Αννανογενές σχέδιον - Διακυβέρνηση με πατερίτσες

Του Χρίστου Χαραλάμπους

ΤΙ ΣΥΜΦΩΝΗΘΗΚΕ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Στον δρόμο προς τη Γενεύη και το κλείσιμο του Κυπριακού με συμφωνία ή κατάρρευση, η «Σ» καταγράφει όλες τις συμφωνίες και συγκλίσεις, αρχής γενομένης από το κεφάλαιο της Διακυβέρνησης και Κατανομής Εξουσιών

Σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου 7:4, χωρίς δικαίωμα ψήφου σε Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο, η πιο πρόσφατη συμφωνία Αναστασιάδη-Ακιντζί

Απαραίτητη τουλάχιστον μία ψήφος και από τις δύο κοινότητες, κάτι που νοθεύει την πλειοψηφία και μπορεί να ερμηνευτεί ως συγκεκαλυμμένο βέτο

Σε σωρεία συμφωνιών σε άπαντα των κεφαλαίων του Κυπριακού προχώρησαν, τους τελευταίους 19 μήνες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί.

Δεδομένης της ειλημμένης απόφασης για κορύφωση και ίσως ολοκλήρωση των προσπαθειών λύσης στη Γενεύη, στο διάστημα 9 με 12 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο και δικοινοτικών επαφών, αλλά και της διεθνούς διάσκεψης για τις εξωτερικές πτυχές του προβλήματος, οι πολίτες και αυριανοί συμμετέχοντες σε δημοψηφίσματα έχουν δικαίωμα και πρέπει να γνωρίζουν τα μέχρι σήμερα συμφωνηθέντα. Ρόλο που αναλαμβάνει στο μέτρο του δυνατού και στη βάση των διαθέσιμων πληροφοριών η «Σημερινή», κάνοντας αρχή από το κομβικό κεφάλαιο της διακυβέρνησης και διαμοιρασμού εξουσιών, όπως επίσης και τα όσα αφορούν τη νομοθετική και δικαστική εξουσία.

Εκτελεστική εξουσία

· Το σύστημα θα είναι Προεδρικό και ο Πρόεδρος / Αντιπρόεδρος θα πρέπει να λαμβάνουν κοινές αποφάσεις σε θέματα (α) που επηρεάζουν τις διεθνείς υποχρεώσεις και ευθύνες της ενωμένης Κύπρου ή τα θεμελιώδη συμφέροντά της, (β) εξωτερική και αμυντική πολιτική, θέματα αστυνόμευσης και θέματα χρηματοδότησης.

· Η σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου έχει συμφωνηθεί να είναι 7:4, συν Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος που δεν θα έχουν δικαίωμα ψήφου. Κάθε απόφαση θα λαμβάνεται με πλειοψηφία, με απαραίτητη προϋπόθεση στην πλειοψηφούσα άποψη να συμπεριλαμβάνεται τουλάχιστον ένας Υπουργός από κάθε κοινότητα.

· Θα υπάρχει διαβούλευση μεταξύ Προέδρου και Αντιπροέδρου για τον διορισμό των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου. Σε περίπτωση διαφωνίας, ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος θα επιλέγουν ξεχωριστά τα μέλη του Υπουργικού από την κάθε κοινότητα, αλλά η πράξη διορισμού θα υπογράφεται και από τους δύο.

· Οι υπουργοί Άμυνας, Εξωτερικών, Οικονομίας και Θεμάτων ΕΕ δεν θα προέρχονται από την ίδια Κοινότητα ή Συνιστώσα Πολιτεία.

· Σε ό,τι αφορά την επίλυση αδιεξόδων, έχει συμφωνηθεί ένας μηχανισμός επίλυσης που θα κινητοποιείται όταν και εφόσον παρίσταται ανάγκη. Θα συστήνεται τετραμελής επιτροπή παρουσία Προέδρου - Αντιπροέδρου και δύο Υπουργών, ένας από έκαστη κοινότητα, Αν αποτυγχάνει στη λήψη απόφασης, θα γίνεται κλήρωση για αφαίρεση ενός Υπουργού, για να μπορεί να ληφθεί απόφαση κατά πλειοψηφία.

· Για αποφάσεις ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα της Κύπρου ή ενός εκ των συνιστωσών πολιτειών, αρνητικές ψήφοι από όλους τους Τ/κ Υπουργούς ή από ίσο αριθμό Ε/κ Υπουργών μπορεί να θέσει την εφαρμογή της απόφασης σε αναμονή.

· Σε περίπτωση διαφωνίας με απόφαση που έχει ληφθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, για λόγους ουσίας, ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος θα έχουν από κοινού το δικαίωμα να επιστρέψουν στο Υπουργικό Συμβούλιο για επανεξέταση.

