Η 20ετία που οδήγησε στην αποβιομηχάνιση

Tης Ρίτας Ζαχαριάδου

Την ώρα τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης περιορίζονται σε ανακοινώσεις που αφορούν τις νέες απεργιακές κινητοποιήσεις, το αμερικανικό κανάλι CNN προβάλλει prime time τις επαγγελματικές ευκαιρίες στη γειτονική χώρα των Σκοπίων, την οποία αποκαλεί «Μακεδονία», και προτρέπει διά στόματος του πρωθυπουργού των Σκοπίων Νίκολα Γκρουέφσκι τους υποψήφιους επενδυτές να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες και το φιλόξενο κλίμα που προσφέρει η τοπική κυβέρνηση για τη δημιουργία εταιρειών σε χρόνο λιγότερο από 24 ώρες, με φορολόγηση που δεν ξεπερνά το 10%.

Ενώ οι Έλληνες επαγγελματίες μετρούν καθημερινά την απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας με το κλείσιμο παραγωγικών εγκαταστάσεων απανταχού της χώρας, το υπάρχον επιχειρηματικό δυναμικό δείχνει προβληματισμένο για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίζεται τη σημερινή ύφεση.

Μεταξύ 15%30% υπολογίζεται η μείωση της απασχόλησης, σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, σε κλάδους μεταποίησης όπως ξυλεία/βιομηχανία επίπλων, τρόφιμα-ποτά και καπνός. Οι νομοί Αχαΐας, Ημαθίας Μαγνησίας αλλά και η περιοχή της Θράκης έχουν πληγεί σοβαρά από την αποβιομηχάνιση των τελευταίων είκοσι χρόνων.

Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, στην οποία οι δραστηριότητες του δημόσιου τομέα καλύπτουν το 40% του ΑΕΠ, κλάδοι όπως η ενέργεια, οι επικοινωνίες, οι μεταφορές, η μεταποίηση, ο τουρισμός αποτελούν «εξαρτήματα» του κυβερνητικού οικονομικού μοντέλου, που καθοδηγείται επί δεκαετίες από συντεχνιακά συμφέροντα πνίγοντας κάθε άλλη επιχειρηματική πρωτοβουλία. Σε τεντωμένο σχοινί παραμένουν οι σχέσεις κράτους και βιομηχανίας, την ώρα που ο κρατικός μηχανισμός εξακολουθεί ασφυκτικά να ελέγχει κάθε επενδυτική δραστηριότητα με όποιο τίμημα. Σε κατάσταση βιομηχανικού κραχ έχουν περάσει είτε περνούν σταδιακά πολλές βιομηχανικές ζώνες της χώρας μεταξύ των οποίων της Πάτρας, του Βόλου και της Βορείου Ελλάδας.

Πρωτεργάτες της αντίδρασης τα συνδικάτα

ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ και πολιτικοί φορείς από κοινού στήριξαν το μηχανισμό αποβιομηχάνισης του τόπου, με τη συστράτευση μεγάλου αριθμού συνδικαλιστών, με σκοπό να εξασφαλίσουν ίδιον πολιτικό όφελος. Ήρθε μάλιστα και η «χρυσή εποχή» με αίτημα για 35ωρο -7ωρο5ήμερο πλήρους απασχόλησης, με πλήρεις αποδοχές και πλήρη ασφάλιση.

Την περίοδο εκείνη οι κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ χαϊδεύανε τα αφτιά των συνδικαλιστών και υπόσχονταν σταδιακή αλλαγή· την ίδια ώρα που η Πορτογαλία και η Ισπανία επιδίωκαν το μεγάλο άλμα της ένταξης στην ΕΟΚ και του εκβιομηχανισμού των χωρών της Ιβηρικής χερσονήσου. Σύντομα τα πρώτα μηνύματα αποβιομηχάνισης έκαναν την εμφάνισή τους, καθώς οι αναρίθμητες επιδοτήσεις από τα πακέτα Ντελόρ εξωράιζαν το νέο μοντέλο της ελληνικής περιφέρειας.

Πρωτοπόροι στον τομέα της ελληνικής βιομηχανίας υπήρξαν όλες τις εποχές, καθώς σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων επένδυσε στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, στην ποιότητα και στην καινοτομία σε νέα προϊόντα. Εντούτοις, η διάχυτη καχυποψία απέναντι στις επιχειρήσεις και η δαιμονοποίηση του κέρδους είναι ριζωμένες από τις αρχές του περασμένου αιώνα εξαιτίας των ανατροπών και των ανακατατάξεων που προκαλούσε η επιχειρηματική κοινότητα· εξακολουθούν, δε, να μην γίνονται εύκολα αποδεκτές από τις κοινωνίες και τους πολιτικούς.

Από την πλευρά του ελληνικού κράτους καταγραφόταν έντονη η αδυναμία προγραμματισμού και η κατασπατάληση των τεράστιων πόρων που εισέρρευσαν την τελευταία 20ετία στο πλαίσιο της Ε.Ε., προκαλώντας την έλλειψη κοινωνικής εμπιστοσύνης.

