H Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας και το αλβανικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό

του Φάνη Μαλκίδη

1. Ο εθνικιστικός ρόλος της Αλβανικής Ακαδημίας Επιστημών
Σχετικά νεοσύστατη- ιδρύθηκε το 1972- η Αλβανική Ακαδημία Επιστημών, είναι το πιο σημαντικό επιστημονικό ίδρυμα της χώρας. Περιλαμβάνει επιστημονικά ιδρύματα, κέντρα και οργανισμούς, και παρότι η νομοθεσία μετά το 1991 καθορίζει το καθεστώς της ως ανεξάρτητο ίδρυμα, εντούτοις συνεχίζει να χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση.
Οι κύριοι στόχοι της Ακαδημίας είναι η ανάληψη και η δημοσιοποίηση μελετών και ερευνών σε διάφορους τομείς της επιστήμης, η συνεργασία με το δίκτυο των ιδρυμάτων της και άλλα επιστημονικά ιδρύματα και πανεπιστήμια στην Αλβανία, η συμμετοχή του επιστημονικού της δυναμικού σε ποικίλες δραστηριότητές τους, η συγκρότηση των διαδικασιών για την απόκτηση επιστημονικών βαθμών και τίτλων, η οργάνωση εθνικών και διεθνών δραστηριοτήτων, η δημιουργία και η σύσφιγξη σχέσεων καθώς και η συνεργασία με τις ξένες Ακαδημίες.
Η Ακαδημία Επιστημών ήδη επί καθεστώτος Χότζα και Κόματος Εργασίας της Αλβανίας, είχε δείξει κάποιες τάσεις προς την κατεύθυνση τεκμηρίωσης και ανάληψης της πρωτοπορίας στο εθνικό ζήτημα, όταν σε έκδοσή της με τον τίτλο «Οι Αλβανοί και οι περιοχές τους» (1982) είχε συμπεριλάβει κείμενα πανεπιστημιακών από το Κοσσυφοπέδιο. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η ίδια Ακαδημία θα έλθει πολλές φορές σε αντιπαράθεση με την ομόλογή της του Βελιγραδίου, πάνω στο ερώτημα, κατά πόσον οι σημερινοί Αλβανοί είναι απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών, συνεπώς οι αλβανικοί πληθυσμοί του Κοσσυφοπεδίου είναι αυτόχθονες πριν από την κάθοδο των σλαβικών φύλων. Η αποφασιστική όμως τομή στη δράση της Ακαδημίας ήρθε με τη δημοσίευση της «Πλατφόρμας για την επίλυση του Αλβανικού Ζητήματος». (στα ελληνικά βλ. Μαλκίδης Θ. Ιωάννινα 2006).
Το βιβλίο αυτό- αντίτυπα του οποίου θα πουληθούν σε μαζική κλίμακα στην Αλβανία, στο Κοσσυφοπέδιο, τις αλβανικές επαρχίες της πΓΔΜ, και στην αλβανική Διασπορά- χαρακτηρίζεται από αλυτρωτισμό, αφού υποστηρίζεται η «ένωση όλων των Αλβανών σε ένα εθνικό κράτος» και γίνεται λόγος για «το σύνολο του Κοσσυφοπεδίου, με την πρωτεύουσά του τα Σκόπια», ενώ τα όρια του «ιστορικά εθνικού αλβανικού χώρου» απλώνονται πολύ πέρα από τις κατοικούμενες από Αλβανούς περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας, για να περιλάβουν την «μείζονα Τσαμουριά» (μέχρι την Πρέβεζα), την Καστοριά και τη Φλώρινα.