· Ο ορισμός του αδιεξόδου θα αφορά σε τέσσερα επίπεδα. Πρώτον, όταν δεν μπορούν να λειτουργήσουν οι ομοσπονδιακοί θεσμοί, δεύτερον, όταν η απουσία απόφασης οδηγεί σε παράβαση διεθνών κυπριακών υποχρεώσεων ή υποχρεώσεων ως μέλος της Ε.Ε. Τρίτον, όταν επηρεάζονται τα ζωτικά συμφέροντα της Κύπρου και, τέταρτον, όταν υπάρχει απουσία απόφασης σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας, ασφάλειας και προϋπολογισμών.

· Έχουν συμφωνηθεί οι ομοσπονδιακές αρμοδιότητες (28) επί των οποίων υπάρχει τελική κατάληξη σε 22. Το «κατάλοιπο εξουσίας» έχει συμφωνηθεί όπως αποδίδεται στις συνιστώσες πολιτείες. Διασφαλίζεται η μία και μόνη κυριαρχία, ιθαγένεια και διεθνής προσωπικότητα.

· Έχει συμφωνηθεί όπως τα συνιστώντα κρατίδια ασκούν τις εξουσίες τους κυριαρχικά. Συγκεκριμένα η αναφορά είναι «the constituent states, within their territory that also constitutes their administrative area of jurisdiction, exercise residual powers and discharge functions, fully, irrevocably, exclusively and free from encroachment by the federal government, organising themselves freely and under their own constitutions».

· Συμφωνήθηκε πως το θέμα των διεθνών σχέσεων θα είναι αρμοδιότητα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης, ωστόσο τα συνιστώντα κρατίδια θα έχουν δικαίωμα σύναψης συμφωνιών σε θέματα πολιτισμού, αθλητισμού και τουρισμού. Υπό την προϋπόθεση ότι θα συνάπτονται με χώρες και κρατίδια που αναγνωρίζονται και έχουν άμεσες σχέσεις με την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση.

· Συμφωνήθηκε ότι οι έμμεσοι φόροι θα είναι ομοσπονδιακοί, ενώ για τους άμεσους φόρους (πχ εταιρικός και εισοδήματος) το δικαίωμα θα παραχωρείται στις συνιστώσες πολιτείες.

· Δεν θα υπάρχει ιεράρχηση μεταξύ των ομοσπονδιακών νόμων και των νόμων των συνιστωσών πολιτειών.

· Σε όλα τα ομοσπονδιακά σώματα εκεί και όπου δεν υπάρχει αριθμητική εξίσωση των μελών θα πρέπει να ισχύει η προϋπόθεση για μία τουλάχιστον ψήφο από την κάθε κοινότητα (συγκεκαλυμμένο βέτο).

· Στη δημόσια υπηρεσία θα είναι 2/3 με 1/3 οι υπάλληλοι και στην Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας θα είναι ίση η εκπροσώπηση με Προεδρία 2:1. Η ίδια αναλογία θα αφορά και στους ανεξάρτητους θεσμούς.

· Στην Ομοσπονδιακή Αστυνομία θα υπάρχει 50:50 εκπροσώπηση, αλλά στις συνιστώσες θα είναι 5.000 Ε/κ και 3.000 Τ/κ, άρα στο σύνολο η αναλογία θα είναι 60:40.

· Έχει συμφωνηθεί η αναλογία πληθυσμού 802.000 Ε/κ και 220.000 Τ/κ. Η αναλογία θα διασφαλίζεται με βάση τη συμφωνία και στο μέλλον με βάση το 4:1 ως προς την παραχώρηση ιθαγένειας σε Έλληνες και Τούρκους υπηκόους.

· Προηγούμενες πράξεις και συνθήκες θα ισχύσουν μέσα από έναν συμφωνημένο κατάλογο, τον οποίο θα ετοιμάσει ειδική υποεπιτροπή των διαπραγματευτικών ομάδων.

· Τα θέματα ελευθεριών διακίνησης και διαμονής θα περιέχονται ως πρόνοιες στο Ομοσπονδιακό Σύνταγμα και δεν θα επιδέχονται ρύθμιση.

· Θα υπάρχουν Συμφωνίες Συνεργασίας και Συντονισμού μεταξύ Ομόσπονδου Κράτους και Πολιτειών σε ό,τι αφορά τα θέματα τουρισμού, προστασίας του περιβάλλοντος και εξοικονόμηση ενέργειας, αλιεία και γεωργία, βιομηχανία και εμπόριο, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των καταναλωτών, πολεοδομικού σχεδιασμού, υγείας και κτηνιατρικών θεμάτων, αποδοχής της εγκυρότητας των εγγράφων, και εκπαίδευσης και αθλητισμού.

