τούρκων στο νησί. Δίνει εντολή να εκτελεστεί η εντολή για την ανατροπή και τη δολοφονία του Μακάριου, η διαταγή εκτελείται, το πραξικόπημα παγιώνεται στο νησί, ο Μακάριος διαφεύγει στο εξωτερικό και καταγγέλλει τους πραξικοπηματίες.
 

Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) ασχολήθηκε ΜΟΝΟ με την εδραίωση του πραξικοπήματος, αδιαφόρησε για την ισχυροποίηση του φρο νήματος και του ηθικού του λαού, για την εμπέδωση υψηλού ηθικού, μαχητικής ικανότητας και μαχητικής ισχύος του στρατιωτικού προσωπικού της Εθνοφρουράς, για την άμυνα του νησιού, για πόλεμο μέχρις ενός σε περίπτωση τουρκικής εισβολής.
 

Η ηγεσία του ΓΕΕΦ είχε έγκυρη και ακριβή ενημέρωση για την ημέρα, ώρα και δύναμη της τουρκικής αποβατικής δύναμης, γνώριζε τον χώρο αποβάσεως των Τούρκων, ενημέρωνε όμως αρνητικά τις υφιστάμενες διοικήσεις μέχρι τη 21.00 ώρα της 19.7.74 παραμονή της εισβολής, τους έλεγε «Δεν θα έχουμε τουρκική εισβολή».
 

Εμείς διοικητές σχηματισμών, μονάδων, αξιωματικοί και στρατιώτες στους στρατώνες στους κοιτώνες μας δεν βλέπαμε, δεν ακούγαμε, δεν αισθανόμασταν τη μυρωδιά της τουρκικής αρμάδας που πλησίαζε στα παράλια της Κερύνειας.
 

Την 21.00, παραμονή της εισβολής, δίδεται εντολή στους σχηματισμούς και στις μονάδες: «Εφαρμόσατε Μέτρο Συναγερμού...». Αφορούσε τη διασπορά αντιαεροπορικών πολυβόλων. Λίγο μετά, «εφαρμόσατε μέτρο συναγερμού...». Αφορούσε επιστράτευση πυρήνων των μονάδων.
 

Ο Τούρκος στρατιωτικός άκουσε τη φωνή του Ινονού «Τώρα». Την 04.45 της 20 Ιουλίου 1974 τουρκικά αεροσκάφη υπερίπτανται του όρους Πενταδάκτυλου, ενεργούν ρίψεις αλεξιπτωτιστών στο θύλακα της Λευκωσίας για ενίσχυσή του, την ίδια ώρα τουρκικά ελικόπτερα αποβιβάζουν Τούρκους αλεξιπτωτιστές στο χωριό Τριμίθι, νότια του χώρου αποβιβάσεως των Τούρκων για κάλυψή του. Το ΓΕΕΦ καμία ενέργεια: «Μην προκαλείτε τους Τούρκους, οι Τούρκοι κάνουν ασκήσεις».
 

Την 05.15 ώρα αποβιβάζονται τα πρώτα αποβατικά τμήματα στο Πέντε Μίλι, αντίδραση μηδενική από τα τμήματα της περιοχής, δεν είχαν επανδρώσει τα πολυβολεία και χαρακώματα. Οι μονάδες πυροβολικού 74 πυροβόλα δεν χρησιμοποίησαν τα πυρά τους εναντίον των Τούρκων εισβολέων. Το γιατί δεν ερευνήθηκε. Η 190 Μοίρα αντιαρματικού πυροβολικού δεν χρησιμοποίησε τα πυρά της εναντίον των αποβατικών πλοιαρίων, ο Τούρκος επίλεκτος στρατιώτης αποβιβάζεται ανενόχλητος και προσπαθεί να εδραιώσει το προγεφύρωμα που δημιούργησε αμαχητί.
 

