Η εκδοχή μιας άλλης προοπτικής

Γεώργιος Ε. Δουδούμης
Οικονομολόγος – Συγγραφέας
gdoudoumis@yahoo.com

Σε πολλούς ανθρώπους έχει συμβεί να έχουν ξεκινήσει με παρέα για μια εκδρομή με συγκεκριμένο προορισμό και σε κάποιο σημείο της διαδρομής, εξ αιτίας κάποιου απρόβλεπτου εμποδίου, να έχουν αναγκαστεί να αλλάξουν πορεία και να κατευθυνθούν προς έναν άλλο προορισμό που επιλέχθηκε ad hoc.

Κάτι παρεμφερές συνέβη ουκ ολίγες φορές και με λαούς, οι οποίοι είχαν επιλέξει, ανάλογα με τις εκάστοτε συγκυρίες, να πορευθούν μαζί με άλλους γειτονικούς τους λαούς με προορισμό κάποια «Ιθάκη» που με αισιοδοξία είχαν οραματιστεί. Πολύ κοντινό μας παράδειγμα, γεωγραφικά και χρονικά, αποτελεί η Γιουγκοσλαβία. Μετά από ένα κοινό ξεκίνημα διαφορετικών λαών στο τέλος ενός ιδιαίτερα καταστροφικού πολέμου (1914– 1918) και ενώ σε κάποιο χρονικό σημείο φαινόταν ότι το Βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων είχε μετεξελιχθεί επιτυχώς στην «ομογενοποιημένη» Γιουγκοσλαβία, οι συνθήκες άλλαξαν και το όραμα διαλύθηκε. Σήμερα η Γιουγκοσλαβία δεν υπάρχει στον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης. Άλλα σύγχρονα παραδείγματα αποτελούν η Τσεχοσλοβακία και η Σοβιετική Ένωση για να μη γυρίσουμε πιο πίσω σε αυτοκρατορίες που έδυσαν. Διότι «τα πάντα ρει» και εμείς αυτό, παρά τις ιδιαίτερα καλές μας σχέσεις με την Ιστορία, φαίνεται να το ξεχνάμε καμιά φορά.
Κάποιοι ξεκίνησαν, μετά από έναν επίσης ιδιαίτερα καταστροφικό πόλεμο (1940 –1945), για τη δική τους διαδρομή. Αυτή τη φορά τα ταξίδι γίνεται με τραίνο, κάτι που προσφέρει το πλεονέκτημα ότι, εκτός της δυνατότητας να κάνει στάσεις και να παίρνει επιβάτες όλους τους κατοίκους της γύρω περιοχής, κινείται με αυξημένη ταχύτητα πάνω σε γραμμές υπογραμμίζοντας συμβολικά τη δογματική θέληση κάποιων να ακολουθήσουν αυστηρά συγκεκριμένη προεπιλεγμένη διαδρομή, που δείχνει πίστη ότι θα εξασφαλίσει και το φθάσιμο στο συγκεκριμένο επιθυμητό προορισμό, αν και μακρινό. Όταν ξεκίνησε το ταξίδι το τραίνο ήταν εκτός από γρήγορο και πολύ φανταχτερό και οι πρώτοι επιβάτες έδειχναν να απολαμβάνουν πανευτυχείς τη διαδρομή, γεγονός που λειτούργησε ως κίνητρο στους κατοίκους της περιοχής για να επιδιώξουν να επιβιβαστούν και αυτοί στο τραίνο διότι αυτό διέθετε π.χ. πολυτελές εστιατόριο και αντίστοιχο μπαρ, τα κουπέ του ήταν αναπαυτικά και γενικά ήταν ένα τραίνο που όμοιο του δεν προϋπήρξε. Εμείς βιαστήκαμε και ανεβήκαμε στο τραίνο το 1981, μόλις στη δεύτερη στάση που έκανε, χωρίς να πάρουμε μαζί μας τα απαραίτητα για ένα τέτοιο μεγάλο ταξίδι. Ήταν πολύ ελκυστικό όπως το έβλεπες απ’ έξω και σου προκαλούσε ένα αίσθημα ασφάλειας. Ακολούθησαν πρόσθετες στάσεις (1986, 1995, 2004, 2007) και επιβιβάστηκαν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της γύρω περιοχής, παρά το ότι από νωρίς είχε διαπιστωθεί, ότι όσο απομακρυνόταν το τραίνο με κατεύθυνση το άγνωστο, αλλά με συνοδό την ελπίδα, τόσο η ευφορία των επιβατών έσβηνε και παραχωρούσε τη θέση της σε ερωτηματικά και ανησυχίες. Ο μεγάλος σκεπτικιστής Άρθουρ Καίσλερ (1905-1983) σε μια συνέντευξή του, απαντώντας στο πώς από κομμουνιστής είχε καταλήξει αντικομμουνιστής, είχε φέρει σαν παρομοίωση ένα τραίνο, που είχε ξεκινήσει με προορισμό ένα πολύ βορειότερο μέρος από το σημείο αναχώρησής του. Οι επιβάτες βλέποντας ότι το τραίνο ακολουθούσε σταθερή πορεία προς Νότον ρωτούσαν κάθε λίγο και λιγάκι γιατί ταξίδευαν προς Νότον, αφού έπρεπε να πάνε βόρεια. Όταν ο αρμόδιος του τραίνου τους καθησύχαζε συνεχώς λέγοντας ότι η συντομότερη διαδρομή για να πάνε σε εκείνο το βόρειο μέρος ήταν μέσω του Νότου, οι επιβάτες είχαν κάθε δικαίωμα να αμφιβάλλουν και να διαμαρτύρονται. Έτσι εξήγησε και δικαιολόγησε ο Άρθουρ Καίσλερ την απογοήτευσή του από την επανάσταση των Μπολσεβίκων, που αλλιώς ξεκίνησε και σύντομα αλλού κατευθύνθηκε.