H ΤΕΟΚΑΡ άνοιξε το χορό των λουκέτων το ’80

ΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ των επιχειρήσεων ΤΕΟΚΑΡ έστειλε στην ανεργία 420 εργαζόμενους, σε μια περίοδο μάλιστα όπως η δεκαετία του ‘80 οπότε η NISSAN επιθυμούσε διακαώς τη βιομηχανική παρουσία της στην Ευρώπη με αντάλλαγμα την εργασιακή ειρήνη.

Το αποτέλεσμα ήταν ο ιαπωνικός όμιλος να μεταφέρει τις δραστηριότητές του στην Αγγλία και η βιομηχανική Θεσσαλία να γνωρίζει την απαξίωση. Ακολούθησε το κλείσιμο και άλλων μονάδων από ποικίλους κλάδους σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας όπως: Βαμβακουργία, ΒΙΟΑΛ, ΣΕΞ ΑΠΗΛ, Κλωστήρια Φιλιατών, ΡΟΚΑ. Στη συνέχεια ακολούθησαν ο Σκαλιστήρης στο Μαντούδι, και οι OPEL, IDEALSTANDARD. Η πώληση των Τσιμέντων Χαλκίδας, αλλά και των μεταλλείων πρώην Σκαλιστήρη, το κλείσιμο των Μεταλλείων Φωκίδας, ΕΛΒΟ, των Φωσφορικών Λιπασμάτων, το λουκέτο στα Πλαστικά Καβάλας συμφερόντων ομίλου Πετζετάκη, και των Μεταλλείων Χαλκιδικής, το κλείσιμο των γραμμών παραγωγής της Βιαμύλ, της Siemens, η αποχώρηση των Καναδών από το Αλουμίνιον της Ελλάδος.

Αποχώρησαν περίπου 3.500 βιοτεχνίες

ΠΑΝΩ από 3.500 κλωστοϋφαντουργικές επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων δραστηριοποιούνται στο Πετρίτσι και σε άλλες περιοχές στη Βουλγαρία και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων. Οι όμιλοι Λαναρά - Αργυρού έκαναν τον κύκλο τους βάζοντας λουκέτο στα Κλωστήρια Αττικής, στις Πειραϊκή - Πατραϊκή, Κλωνατέξ, Tricolan, Ολυμπιακή και Kλωστήρια Β’ Ναούσης γράφοντας ουσιαστικά τον επίλογο της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας και οδηγώντας μια μεγάλη κατηγορία εργατών στην ανεργία.

Ανεργία πάνω από 50% στη Νάουσα

ΤΟ ΑΛΛΟΤΕ «Μάντσεστερ των Βαλκανίων» όπως ονομάστηκε η Νάουσα, όπου το 1874 ιδρύθηκε το πρώτο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας στα Βαλκάνια, σήμερα εμφανίζει ανεργία της τάξεως του 50%. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας 44.000 θέσεις εργασίας χάθηκαν στην κλωστοϋφαντουργία ενώ τη διετία 2003-2004 έχουν απολυθεί 28.700 εργαζόμενοι.

Οι σχέσεις κράτους και βιομηχάνων

ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ κράτους και βιομηχανίας, η αδυναμία εξεύρεσης ισορροπίας μεταξύ κρατικής ρύθμισης και οικονομίας της αγοράς, η υψηλή κρατική παρεμβατικότητα στην οικονομία, παραμένουν μερικά από τα μεγάλα στοιχήματα της ελληνικής οικονομίας. Μια χώρα που όχι μόνο στερείται κατάλληλου επιχειρηματικού και φορολογικού περιβάλλοντος αλλά και βιομηχανικής παράδοσης, κατάρτισης και τεχνογνωσίας. Παρά τις πρόσφατες εκκλήσεις προς την κυβέρνηση από μέρους των βιομηχάνων να δημιουργηθεί «Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών» κοντά στα βόρεια σύνορα, έτσι ώστε το κύμα μετεγκατάστασης να συγκρατηθεί, η πολιτεία απάντησε με απανωτές μεταρρυθμίσεις της εργατικής νομοθεσίας, με αποτέλεσμα οι κρατικές επιδοτήσεις για παραγωγικές επενδύσεις να σπαταληθούν στη μετεγκατάσταση των μονάδων σε χαμηλού κόστους περιοχές, κυρίως στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Επανασχεδιασμός

Τον επανασχεδιασμό του αναπτυξιακού μοντέλου καλείται να αναλάβει η κυβέρνηση υπό την πίεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου παρά την άρνηση του εγχώριου τραπεζικού κλάδου να επιχορηγήσει επιχειρηματικά σχέδια, που βρίσκονται ερμητικά κλεισμένα στα συρτάρια των χρυσοκάνθαρων του πιστωτικού lobby.