Η βαριά Μοίρα πυροβολικού των 100 χλσ. διατάχθηκε από το ΓΕΕΦ να εκτελέσει πυρά εναντίον του προγεφυρώματος την 10.30 ώρα, η βολή ήταν διαρκείας 5-6 λεπτών, μετά σίγησε.Στην Κερύνεια ο Διοικητής του 251 Τπ, Αν/χης Κουρουπής Παύλος, η μονάδα που δέχθηκε το βάρος της αποβάσεως αγνοεί, δεν υπακούει στη διαταγή του ΓΕΕΦ, δίνει εντολή την 07.00 στον Διοικητή του 1ου Λόχου του Τάγματός του, να ενισχύσει τον λόχο του με επιστράτους και να κινηθεί επιθετικά προς τον χώρο αποβάσεως των Τούρκων, Πέντε Μίλι. (...) Το ΓΕΕΦ μετά από εντολή του ΓΕΕΘΑ, την 08.40
διατάσσει την εμπλοκή με τον εχθρό και την ενίσχυση του 3ου υακτικού συγκροτήματος στην Κερύνεια με μονάδες επιστρατεύσεως και μονάδες του ενεργού στρατού. Η διαταγή στις μονάδες του ενεργού στρατού δόθηκε απευθείας στους Διοικητάς Μονάδων, αγνοήθηκε ο άμεσος προϊστάμενος Διοικητής, ο Σ/χης Λιανάς Σωτ., στρατιωτικός με δύο αριστεία ανδρείας και προαγωγή επ’ ανδραγαθία. (...)»

«Παίξαμε το παιχνίδι των Τούρκων»

Σε σχέση με τη δική του συμμετοχή σημειώνει -ανάμεσα στα άλλα: «Η ΙΙ Ανωτέρα τακτική διοίκηση Σ/χης Χίος Χαράλ. με έδρα τη Μόρφου, μετά από εντολή του ΓΕΕΦ, διατάσσει τον Διοικητή του 316 ΤΕ, με έδρα το Συριανοχώρι Μόρφου, Αν/χη Δημ. Μπίκο, να κινηθεί το ταχύτερο δυνατόν και ταχύτατα με τους λόχους που μέχρι εκείνη τη στιγμή συγκροτήθηκαν. Τη συγκρότηση του Τάγματος θα συνεχίσει ο Κύπριος Υποδιοικητής της Μονάδας, για ενίσχυση του 3ου ΤΑ στην Κερύνεια, καμία πληροφορία περί εχθρού, χώρο αποβάσεως, δύναμη αποβατική. Ο διοικητής του 316 ΤΕ διατάσσει το λόχο που είχε συγκροτηθεί, να αναχωρήσει αμέσως για το 3ο ΤΑ, λίγο μετά αναχωρεί και ο ίδιος επικεφαλής του λόχου, αφού προηγουμένως είπε στους στρατιώτες του (επίστρατοι όλοι αξιωματικοί και στρατιώτες). «Μη διανοηθεί και με σκοτώσει κανένας σας, ο Ελληνικός Στρατός προελαύνει προς Κωνσταντινούπολη. Μετά την απόκρουση του Τούρκου εισβολέα θα αναζητήσουμε τους ενόχους της τραγωδίας». 

Ακόμη τους αναζητάμε... Το δεύτερο για το ηθικό τους και ήταν πράγματι πετυχημένο γιατί οι στρατιώτες έφυγαν για το 3ο ΤΑ τραγουδώντας στρατιωτικά τραγούδια.  

Ο λόχος που προηγήθηκε της δικής μου αναχωρήσεως, δεν συνάντησε σημείο υποδοχής μονάδος που ζήτησε ενισχύσεις. Το 3ο ΤΑ ζήτησε ενισχύσεις, τις άφησε στην τύχη τους.  

Η εμπλοκή του λόχου σε μάχη με την αποβατική δύναμη έγινε την 12.30 αιφνιδίως και επί της δημοσίας οδού Λευκωσίας - Κερύνειας. Ο Διοικητής του Λόχου Εφ. Ανθ/γος Χριστοφόρου Ανδρέας και ο Διμοιρίτης του Εφεδ. Ανθ/γος Αυγουστής Χρυσόστομος αποβιβάζονται του οχήματος μαζί με τους οπλίτας τους. Μόλις αντικρίζουν τους Τούρκους στρατιωτικούς επί της δημοσίας οδού (Πέντε Μίλι), οπλίζουν τα αυτόματα ΣΤΕΝ και πυροβολούν τους Τούρκους, το αυτόματο ΣΤΕΝ του Διοικητού του Λόχου τραυματίζει θανάσιμα τον Τούρκο Διοικητή Σ/χη Καραογλάνογλου, τραυματίζεται και ο ίδιος θανάσιμα, βαριά ο Διμοιρίτης του Εφ Ανθ/γος Αυγουστής Χριστ., το ΣΤΕΝ του οποίου δεν υπήκουσε στην εντολή του, έπαθε εμπλοκή. 