Οι επιβάτες του δικού μας τραίνου απέκτησαν τις δικές τους αμφιβολίες και η διαδρομή εξελίχθηκε σε όχι τόσο ευχάριστη όσο αρχικά. Οι επιβάτες είναι πολλοί και ο καθένας έχει τις συνήθειές του, τις προσδοκίες του και τις ανάλογες απαιτήσεις. Δεν μπορούν όμως να πηγαίνουν όλοι κάθε ώρα στο πολυτελές εστιατόριο και στο μπαρ. Υπάρχουν περιορισμοί. Έχουν δημιουργηθεί ομάδες εργασίας που πρέπει να παρουσιάζουν και σε ατομικό επίπεδο συγκεκριμένες επιδόσεις, αν θέλουν να απολαμβάνουν όσα καλά προσφέρει το τραίνο. Είναι εύλογο ότι σε ένα κουραστικό ταξίδι, με συνεπιβάτες που ενδιαφέρονται για την προσωπική τους άνεση και καλοπέραση, ακόμη και σε βάρος των άλλων, οι παρεξηγήσεις και οι τριβές μεταξύ τους δεν θα αργούσαν να δημιουργηθούν. Έτσι και έγινε. Για πολλούς το ταξίδι εξελίχθηκε σε απογοήτευση και η ευχάριστη εκδρομική παρέα δηλητηριάστηκε από εγωιστικούς ανταγωνισμούς και κακόβουλους υπαινιγμούς.
Και νάμαστε πάλι εδώ Αντρέα, που έλεγε ένα σύνθημα στον τοίχο. Πρέπει να γίνει σαφές και σ’ αυτούς που δεν το έχουν αντιληφθεί ακόμη, ότι έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Οι πιθανότητες το ταξίδι του τραίνου να τερματιστεί αυξάνονται καθημερινά. Η λύση που μας βόλεψε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δείχνει ότι θα αποδειχθεί ευκαιριακή. Είναι συνεπώς άκρως αναγκαίο να αρχίσουμε να προετοιμάζουμε ένα σχέδιο για την περίπτωση που........ Ένα σχέδιο «Β» όπως λένε στην εποχή μας, όταν το τρέχον σχέδιο «Α» θα έχει φάει τα ψωμιά του. Και τότε δεν θα έχουμε καν το δίλημμα ευρώ ή δραχμή διότι όταν το ταξίδι με την αμαξοστοιχία ΕΕ θα έχει τελειώσει, δεν θα υπάρχει ευρώ και ο κάθε επιβάτης θα ψαχτεί για να δει πώς θα συνεχίσει τη δική του επιθυμητή πορεία αναζητώντας τη δική του «Ιθάκη».
Στα όποια σχέδια τύπου «Ξενοκράτης» υπάρχουν στα συρτάρια της μαμάς Ελλάδος θα πρέπει να προσθέσουμε άλλο ένα, με ένα ανάλογο όνομα, ας πούμε «Νόστος», ώστε να μη βρεθούμε σε κατάσταση πανικού όταν έρθει, ενδεχομένως ξαφνικά, η στιγμή.
Πολλά από αυτά που αναγκαζόμαστε τώρα υπό ξένη πίεση να εφαρμόσουμε θα πρέπει να έχουμε αποφασίσει ότι θα αποτελέσουν τα sine qua non της συνέχειας της εθνικής μας πορείας. Να προετοιμαστούμε να ζήσουμε όσο θα μας χωράει το πάπλωμα μας, χωρίς ασύλληπτα εμπορικά ελλείμματα, χωρίς ληστρικές εφόδους στον κρατικό προϋπολογισμό, χωρίς νόμους στα μέτρα συγκεκριμένων, παράγοντας περισσότερο από όσο θα καταναλώνεται, επενδύοντας με σεβασμό στις επόμενες γενιές, προστατεύοντας τη χώρα από κάθε είδους εισβολές και γενικά ζώντας ως κοινωνία με ένα τρόπο που δεν θα μας φορτώνει με τύψεις.
Είναι καιρός λοιπόν να δείξουμε ότι έχουμε πάρει κάποια σοβαρά μαθήματα την τελευταία διετία και να δούμε σε βάθος την εκδοχή μιας άλλης προοπτικής από αυτήν στην οποία πολλοί πίστεψαν και από την οποία επίσης πολλοί απογοητεύτηκαν. Ας επικεντρωθούμε στα καθ’ ημάς με τρόπο που καλύπτει όχι μόνο τις επιθυμίες μας, αλλά και τις δυνατότητές μας. Ευτυχώς, τα Βαλκάνια είναι πλέον απελευθερωμένα και έχουμε ήδη αποδείξει ότι διαθέτουμε τη διορατικότητα να εντοπίζουμε ευκαιρίες και να τις αξιοποιούμε. Άλλωστε είναι βασική αρχή στη ζωή, ότι δεν πρέπει όλα τα αυγά να είναι σε ένα καλάθι.