Σε μια νέα περίοδο έντονης επιχειρηματικής ανασφάλειας, η αρνητική στάση των κάθε μορφής συνδικαλιστικών φορέων απέναντι σε νέες ρυθμίσεις στα εργασιακά προκαλεί αρρυθμία στην αγορά και υπονομεύει την προσπάθεια εξόδου από την ύφεση. Η ελληνική βιομηχανία αναπτύχθηκε στη σκιά ενός βουλιμικά παρεμβατικού κράτους, την προστασία του οποίου ωστόσο ενίοτε διεκδίκησε και η ίδια σε περιόδους κρίσης. Την ώρα που η ελληνική βιομηχανία καταγράφει σημαντικές απώλειες σε όλους τους κλάδους μεταποίησης όπως υποδήματα, τρόφιμα, χαρτοβιομηχανία, καπνός, ξύλο, οι απεργιακές κινητοποιήσεις επιταχύνουν τις διαδικασίες διακοπής κάθε ξένης επενδυτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.

Άλλωστε η χώρα διεκδικεί μόλις την 48η θέση το 2010 σε ό,τι αφορά την «Οικονομική Αποδοτικότητα» και την 54η στον τομέα της «Επιχειρηματικής Αποτελεσματικότητας», ενώ άγνωστο παραμένει το σκηνικό που θα διαμορφωθεί έως το τέλος του 2010.

Διέξοδο αναζητεί η ΛΑΡΚΟ

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΑΡΚΟ σήμερα αναζητεί λύση για την επιβίωσή της. Η άλλοτε κραταιά ναυαρχίδα του ομίλου Μποδοσάκη με τους 1.300 εργαζόμενους, είναι μια αμιγώς ελληνική εταιρεία και από τις πέντε μεγαλύτερες παραγωγούς σιδηρονικελίου στον κόσμο. Είναι από τις λίγες σημαντικές βιομηχανίες στρατηγικής σημασίας που εξακολουθούν να λειτουργούν στη χώρα μας χωρίς όμως στρατηγικό σχεδιασμό.

Η πώληση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, άλλοτε ελληνικής μονάδας, της δεύτερης μεγαλύτερης μετά τη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη της Νορβηγίας, που έφτασε να «πουληθεί» με συμβολικό τίμημα στην γερμανική HDW αφού είχε γίνει βρόχος για το Δημόσιο, είναι ενδεικτική. Η Ε.Ε. προσέφυγε κατά της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παράνομες ενισχύσεις 230 εκατ. ευρώ που χορηγήθηκαν στα ναυπηγεία από το ελληνικό κράτος και την τότε κρατικής ιδιοκτησίας τράπεζα ΕΤΒΑ υπό μορφή δανείων και εγγυήσεων.

Πώς έφυγε η Pirelli για την Τουρκία

ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΑ ΠΛΗΓΜΑΤΑ την τελευταία εικοσαετία δέχτηκε και η περιοχή της Αχαΐας, όπου η βιομηχανική αφαίμαξη οδήγησε στην ανεργία χιλιάδες άτομα. Αρχής γενομένης από την Pirelli, μια βιώσιμη μονάδα παραγωγής ελαστικών που «σφραγίστηκε» πριν από είκοσι χρόνια εξαιτίας των πολυήμερων απεργιακών κινητοποιήσεων που οδήγησαν σε ρήξη τις σχέσεις με την εργοδοσία με συνέπεια να μείνουν χωρίς δουλειά 500 άτομα. Η ιταλική πολυεθνική ήλθε στη βιομηχανική ζώνη της Πάτρας κατόπιν συμφωνίας Ανδρέα Παπανδρέου και Λεοπόλντο Πιρέλι, για να καταλήξει λίγα χρόνια να μετεγκατασταθεί στη γειτονική Τουρκία.

Η «Πειραϊκή - Πατραϊκή» (4.000 εργαζόμενοι), η χαρτοβιομηχανία «Λαδόπουλου» (1.200 εργαζόμενοι), η «Ελλάς ΑΕ» (120 εργαζόμενοι), έκλεισαν. Η μεταφορά των δραστηριοτήτων της πολυεθνικής «Barilla» ήταν θέμα χρόνου. Η καλτσοβιομηχανία «Μάντισον» (250 εργαζόμενοι), η οινοποιία «ΒΕΣΟ» (300 εργαζόμενοι), η «Ντρέσκο» (200 εργαζόμενοι) είναι μερικές από τις γνωστές εταιρείες που είτε έφυγαν από την περιοχή είτε κατέβασαν ρολά οριστικά. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, στο Αίγιο, έκλεισαν η «Χαρτοποιία Αιγίου» (550 εργαζόμενοι), η μονάδα ενδυμάτων «Ρετσίνα» (300 εργαζόμενοι) και μια σειρά άλλες μικρότερες επιχειρήσεις. Προκαλεί θλίψη η καταμέτρηση των παραγωγικών απωλειών, που συνεχίζονται και επί των ημερών μας.

isotimia.gr