Κάλλιο αργά παρά ποτέ

Tου Σταυρου Λυγερου
Υστερα από παλινωδίες, η Ευρωζώνη αποφάσισε να δημιουργήσει μηχανισμό στήριξης. Ο καταλύτης, για να έλθουν στην επιφάνεια οι δομικές αντιφάσεις της και να ληφθεί η σχετική απόφαση, ήταν η κρίση δανεισμού της Ελλάδας. Η ανυπαρξία μηχανισμού προστασίας δεν οφείλεται σε παράλειψη. Ηταν επιλογή των μουτζαχεντίν του μονεταρισμού. Αυτοί έβαλαν το κάρο μπροστά από το άλογο.

Η νομισματική ένωση χωρίς δημοσιονομική ένωση, δηλαδή χωρίς πολιτική ένωση, είναι αντίφαση. Εκτός αυτού, η συνθήκη του Μάαστριχτ εγκλώβισε την Ευρωζώνη σ’ έναν ασφυκτικό κορσέ. Της στέρησε πολύτιμη ευελιξία. Αυτό φάνηκε καθαρά όταν ξέσπασε η διεθνής οικονομική κρίση.

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση δρομολογήθηκε σε περίοδο ανάπτυξης. Οικοδομήθηκε υπό την επήρεια του άρρητου ιδεολογήματος ότι οι συνθήκες θα ήταν πάντα έτσι. Οι ευρωπαϊκές ελίτ αγνόησαν ότι στην πολιτική και στη ζωή εκτός από νηνεμία υπάρχει και τρικυμία. Στην τρικυμία, μάλιστα, δοκιμάζονται οι συνεκτικοί δεσμοί.

Στην Ευρωζώνη, το εθνικό συμφέρον είναι καθοριστικός παράγοντας, αλλά χωρίς αλληλεγγύη θα επικρατήσει το διαλυτικό σύνδρομο «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Αλληλεγγύη, βεβαίως, δεν σημαίνει διάσωση άνευ όρων. Σημαίνει επιβολή ρεαλιστικών όρων για δημοσιονομικό νοικοκύρεμα, το οποίο, όμως, δεν θα καταδικάζει την οικονομία της σε ανατροφοδοτούμενη ύφεση.

Ο Νικολά Σαρκοζί έχει εξαρχής θέσει το ζήτημα της οικονομικής διακυβέρνησης. Εχοντας κυρίως την υποστήριξη των γερμανικών ελίτ, οι μουτζαχεντίν του μονεταρισμού αντιστέκονταν. Οταν ξέσπασε η ελληνική κρίση, οι «αρχιερείς» της Ευρωζώνης αρνήθηκαν να δουν και το θεσμικό κενό. Εκαναν επίδειξη αυστηρότητας και ουσιαστικά έριξαν την Ελλάδα στα σκυλιά των Αγορών για να τη συνετίσουν και για να μη δημιουργηθεί προηγούμενο.

Η ελληνική ασωτία, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι ότι, λόγω της ανισομερούς ανάπτυξης και της διαφοράς ανταγωνιστικότητας, στην Ευρωζώνη θα δημιουργούνται αδύνατοι κρίκοι. Τα γεγονότα απέδειξαν ότι η Ελλάδα δεν ήταν μεμονωμένη περίπτωση. Χρειάστηκε να σπαταληθεί πολύτιμος χρόνος και να απειληθεί ευθέως το ευρώ για να αλλάξει γραμμή η Γερμανία, η οποία είναι και η μεγάλη ωφελημένη από το κοινό νόμισμα.

Η κρίση έβγαλε στην επιφάνεια όχι μόνο τα κενά της Ευρωζώνης, αλλά και το αβαθές του ενοποιητικού εγχειρήματος. Η κοινή πορεία και το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης στις μεταπολεμικές δεκαετίες σφυρηλάτησε ένα πρόπλασμα κοινής ταυτότητας, τη συνείδηση μιας κοινής προοπτικής. Σε συνθήκες κρίσης, όμως, εκδηλώνονται τάσεις παλινδρόμησης.

Η οικονομική κρίση θα περάσει, αλλά η Ευρώπη δεν θα ανακτήσει την παλιά θέση της στον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Η ανάδυση των νέων βιομηχανικών χωρών, κυρίως της Κίνας, μεσομακροπρόθεσμα θα περιορίσει τις αγορές της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και κατ’ επέκτασιν τον πλούτο που εισρέει στην Ευρώπη. Γι’ αυτό, εάν η Ε. Ε. δεν κάνει αποφασιστικά βήματα μπροστά, θα οπισθοδρομήσει με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την ενότητά της.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