2. Ο εθνικισμός και ανθελληνισμός συνεχίζεται
Πρόσφατα, η Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας κυκλοφόρησε τον πρώτο και δεύτερο τόμο του Αλβανικού Εγκυκλοπαιδικού Λεξικού. Στη εισαγωγή του Λεξικού η Αλβανική Ακαδημίας, υπογραμμίζεται ότι το συγκεκριμένο λεξικό είναι «εθνικού χαρακτήρα». Το περιεχόμενό του «αφορά το αλβανικό έθνος και την πατρίδα του».
Στους δύο πρώτους τόμους το Αλβανικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό δεν παραιτείται από τους γνωστούς εθνικιστικούς ισχυρισμούς «επιβεβαίωσης» της αλβανικής καταγωγής και εθνικότητας της Ηπείρου, της Άρτας, των Ιωαννίνων, Πρέβεζας και Ηγουμενίτσας, περιοχές οι οποίες, σύμφωνα με το Λεξικό, παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη χάραξη των Ελληνο-αλβανικών συνόρων.
Επίσης, έντονη είναι η παραχάραξη και η οικειοποίηση της ελληνικής ιστορίας κυρίως σε σχέση με την Ήπειρο, ενώ δυσφημιστική είναι η στάση του Λεξικού προς την εθνική ελληνική μειονότητα, την καταγωγή και τον πολιτισμό της. Το λεξικό δεν έχει διαφορετικό λήμμα για τον εθνικό, δημογραφικό και γεωγραφικό προσδιορισμό της εθνικής ελληνικής μειονότητας και ούτε για το ρόλο της στο αλβανικό κράτος.
Στο λήμμα «Δρόπολη» μια από τις περιοχές με συμπαγή ελληνικό μειονοτικό πληθυσμό, περιοχή στην οποία στο καθεστώς Χότζα, αναγνωρίστηκε ως μειονοτική περιοχή και προπαγανδιστικά δόθηκε ρόλος συμβόλου εκπροσώπησης του συνόλου της εθνικής ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, οι Έλληνες κάτοικοί της δεν θεωρούνται αυτόχθονες, αλλά ερχόμενοι, χωρίς να προσδιορίζει χρονικά το πότε εγκαταστάθηκαν εδώ οι Έλληνες.
Ειδικότερα στη σελίδα 537, (Α΄τόμος) επισημαίνονται τα εξής: « Σε σχέση με το πότε και τις συνθήκες κατά τις οποίες εγκαταστάθηκε ελληνικός πληθυσμός στη Δρόπολη, καθώς και με το μέρος καταγωγής τους, έχουν εκδηλωθεί διάφορες απόψεις». Επίσης το Λεξικό αναφέρει ότι δύο χωριά της Δρόπολης είναι αλβανικής εθνικότητας και ειδικότερα η Φράστανη και η Λιούγκαρη.
Για άλλες περιοχές με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, όπως η Φοινίκι, το Αλίκο, η Δίβρη, το Μεσοπόταμο κλπ, δεν αναφέρεται η καθαρότητα του ελληνικού στοιχείου. Για τη δημογραφική σύσταση αυτών των περιοχών αναφέρεται ότι «στην πλειοψηφία ο πληθυσμός ανήκει στην ελληνική μειονότητα».
Για τον πληθυσμό της περιοχής της Λιβαδιάς με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, δεν αναφέρεται καν η ελληνική του εθνικότητα, ενώ το αποκορύφωμα αυτής της ιστορικής διαστρέβλωσης αποτελεί η περιοχή της Χιμάρας, η οποία αποτελεί διαχρονικό στόχο της αλβανικής εθνικιστικής και ανθελληνικής πολιτικής.
Εντούτοις παρατεταμένη είναι η προσπάθεια που καταβάλλεται στο Λεξικό να κατασκευαστεί τεχνητά η εικόνα ότι στις σημερινές περιοχές με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, ιστορικά ήταν έντονο το αλβανικό στοιχείο.
Οι συντάκτες του λεξικού σε καμιά περίπτωση δεν λησμονούν να αναφέρουν τα ονόματα που οι Αλβανοί είχαν δώσει στα ελληνικά χωριά, παραχωρημένα σ΄ αυτούς από την οθωμανική αυτοκρατορία. Ή τα αναφέρουν με τα αλβανικά ονόματα που έδωσε στα το καθεστώς του Κόμματος εργασίας της Αλβανίας, το οποίο παραχάραξε την ιστορία της περιοχής.
Στο λεξικό δεν αναφέρονται οι προσωπικότητες της εθνικής ελληνικής μειονότητας , ενώ στις ελάχιστες αναφορές προς τέτοιες προσωπικότητες, ή αναφέρεται απλώς ότι «κατάγεται από οικογένεια με γονείς ελληνικής εθνικότητας» , ή παρουσιάζονται ως Αλβανοί.
Ο εθνικισμός και ο ανθελληνισμός όπως αναλύεται στα κείμενα της Ακαδημίας Επιστημών των Τιράνων συμπίπτει με τα οράματα των Αλβανών λίγο πριν τη δημιουργία του αλβανικού κράτους για ένωση των αλβανικών πληθυσμών της Βαλκανικής και την παραχάραξη της ιστορίας. Η Ακαδημία εκφράζει στο ιδεολογικό επίπεδο, το όραμα και τους εθνικούς πόθους, καθώς και το διαχρονικό ανθελληνισμό έναντι της ελληνικής μειονότητας. Ζήτημα σοβαρό το οποίο απειλεί την ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών και συνεχίζει την πολιτική καταπίεσης και εξαφάνισης μίας από τις καταπιεσμένης εθνικής ομάδας στην περιοχή. Της ελληνικής εθνικής μειονότητας.


Ο Φάνης Μαλκίδης είναι διδάκτωρ κοινωνικών επιστημών και διδάσκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Έχει γράψει τα βιβλία «Η εθνική ελληνική μειονότητα στην Αλβανία» (στην ελληνική, αγγλική, και αλβανική γλώσσα), «Οι ελληνοαλβανικές σχέσεις» και «Το αλβανικό εθνικό ζήτημα».