Οι παλιοί εχθροί γίνονται... φίλοι

Η πτώση του Γιουστσένκο στην Ουκρανία, ο τραγικός χαμός του Πολωνού προέδρου Κατσίνσκι και η αλλαγή ηγεσίας στη χώρα, καθώς και η αποσταθεροποίηση στο Κιργιστάν δημιουργούν νέα δεδομένα στα σύνορα της Ρωσίας

Πριν κλείσει τις 100 πρώτες μέρες στην προεδρία, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς ανέτρεψε πλήρως την πολιτική του προκατόχου του στην Ουκρανία... Στο Χάρκοβο, πόλη «σταθμό» στο ρωσοουκρανικό σύστημα αξιών, τη βιομηχανική - πολυτεχνική - επιστημονική «καρδιά» της Ουκρανίας, 30 μόλις χιλιόμετρα από τα ρωσοουκρανικά σύνορα, υπογράφηκε η συμφωνία επέκτασης της παραμονής του ρωσικού στόλου στη Σεβαστούπολη της Κριμαίας, για 25 + 5 επιπλέον χρόνια. Δηλαδή μέχρι το 2042 + 5, από το 2017, οπότε λήγει η υπάρχουσα συμφωνία.

Ο Γιανουκόβιτς «θρυμματίζει» έτσι την πολιτική του Γιουστσένκο, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας ήταν η πάση θυσία απομάκρυνση του ρωσικού στόλου από την Κριμαία και η είσοδος της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.Τώρα η... βορειοατλαντική πορεία της χώρας επιμηκύνεται τουλάχιστον για τη μεθεπόμενη γενιά και ίδωμεν!

Η ρωσοουκρανική αυτή συμφωνία άφησε άναυδους τους αμερικανονατοϊκούς θιασώτες του Κιέβου, αν και παραδέχονται με κρύα καρδιά πως η προσφορά - αντάλλαγμα της Μόσχας, με μείωση κατά 30% στην τιμή του φυσικού αερίου για το Κίεβο, αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα της ασφαλούς και χωρίς εμπόδια μεταφοράς του γκαζιού προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Ταυτόχρονα, δίνει μια βαθιά οικονομική ανάσα στην υπό κατάρρευση ουκρανική οικονομία, η οποία μέχρι προχθές ήταν στην ίδια μοίρα με την Ελλάδα στις επώδυνες διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ. Χωρίς να έχει βγει από αυτές, η ηγεσία του Κιέβου ωστόσο έχει στα χέρια της ένα δυνατό χαρτί: Εξοικονόμηση για το 2010 τουλάχιστον 3 δισ. δολαρίων από τη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου, και από το 2011, τεσσάρων δισ. δολαρίων τον χρόνο έως το 2020. Σε επίπεδο προμήθειας φυσικού αερίου, θα της δίνονται 40 δισ. κυβικά τον χρόνο.

Αν υπολογίσει κανείς πως το 2009, η Ουκρανία κατανάλωσε 25 δισ. κυβικά, γίνεται φανερό πως στα επόμενα χρόνια θα έχει αφθονία φθηνού φυσικού αερίου προς ανάπτυξη της οικονομίας της. Αν, πρόσκαιρα, της περισσεύει, τότε το πουλάει στη διεθνή αγορά κερδίζοντας από το 30% της έκπτωσης που της προσέφερε η Μόσχα.Ολο αυτό το πλέγμα των συμφωνιών έγινε πάραυτα ο στόχος της κριτικής της αντιπολίτευσης, την οποία στην Ουκρανία σήμερα απαρτίζουν η πρώην πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο και ο ταπεινωμένος στις πρόσφατες προεδρικές (5,5%) Βίκτορ Γιουστσένκο.

Την περασμένη Τρίτη, ύστερα από ένα τριήμερο «επαναστατικής γυμναστικής» με συνθήματα του τύπου «Ο Γιανουκόβιτς ξεπουλά την Ουκρανία στη Ρωσία» ή «Να μη γίνει η Ουκρανία... Μπανανία», επεχείρησαν να ανακόψουν την πορεία επικύρωσης της συμφωνίας από το Κοινοβούλιο. Απέτυχαν, παρά την προσπάθεια κατάληψης του προεδρείου και «παγώματος» των εργασιών της Βουλής.

«Ασύμφορη»
Το ενδιαφέρον είναι πως η προηγούμενη συμφωνία για το φυσικό αέριο που υπογράφηκε πριν από 15 μήνες από την Τιμοσένκο και τον Πούτιν κρίθηκε από τον τότε πρόεδρο Γιουστσένκο αλλά και τον τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης ως «ασύμφορη», αφού η τιμή ήταν υψηλότερη από τη μέση ευρωπαϊκή.

