Tα ΟΧΙ του μητροπολίτη Τραπεζούντος και μετέπειτα αρχιεπισκόπου Αθηνών, Χρύσανθου

Αυτός ο τόπος βγάζει δύο πράγματα ελιές και παλικαριά.

ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ (1881-1949)
Στα 1881 γεννήθηκε στην σκλαβωμένη Κομοτηνή, η ζωή του πέρασε μέσα από συμπληγάδες μα θα μείνει βαθειά στην μνήμη της ιστορία το βήμα του, γιατί ο ιεράρχης των Ποντίων, ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος, στήθηκε στητός και είπε ΟΧΙ, όταν όλοι λέγανε ΝΑΙ απ’ άκρου σ’ άκρου στην Ευρώπη.
Τιμημένος όσο κανένας, ως Μητροπολίτης Τραπεζούντας στα δύσκολα χρόνια (1913-1923), στάθηκε στον Ελληνισμό του Ευξείνου Πόντου και στις πατρογονικές εστίες αλλά και μετά στην προσφυγιά. Πρωταγωνίστησε για την σωτηρία του Ελληνισμού στην Μακεδονία. Αποκρισάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, υπεύθυνος σε πολλές αποστολές εθνικής σημασίας στην Τιφλίδα, την Αλβανία, το Βελιγράδι, την Συρία και αλλού. Λόγιος και γλωσσομαθής, αφιέρωσε το ταλέντο του σε μελέτες για την εκκλησία της Τραπεζούντας (1933), το 1937 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου των Αθηνών και το 1940 ονομάστηκε Ακαδημαϊκός. Από το 1938 – 1941 ήταν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Ο Αρχιεπίσκοπος του '40.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 40
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος σ’ αυτόν τον πόλεμο πολέμησε μαζί με το μαχόμενο έθνος από την πρώτη στιγμή και κατά του Ιταλού αλλά και κατά του Γερμανού εισβολέα. Δεν υπήρξε ενέργεια πού έπρεπε να κάνει Ορθόδοξος Ιεράρχης που να μη την έκανε, δίπλα στον μαχητή αλλά και δίπλα στον τραυματία. Παρηγορητής της χήρας και εμψυχωτής του πολεμιστή, ακούραστα στήριξε τον άνισα μαχόμενο Ελληνισμό, και όταν πλησίαζαν τα δύσκολα πιο πεισματικά πύκνωνε τις γραμμές μη και περάσει ο εχθρός.

ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗ
Ας δούμε τι γράφει στο ημερολόγιο του ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος:
29/4/1941
«Πληροφορούμαι ότι ο στρατηγός Τσολάκογλου αφού σύνηψε την επονείδιστον συμφωνία με τους Γερμανούς επάνω στο μέτωπο, κατελθών εις Αθήνας πρόκειται εντολή των Γερμανών να σχηματίσει Κυβέρνησιν. Τούτο με στεναχωρεί πολύ διότι θα περιπέσωμεν εις δεινά, .... Προτιμότερον μόνοι οι Γερμανοί να έχουν την ευθύνη της διοικήσεως οπότε θα είναι προσεκτικότεροι».
Πράγματι λοιπόν, οι Γερμανοί, ευθύς μόλις μπήκαν στην Αθήνα και ενώ ακόμα η Ελλάδα πολεμούσε στην Κρήτη, πραγματοποίησαν συναντήσεις με πρόθυμους παράγοντες για να φανεί η κατοχή μια ομαλή συνέχεια, όλα να ξεχαστούν. Σα να μη χύθηκε ποτέ αίμα στα οχυρά, μήτε η Ελλάδα είπε ΟΧΙ, μια παρένθεση που πρέπει να πάρουμε μια γόμα και να την σβήσουμε. Δεν έγινε τίποτα, όλοι πρόθυμοι, στρατιωτικοί, κάθε είδους παράγοντες, ακόμα και η εκκλησία θα κάνουμε μια μασκαράτα και θα ξυπνήσουμε με τον μηχανισμό όπως ήταν με μια κυβέρνηση που διέθετε Ελληνικά πιστοποιητικά γέννησης, και όλα θα είναι καλά αγγελικά πλασμένα. Κάποιοι Ιταλοί και Γερμανοί θα παρακολουθούσαν και θα έλεγχαν τα πάντα, κάποιες μικρές αλλαγές στα σύνορα υπέρ των Βουλγάρων κα των Ιταλών (πάει η Θράκη, η Μακεδονία, τα Επτάνησα, η Ήπειρος και οι Κυκλάδες), και πια σύμμαχοι είμαστε βοηθήστε και εσείς τώρα με το αίμα σας την επιβολή της νέας τάξης του Χίτλερ....
Και οι νεκροί στο Έλλη; Και τα παιδιά με τα κομμένα πόδια; Και οι χήρες και τα ορφανά της βομβαρδισμένης Πάτρας;