· Έχουν συμφωνηθεί οι τέσσερεις βασικές ελευθερίες, με περιορισμούς όμως στην άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων (domicile), στην αγορά περιουσίας και κατά την τ/κ πλευρά στο ποσοστό εγκατάστασης (δεν έχει ξεκαθαρίσει).

Νομοθετική εξουσία

· Η νομοθετική εξουσία της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης θα ασκείται από δύο σώματα.

· Η άνω Βουλή ή Γερουσία θα αποτελείται από 40 μέλη - 20 από έκαστη κοινότητα (πολιτική ισότητα).

· Η κάτω Βουλή ή Βουλή των Αντιπροσώπων με 48 μέλη, εκ των οποίων οι 36 θα είναι Ε/κ βουλευτές και οι 12 Τ/κ βουλευτές, με αναλογία 75% με 25%.

· Σε κάθε νομοθετικό σώμα θα υπάρχει ένας Πρόεδρος και ένας Αντιπρόεδρος

· Οι Πρόεδροι και Αντιπρόεδροι της Γερουσίας και Κάτω Βουλής δεν θα προέρχονται από την ίδια κοινότητα. Θα υπάρχει εναλλαγή των θητειών των Προέδρων και Αντιπροέδρων της Γερουσίας και Κάτω Βουλής.

· Για τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου θα απαιτείται η έγκριση και των δύο σωμάτων με απλή πλειοψηφία, εκ των οποίων τουλάχιστον το 1/4 των Γερουσιαστών από κάθε κοινότητα.

· Για ειδικούς νόμους και αποφάσεις που θα καταγραφούν ρητά στο Σύνταγμα, θα απαιτείται ειδική πλειοψηφία 2/5 των Γερουσιαστών από κάθε κοινότητα.

· Σε περίπτωση αδιεξόδου, θα αναλαμβάνει δράση η Επιτροπή Διαμεσολάβησης, η οποία θα περιλαμβάνει τον Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο του κάθε σώματος και τέσσερα άλλα μέλη - δύο γερουσιαστές και δύο βουλευτές, ένα από κάθε κοινότητα. Θα προσπαθεί να λάβει απόφαση με απλή πλειοψηφία. Σε περίπτωση αδυναμίας, θα προστίθεται με κλήρωση ένας Γερουσιαστής μεταξύ των γηραιότερων Ε/κ και Τ/κ Γερουσιαστών, και θα λαμβάνεται απόφαση με απλή πλειοψηφία.

Δικαστική εξουσία

· Η δικαστική εξουσία θα ασκείται σε ομοσπονδιακό επίπεδο από δύο βαθμίδες δικαστηρίων.

· Το ομοσπονδιακό Ανώτατο Δικαστήριο θα αποτελείται από οκτώ δικαστές, τέσσερεις από έκαστη κοινότητα με εναλλασσόμενη την Προεδρία.

· Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο θα λαμβάνει αποφάσεις με απλή πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, το μέρος που έχει το βάρος της απόδειξης θα πρέπει να θεωρείται ότι έχει αποτύχει να ικανοποιήσει την απαίτηση.

· Σε περίπτωση μη λήψης απόφασης και αδιεξόδου, θα προστίθεται ξένος δικαστής με κλήρωση από έναν κατάλογο Ευρωπαίων Δικαστών, πλην Ελλήνων, Τούρκων και Άγγλων.

· Η νομολογία του Ομοσπονδιακού Ανωτάτου Δικαστηρίου θα είναι δεσμευτική σε όλα τα δικαστικά όργανα και αρχές στην Ενωμένη Κύπρο.

· Το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο θα συνέρχεται και ως Ομοσπονδιακό Διοικητικό Εφετείο, Ομοσπονδιακό Εφετείο, Ομοσπονδιακό Εκλογικό Δικαστήριο και Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο.

Κενά, πρόσθετες συγκλίσεις και άλλα κεφάλαια

Η παρουσίαση των μέχρι σήμερα συμφωνιών στο κεφάλαιο Διακυβέρνησης και Κατανομής Εξουσιών, όπως και για τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία, τελεί υπό την αίρεση πρόσθετων συμφωνιών που δεν έγιναν ακόμη γνωστές (αφού κατά την Κυβέρνηση η διαπραγμάτευση είναι ζώσα διαδικασία). Επίσης, σε ό,τι αφορά παράλειψη αναφορών σε άλλα ζητήματα, είναι γιατί αυτά παραμένουν ακόμη ανοικτά (πχ Εκ Περιτροπής Προεδρία ή Περιοχή Εναέριου Ελέγχου FIR). Αναφορικά με τα εναπομείναντα κεφάλαια (οικονομία, ΕΕ και περιουσιακό) η «Σ» θα συνεχίσει στις αμέσως επόμενες εκδόσεις της την προσπάθεια καταγραφής των μέχρι στιγμής συγκλίσεων και συμφωνιών, παρά τη δυσκολία άντλησης πληροφοριών.

Σημερινή