Απλά ο πολυπράγμων Πούτιν «προσέφερε» στην Τιμοσένκο έκπτωση 20%, την οποία εκείνη θεώρησε αρκετή σε χρήμα και χρόνο ώστε να πάει προς τις εκλογές του Ιανουαρίου 2010 και να τις κερδίσει. Δεν τα κατάφερε. Τώρα, της απομένει ο ρόλος που ξέρει πολύ καλά να υποδύεται. Αυτός της δυναμικής αντιπολίτευσης.

Η επικύρωση της συμφωνίας για τον στόλο και την τιμή του φυσικού αερίου αποτελεί την πλήρη επικράτηση του Πούτιν στη «ρεβάνς», αφού τον χειμώνα του 2004 η ανάδειξη του Γιουστσένκο και των «πορτοκαλί» στην ηγεσία θεωρήθηκε προσωπική ήττα του Ρώσου ηγέτη. Μια ήττα που δημιούργησε ψευδαισθήσεις στην Ουάσιγκτον ότι με μια «χούφτα δολάρια» όλοι και όλα αγοράζονται μέσα και γύρω από τη Ρωσία.

Ο Πούτιν «έλαβε το μήνυμα» το 2004, όπως φαίνεται, και προώθησε μια πολυεπίπεδη και συμφέρουσα για τις ευρωπαϊκές οικονομίες πολιτική πάνω στους δρόμους μεταφοράς του φυσικού αερίου, πείθοντας τους πιο ρεαλιστές πολιτικούς στην Ευρώπη.


ΠΑΡΑ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ
Οι αγωγοί φυσικού αερίου προχωρούνΗ έναρξη των εργασιών κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Βαλτική στις αρχές Απριλίου και η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την έναρξη της κατασκευής του «δικού μας» αγωγού «Southstream» (ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην αρχή της βδομάδας βρέθηκε στην υπογραφή της σχετικής συμφωνίας στη Βιέννη, με την Αυστρία, στη συνέχεια συνομίλησε με τον βασικό εταίρο της Gazprom στον «Southstream», την ιταλική Εni) καταδεικνύουν πως η «ρεάλ πολιτίκ», παρά τις όποιες καθυστερήσεις, τα πισωγυρίσματα και τα εμπόδια, βρίσκει τον δρόμο της υλοποίησης.

Αμέσως μετά τη συμφωνία του Χαρκόβου ο Ουκρανός πρόεδρος Γιανουκόβιτς εξέφρασε την ελπίδα ότι η αναθέρμανση των ρωσοουκρανικών σχέσεων θα κάνει τη Μόσχα να ξανασκεφθεί τα πολυέξοδα σχέδια κατασκευής αγωγών που αφήνουν εκτός τη χώρα του. Η απάντηση από τον εκπρόσωπο της ρωσικής πρωθυπουργίας, Ντμίτρι Πεσκόφ, ήρθε άμεσα. Ο «Southstream» όχι μόνο δεν θα παγώσει, αλλά η προσπάθεια υλοποίησης του έργου θα ενταθεί. Αλλωστε, η επίσκεψη Βλαντιμίρ Πούτιν σε Αυστρία και Ιταλία το επιβεβαιώνει.

Ευνοϊκή συγκυρία
Προσέγγιση με ΗΠΑ και έξοδος από την ύφεση
Τα αντιρωσικά μέτωπα που άνοιξαν στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, ξεθώριασαν. Πιο ρεαλιστές πολιτικοί κυριαρχούν στο «τόξο» γύρω από τη Ρωσία. Και αυτό το δείχνουν όχι μόνο οι οικονομικές - ενεργειακές συμφωνίες αλλά και οι συμβολισμοί.

Στις 9 του Μάη, μέρα της νίκης κατά του ναζισμού, στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας θα παρελάσουν και επίλεκτα τμήματα του πολωνικού στρατού. Την ίδια μέρα στο Κίεβο, επανέρχεται η λαμπρή παρέλαση για την αντιφασιστική νίκη, μια γιορτή την οποία ο Γουσένκο στέρησε από τους Ουκρανούς την προηγούμενη πενταετία.

Θα έλεγε κανείς ότι οι συγκυρίες ευνοούν τη Μόσχα, η οποία, μετά από μια περίοδο παραμονής στο καναβάτσο, πραγματοποιεί το τελευταίο διάστημα δυναμική επιστροφή στο προσκήνιο. Κομβικό σημείο. Η αλλαγή ηγεσίας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ήταν το κομβικό σημείο που σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής για τη Ρωσία. Οι επαφές με τον Μπαράκ Ομπάμα ήταν γόνιμες και επέτρεψαν στο Κρεμλίνο να απαλλαγεί από τη διείσδυση της Ουάσιγκτον στις γειτονικές της χώρες μέσω της σχεδιαζόμενης από τον Τζορτζ Μπους αντιπυραυλικής ασπίδας.