ΤΟ ΟΧΙ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
27/4/1941
Ο Αρχιεπίσκοπος ήρθε πρωί στην Αρχιεπισκοπή «Δεν θα λειτουργήσω σήμερα για να είμαι έτοιμος για ό,τι προκύψει» και έστειλε τον Αρχιδιάκονο Νικόδημο (μετέπειτα Μητροπολίτη Πατρών) να τελέσει την λειτουργία λέγοντας του «Πρόσεχε παιδί μου έχε το νου σου μη και σε ειδοποιήσω». Κυριακή του Θωμά λοιπόν κήρυξε απ’ άμβωνος ο Αρχιδιάκονος και κάποια στιγμή είδε μαντατοφόρο να του κάνει νόημα: γρήγορα στον Αρχιεπίσκοπο. Τελείωσε την λειτουργία και πήγε στο γραφείο του, τον βρήκε να κλαίει βλέποντας την σημαία των Ναζί να κυματίζει στον Παρθενώνα.
Σύντομα κάθε είδους μαντατοφόροι άρχισαν να φτάνουν στο γραφείο του Χρύσανθου, με κάθε είδους προτάσεις, απειλές, εκβιασμούς, γλυκόλογα. Και ο Χρύσανθος εκείνες τις ημέρες θυμήθηκε τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας και με Ποντιακό πείσμα είπε τέσσερα βασικά ΟΧΙ.

ΠΡΩΤΟ ΟΧΙ
Ήρθε μια επιτροπή και πρότεινε για το καλό του Ελληνικού λαού και για να καλοπιάσουμε τον κατακτητή, να πάμε με μπροστάρη την θρησκευτική μας ηγεσία να παραδώσουμε την πόλη των Αθηνών στους Γερμανούς, και Χρύσανθος απάντησε:
«Οι Έλληνες Ιεράρχες δεν παραδίδουν πόλεις στον εχθρό, καθήκον έχουν να εργαστούν δια την απελευθέρωση».

ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΧΙ
Ήρθαν κάποιοι και είπαν ας κάνουμε κάτι να μας πάρουν από καλό μάτι οι κατακτητές, μη τους πάμε πια κόντρα, τελείωσε ο πόλεμος. Και τι να κάνουμε βρε παιδιά; Δεν κάνουμε μια δοξολογία στην Μητρόπολη! Και αγρίεψε το μάτι του Μητροπολίτη Τραπεζούντας:
«ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ! Δοξολογία δεν έχει θέσιν επί τη υποδουλώσει της Πατρίδος μας, η ώρα της δοξολογίας θα είναι άλλη».