Την 13.00 φθάνω στο σημείο της εισβολής, αντιλαμβάνομαι έγκαιρα τον αποβατικό χώρο, σταματώ στην άκρη της δημοσίας οδού και σε απόσταση μικροτέρα των 600 μέτρων από τον Τούρκο στρατιώτη, ενημερώνομαι από αξιωματικό του λόχου για την εχθρική δραστηριότητα, την εμπλοκή του λόχου, τα σημεία προσβολής των από τον εχθρό και για τυχόν απώλειες. Μου είπαν «τραυματίστηκε θανάσιμα ο Διοικητής του Λόχου και ότι πιθανόν να ευρίσκεται έμπροσθεν του σχήματος μεταφοράς της Ι Διμοιρίας».  

Διατάσσω την ανάπτυξη των λόχων και την κίνησή των επιθετικά προς την παρυφή του τουρκικού προγεφυρώματος. Επιθυμία μου να εμποδίσω τη διεύρυνσή του προς τα δυτικά και να εξασφαλίσω τους οπλίτας από βέβαια προσβολή τους με βόμβες ναπάλμ. Τους διέταξα να κάνουν χρήση των όπλων τους μόνο όταν δεχθούν επίθεση. Με το μέτρο αυτό επιθυμούσα να καλύψω την αδυναμία σε μέσα πυρός και προσωπικό.  

Δεν δέχθηκα επίθεση. Ημετέρα επιθετική ενέργεια αδύνατη την ημέρα», γράφει, για να σημειώσει παρακάτω: «Η νύχτα που περίμενα δεν ήρθε, οι δυνάμεις που επιτέθηκαν για νυχτερινή αντεπίθεση, ήταν επιθετικά ανίσχυρες για αποφασιστική νίκη, πυροβολικό δεν μας διέθεσαν για υποστήριξη. Παίξαμε το παιχνίδι των Τούρκων, κάναμε αυτό που ήθελαν οι Τούρκοι, όχι αυτό που μπορούσαμε. Το γιατί δεν ερευνήθηκε».

Τα αίτια της ήττας

ΣΤΑ ΑΙΤΙΑτης ήττας αναφέρεται ο Αντισυνταγματάρχης Μπίκος: «Η «μηδενική επαγγελματική ικανότης των στελεχών πλην ελαχίστων περιπτώσεων». Άποψη εξεταστικής επιτροπής της Βουλής, η μη εφαρμογή των σχεδίων, η μη επάνδρωση των πυροβολείων-χαρακωμάτων, η μη ναρκοθέτηση των ακτών της Κερύνειας, ο μη συντονισμός των μονάδων, η μη έγκαιρη ενημέρωση των Διοικητών των μονάδων, το μειωμένο ηθικό λόγω του πραξικοπήματος, η χρησιμοποίηση μονάδων επιστρατεύσεως αμέσως με την επιστράτευσή τους σε αποστολές κύριας προσπάθειας, η αποδυνάμωση της άμυνας της Κερύνειας, η έλλειψη ηθικού σε όλα τα κλιμάκια διοικήσεως και τέλος η ανικανότης της ηγεσίας του ΓΕΕΦ. «Δυνατόν με μια άλλη ηγεσία στην Αθήνα και Κύπρο να μην είχαμε την ήττα». Άποψη της επιτροπής της Βουλής με την οποία συμφωνώ.

Για το πραξικόπημα «Διατάκτες είναι Έλληνες, για την εκτέλεση είναι Έλληνες, συνεργοί είναι επίσης Έλληνες». Από τα πρακτικά της Βουλής. Όλοι στρατιωτικοί, αν ο ξένος παράγοντας. Αμερικανοί, τους «διέταξαν» να ανατρέψουν τον Μακάριο, αυτό δεν έχει το στοιχείο της απαλλαγής τους, της ευθύνης τους».
 

Και καταλήγει: «Για την εισβολή και την ήττα, η ευθύνη ανήκει στους Έλληνες στρατιωτικούς. Στην Κύπρο επαναλήφθηκε, κατά οικτρό τρόπο, η ήττα του 1897, του 1922. Αν ζούσε ο Κεμάλ Ατατούρκ, θα έλεγε αυτό που είπε όταν έβλεπε να καίγεται η Σμύρνη: «Οι Έλληνες δεν ηττήθηκαν. Αυτο-ηττήθηκαν».
 

Το 2005, αντιστράτηγος εν αποστρατεία πια, ο άλλοτε ηρωικός Αντισυνταγματάρχης της Κερύνειας, Δημήτριος Μπίκος, 31 ολόκληρα χρόνια μετά, απαθανατίζει με τον φωτογραφικό του φακό τα σημεία όπου εξελίχθηκαν τα δραματικά γεγονότα της 21ης Ιουλίου του 1974. 

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 24/07/2011