Αντιθέτως, δε, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε πλέον έτοιμος να συμμετάσχει και εκείνος σε μια «σοβαρή» διεθνή αντιπυραυλική ασπίδα, που δεν απειλεί τα ρωσικά συμφέροντα. Η συμφωνία εξάλλου με τις ΗΠΑ για τη μείωση των πυρηνικών, διευκολύνει ιδιαίτερα τη Μόσχα να επενδύσει αλλού πόρους και δυνάμεις και όχι στην κούρσα των εξοπλισμών.

Η ενεργειακή υπερδύναμη με τις σημαντικές εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και την πολιτική επενδύσεων που εφάρμοσε τα τελευταία χρόνια, βιώνει μια οικονομική άνθηση που τη βγάζει από τη δυσπραγία. Μετά μια υποχώρηση της τάξης του 9% λόγω της κρίσης του 2009, η πρόβλεψη για την επέκταση της οικονομίας της φέτος φτάνει στο 5%, ενώ η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 5,8%. ΜΑΡΙΑ ΑΔΑΜΙΔΟΥ

ΠΟΛΩΝΙΑ
Η τραγωδία έφερε πιο κοντά Βαρσοβία - ΜόσχαΗ αεροπορική τραγωδία στο Σμόλενσκ της Ρωσίας, όπου βρήκε τον θάνατο ο Πολωνός πρόεδρος Λεχ Κατσίνσκι και δεκάδες άλλοι πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι της χώρας, έγινε η αιτία για πολλαπλές ερμηνείες.

Το σύνολο, πάντως, των σοβαρών αναλυτών σε Μόσχα και Βαρσοβία συγκλίνει στην άποψη πως η καταστροφή «έφερε Ρώσους και Πολωνούς πιο κοντά», αν μη τι άλλο έλιωσε τους πάγους που υπήρχαν στις μεταξύ τους σχέσεις τα προηγούμενα 5-7 χρόνια.

Και, λένε στη Βαρσοβία, παρά τη συναισθηματική φόρτιση από τον θάνατο του Λεχ Κατσίνσκι, στις επερχόμενες πρόωρες προεδρικές εκλογές, ο δίδυμος αδελφός του εκλιπόντος, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, δεν φαίνεται ικανός να ανατρέψει την πορεία που έχει δρομολογηθεί. Την προεδρία φαίνεται να κερδίζει το κόμμα του αντιπάλου των Κατσίνσκι, σημερινού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ.

Η αφορμή
Το Σμόλενσκ, το τριήμερο πριν από την αεροπορική τραγωδία, έθεσε τις βάσεις ώστε τα φοβικά σύνδρομα της πολωνικής ηγεσίας να περάσουν σε δεύτερο πλάνο και να αναδειχθεί σε πρώτο ο ρεαλισμός και η διμερής συνεργασία. Τον τόνο προς αυτή την κατεύθυνση, εκεί στον τόπο μαρτυρίου χιλιάδων Πολωνών αξιωματικών το 1940, στο Κατίν, έδωσαν οι πρωθυπουργοί Πούτιν και Τουσκ. Στο τέλος των τριήμερων εκδηλώσεων μνήμης έσπευδε ο Λεχ Κατσίνσκι, σε μια προσπάθεια να επανακτήσει την πρωτοβουλία των πολιτικών κινήσεων στη χώρα του από τον μεγάλο αντίπαλό του, Ντόναλντ Τουσκ.

Με την ολοκλήρωση του κύκλου της πολιτικής των αδελφών Κατσίνσκι -αν πράγματι ο Γιάροσλαβ δεν τα καταφέρει στις εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου- καταρρέει μια ολόκληρη πολιτική πυραμίδα που είχε στηθεί γύρω από τη Ρωσία με πολύ διπλωματικό κόπο και χρήμα από τους αντιπάλους της. Ενα αντιρωσικό τόξο από τη Βαλτική έως τη Μαύρη Θάλασσα, με εξάρσεις έως την κεντρική Ασία. Τα θεμέλια του τόξου αυτού είχαν ήδη αρχίσει να τρίζουν όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες μεγάλες ρωγμές τον Αύγουστο 2008, με την ακαριαία αντίδραση της Μόσχας και την ήττα του Σαακασβίλι στο «μέτωπο» της Γεωργίας. Το μεγάλο όμως πατατράκ για το «τόξο» ήρθε με το «βατερλό» του Γιουστσένκο στις προεδρικές εκλογές της Ουκρανίας τον περασμένο Ιανουάριο.