ΤΡΙΤΟ ΟΧΙ
Μιας και οι ραγιάδες δεν μπορούσαν να τον πείσουν να σκύψει, είπαν να τον θαμπώσουν, του ζήτησαν να πάει να δει τον στρατηγό Στούμμε και τότε «υποχώρησε» ο Χρύσανθος είπε: «Θα τον αναμένω». Ο στρατηγός πήρε τα πόδια του και πήγε στο Αρχιεπισκοπικό γραφείο. Από την πρώτη στιγμή κατάλαβε ο Γερμανός στρατηγός ότι δεν είχε να κάνει με προσκυνημένο ανθρωπάκι αλλά με ηγέτη που υπερασπιζόταν Θερμοπύλες και το ξεκίνησε μαλακά, να δει που θα του βγει. «Όμορφη η πατρίδα σας», «Οι Γερμανοί λατρεύουν τον Όμηρο». Και ο Αρχιεπίσκοπος ευγενικά, σεμνά, εκπροσωπώντας τους Έλληνες:
«Ελπίζω να σεβαστείτε την Χώρα. Στρατηγέ μη θίξετε την φιλοτιμία του Ελληνικού λαού».

ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΧΙ
Τέλος, ο στρατηγός Στούμμε, την επόμενη τσούπ ξανά στο Αρχιεπισκοπικό γραφείο και τι του ζήτησε λες; Να ορκίσει την κυβέρνηση Τσολάκογλου!!! Την απάντηση δεν χρειάστηκε να την μεταφράσει διερμηνέας, την είπε στα Γερμανικά ο πρώην Τραπεζούντας και νυν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών:
«Δεν μπορώ να ορκίσω Κυβέρνηση προβληθείσα από τον εχθρό. Εμείς γνωρίζουμε ότι τις Κυβερνήσεις τις ορίζει ο λαός ή ο Βασιλεύς. Εδώ τώρα ούτε ο λαός εψήφισε την Κυβέρνηση, ούτε ο Βασιλεύς την όρισε. Πως ζητάτε να ορκίσω Κυβέρνηση υποδειχθείσα υπό του εχθρού; Δια να είναι όργανό των;»
Αναψοκοκκίνησε ο στρατηγός από το χαστούκι που δέχτηκε, χαιρέτησε, έκανε μεταβολή και βγαίνοντας από την πόρτα της Αρχιεπισκοπής σίγουρα κατάλαβε ότι ο πόλεμος δεν είχε τελειώσει.
Τώρα ήταν η σειρά των σκουλήκων, οι οποίοι για το 'καλό' της Πατρίδας και του λαού και το δικό του, τον εκλιπαρούσαν να μην αρνηθεί την πρόταση που του έκανε ο Στούμμε. Ο Ιεράρχης απάντησε:
«Εν γνώσει των συνεπειών που με αναμένουν, δεν δέχομαι την προτεινομένη πρόταση. Εμμένω εις τας αρχάς μου».
Και όταν τον παραπίεσαν:
«Ο πρωθυπουργός που όρκισα βρίσκεται και αγωνίζεται στην Κρήτη» είπε και σίγασε πια κάθε άλλη κουβέντα.
Απ’ ό,τι καταλαβαίνεις αυτή η πράξη του Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου ήταν η πρώτη πράξη εθνικής αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Ο Τσολάκογλου πως ορκίστηκε;
Στις 29/4/1941 11πμ ορκίστηκε η πρώτη κατοχική κυβέρνηση από τον διάκονο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Καρύτση …. Φυσικά ούτε ο Θεσσαλός Τσολάκογλου, ούτε οι Γερμανοί λησμόνησαν αυτή τη συμπεριφορά του Χρύσανθου. Στις 2/6/1941 επαύθη με Συντακτική Πράξη της ψευδοκυβέρνησης Τσολάκογλου, για να τοποθετηθεί κάποιο πιο βολικό άτομο στη θέση του Αρχιεπισκόπου.
Ο Χρύσανθος πέθανε το 1949, πάμφτωχος, χωρίς ακίνητη περιουσία και με ελάχιστα κινητά υπάρχοντα.
Από το ιστολόγιο ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