Το πονηρό άρθρο 4 του εκλογικού νόμου και τα εκλογομαγειρέματα

Ελιγμοί και δίαυλοι συγκλίσεων ανάμεσα σε πολιτικές δυνάμεις

Στιγμιότυπο από καταμέτρηση ψήφων στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 (INTIME NEWS / ΚΩΤΣΙΑΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ)

Μπίτσικα Παναγιώτα 

Κλειδί για τη διαμόρφωση «άτυπων» συμμαχιών, οι οποίες να ξεπερνούν ιδεολογικές διαφορές ή διαφωνίες επί της ουσίας των αλλαγών στο εκλογικό σύστημα, αποτελεί η… πονηρή διατύπωση για την έναρξη ισχύος του. Το άρθρο 4 του προτεινόμενου νόμου για την «Αναλογική Εκπροσώπηση των Πολιτικών Κομμάτων, Διεύρυνση του Δικαιώματος Εκλέγειν και άλλες Διατάξεις περί Εκλογής Βουλευτών» μπορεί να γίνει το όχημα συγκλίσεων δια της πλαγίου… Η κυβέρνηση φαίνεται -και το δείχνει- ότι καίγεται να εφαρμοστεί από τις αμέσως επόμενες εκλογές το νέο εκλογικό σύστημα που προβλέπει κατάργηση της κοινοβουλευτικής ενίσχυσης των 50 εδρών («μπόνους») και δικαίωμα ψήφου στους 17άρηδες. Ξέρει τους συσχετισμούς και τις ενστάσεις των κομμάτων και αναζήτησε ένα είδος γέφυρας μέσω της... διαδικασίας.

Η ρύθμιση ορίζει ότι για την εφαρμογή στις αμέσως επόμενες εκλογές αρκεί τα δύο τρίτα του όλου αριθμού των βουλευτών να υπερψηφίσουν το άρθρο 4 που ορίζει τον χρόνο έναρξης ισχύος. Επομένως, ένας διαδικαστικός ελιγμός βρίσκεται σε εξέλιξη, με μια διατύπωση που διευκολύνει τη συγκέντρωση ψήφων και από όσους δεν θέλουν να υπερψηφίσουν επί της αρχής ή από όσους απορρίπτουν άλλες διατάξεις!

Αξίζει να διαβάσει κανείς προσεκτικά τη διατύπωση του άρθρου 4: «Η ισχύς του παρόντος νόμου αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ειδικά η ισχύς των άρθρων 2 και 3 αρχίζει από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, των ανωτέρω άρθρων εφαρμοζομένων από τις αμέσως επόμενες γενικές βουλευτικές εκλογές, οποτεδήποτε και αν αυτές διεξαχθούν, τηρουμένων των προϋποθέσεων της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Συντάγματος, ήτοι της υπερψήφισης του παρόντος άρθρου από την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών».

Η λεπτομέρεια

Πίσω από την τυπική εξήγηση, ότι όλα τα σχέδια νόμου κλείνουν με την αναφορά στην «έναρξη ισχύος», κρύβεται μια ουσιαστική και μείζονος σημασίας λεπτομέρεια που αφήνει ανοιχτό, αν μη τι άλλο, τον δρόμο -ανεξάρτητα αν αυτό επιτευχθεί- στην προσπάθεια της κυβέρνησης να βρει 200 ψήφους. Επέλεξε αυτή τη διατύπωση που να αφήνει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας προς άλλες πολιτικές δυνάμεις, με στόχο να τις «διευκολύνει» στο ενδεχόμενο μιας ψήφου επί της διαδικασίας, δηλαδή για τον χρόνο έναρξης του νόμου, και όχι επί της ουσίας του περιεχομένου του εκλογικού συστήματος.

Η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κοιτά προς ΝΔ και Ποτάμι που τάχθηκαν με σαφήνεια κατά της κατάργησης του μπόνους στο πρώτο κόμμα, θεωρώντας ότι οδηγεί σε ακυβερνησία. Άλλωστε, μόλις πριν από λίγες ημέρες ο βουλευτής της ΝΔ κ. Μάκης Βορίδης, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Realnews» δήλωνε ότι νέος εκλογικός νόμος θα πρέπει να εφαρμοστεί από τις μεθεπόμενες εκλογές «προς αποφυγήν κατασκευής εκλογικού συστήματος ανάλογα με τους εκάστοτε εκλογικούς συσχετισμούς».

Μοιάζει η κυβέρνηση να κλείνει το μάτι προς το ΠαΣοΚ / Δημοκρατική Συμπαράταξη, αν και η πρόεδρος του κόμματος κυρία Φώφη Γεννηματά διαφωνεί με την κατάργηση του μπόνους (θεωρεί απαραίτητη την ενίσχυση 25-30 εδρών). Συμφωνεί όμως με το να είναι όριο της εκλογικής ενηλικότητας το 17ο έτος. Επομένως ο ΣΥΡΙΖΑ ανοίγει μια χαραμάδα και δίνει μέσω του άρθρου 4 τη δυνατότητα σε όσους δεν συμφωνούν σε όλα να δώσουν και μια... διαδικαστική ψήφο για την άμεση έναρξη εφαρμογής.

Το ίδιο στενά παρακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ και τις τοποθετήσεις του ΚΚΕ, το οποίο μιλά για εκλογικό σύστημα απλής και άδολης αναλογικής χωρίς μπόνους εδρών και χωρίς ποσοστό εισόδου ενός εκλογικού σχηματισμού στη Βουλή.

Η κυβέρνηση εξέτασε διάφορα σενάρια και συνεχίζει να αφήνει ανοιχτό το «παιχνίδι» του εκλογικού συστήματος, που το ονομάζει απλή αναλογική, αν και δεν καταργεί το όριο εισόδου στη Βουλή. Πάντως, το βέβαιο είναι ότι το άρθρο 4 με τίτλο «έναρξη ισχύος» δεν τέθηκε αβασάνιστα και χωρίς στόχευση μόνο κατά το τυπικό... τελετουργικό των σχεδίων νόμων που ορίζουν το από πότε ξεκινά η εφαρμογή των ρυθμίσεων.

Πάντως έχει ενδιαφέρον από άποψη νομικής εκτίμησης ο τρόπος προσέγγισης της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Συντάγματος. Στο εδάφιο αυτό αναφέρονται: «Άρθρο 54: (Εκλογικό σύστημα, εκλογικές περιφέρειες, βουλευτές Επικρατείας)

1. Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται με νόμο που ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύς του άμεσα από τις επόμενες εκλογές με ρητή διάταξη που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών.(…)».

ΒΗΜΑ