Η τρόικα Κατσίνσκι, Γιουστσένκο, Σαακασβίλι επί πενταετία αποτέλεσαν τον «ακρογωνιαίο λίθο» της αντιρωσικής πολιτικής των αμερικανικών ινστιτούτων, που προώθησε το δίδυμο Μπους - Ράις, συνεπικουρούμενη από «αστέρες» μικρότερου βεληνεκούς όπως οι ηγέτες των τριών μικρών Δημοκρατιών της Βαλτικής (Λετονίας, Εσθονίας, Λιθουανίας), εν μέρει της Μολδαβίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Κιργιζίας κ.ά.

Ο Κατσίνσκι ήταν εκείνος που κρατούσε επί δύο χρόνια σε «ομηρεία» τις ρωσοευρωπαϊκές σχέσεις, βάζοντας βέτο στην υπογραφή νέας μεγάλης συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στις Βρυξέλλες και στη Μόσχα. Και αυτό βόλευε το καθεστώς του Βίκτορ Γιουστσένκο στο Κίεβο.

ΒΑΛΤΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ
Πιο «ζεστές» λόγω κρίσης
Οι Λετονία, Εσθονία, Λιθουανία έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία και, μπρος στο φάσμα της οικονομικής τους κατάρρευσης, ξέφυγαν από τη αντιρωσική συνθηματολογία και επεχείρησαν την αναθέρμανση της οικονομικής συνεργασίας. Και μόνο η ντιρεκτίβα της Μόσχας να κλείσει ο δρόμος για τις νταλίκες που πάνε στην Εσθονία έφερε την πτώση των τζίρων του λιμανιού στη χώρα, κατά 70%. Ο ένας στους 3 τουρίστες που επισκέπτεται τις ακτές της Λιθουανίας, μακριά από καύσωνες, είναι Ρώσος! Οσο για τις ακροβασίες με το φυσικό αέριο και τα προβλήματα στην προμήθεια των ευρωαγορών από τη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας, έχουν χυθεί τόνοι μελάνης.

ΚΙΡΓΙΣΤΑΝ
Η πτώση Μπακίγεφ αλλάζει τις ισορροπίες
H «επανάσταση» της τουλίπας την άνοιξη του 2005, μετατράπηκε 5 χρόνια αργότερα σε «κόκκινη», αφού βάφτηκε από το αίμα 80 και πλέον νεκρών και πολλαπλάσιων τραυματιών... Οι υποκινητές της επανάστασης, αγνοώντας τις παραδόσεις, τις ιδιομορφίες και το ταμπεραμέντο των Κιργιζίων, τους ώθησαν σε μια ανατροπή...

Πήραν αυτό που ήθελαν, την ενοικίαση ενός αεροδρομίου και τη μετατροπή του σε γέφυρα ανεφοδιασμού των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στο Αφγανιστάν. Ο μέχρι πρόσφατα πρόεδρος Μπακίγεφ με τον αδελφό του, τον γιο του και ανθρώπους από τη φάρα του (έτσι με φάρες λειτουργεί η Κεντρική Ασία) πλούτιζαν με τα αμερικανικά δολάρια, ενώ οι απλοί Κιργίζιοι λιμοκτονούσαν.

Οι έμποροι ναρκωτικών αλωνίζουν στην κοιλάδα της Φεργκάνα - μια περιοχή όση και ο θεσσαλικός κάμπος, όπου συσσωρεύεται ένα «μελίσσι» 5 έως 5,5 εκατομμυρίων Τατζίκων, Ουζμπέκων, Κιργιζίων και δεκάδων άλλων «τέιπς» (φάρες) της Κεντρικής Ασίας.

Bάσεις
Για να ρίξει στάχτη στα μάτια των Ρώσων, το καθεστώς Μπακίγεφ επέτρεψε και στη Μόσχα να νοικιάσει και να στήσει δική της αεροπορική βάση, 20 χλμ. πιο μακριά από την αμερικανική! Η μικρή αυτή χώρα είναι η μόνη στον κόσμο που φιλοξενεί δύο βάσεις δυνάμεων με αντιτιθέμενα, και όχι μόνο, συμφέροντα σε γαιοστρατηγικό επίπεδο.

Η περιοχή είχε μετατραπεί σε «ηφαίστειο». Οταν τον Μάρτιο Ρώσος στρατιωτικός αξιωματούχος πρότεινε να βομβαρδιστούν φυτείες οπίου στο Αφγανιστάν, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου το απέρριψε λέγοντας ότι δεν είναι ανθρώπινο κάτι τέτοιο για τη σοδειά των φτωχών Αφγανών χωρικών.

Να σημειωθεί ότι το 70% της διακίνησης ναρκωτικών από το Αφγανιστάν καταναλώνεται στη Ρωσία - το υπόλοιπο πάει στην Ευρώπη. Και το Κιργιστάν αποτελεί ένα «μονοπάτι» για τα φορτία που κατευθύνονται στο ρωσικό έδαφος...

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΤΣΟΣ
ΕΘΝΟΣ