ΠΟΙΟ ΤΟ ΟΦΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΜΕ ΝΟΒLE Συμφωνία με... τρύπες!

Πολύ χαμηλές είναι οι προσδοκίες από το όφελος που θα αποκομίσει το κυπριακό κράτος από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, στο τεμάχιο 12 της κυπριακής ΑΟΖ. Ο «Π» εξασφάλισε τα δεδομένα του απόρρητου συμβολαίου, και με τη βοήθεια ειδικών το έχει αξιολογήσει. Δυστυχώς, επιβεβαιώνονται οι ανησυχίες που είχαν διατυπωθεί από τις στήλες της εφημερίδας, ότι το συμβόλαιο μοιάζει μ’ ένα τρύπιο καλάθι. Σίγουρα, το συμβόλαιο δεν είναι «το καλύτερο του κόσμου», ούτε «πάρα, πάρα, πάρα, πάρα πολύ καλό», όπως έχει διαβεβαιώσει τη Βουλή ο διευθυντής της υπηρεσίας Ενέργειας, Σόλωνας Κασίνης.
Αρχικά, να διευκρινίσουμε ότι σε γενικές γραμμές το συμβόλαιο δεν διαφέρει από το μοντέλο που έχει δοθεί στην εταιρεία από την Κυβέρνηση στην αρχή της διαδικασίας, το οποίο έχουμε στην κατοχή μας. Στη βάση αυτού του προσχεδίου συμφωνίας στηρίξαμε την κριτική μας, χωρίς να γνωρίζουμε τα αριθμητικά δεδομένα. Τώρα, εξασφαλίζοντας τους αριθμούς, έχουμε μια πλήρη εικόνα του συμβολαίου.

Τα δεδομένα

Το συμβόλαιο είναι για 25 χρόνια, με προοπτική ανανέωσής του για άλλα 10. Η Κυβέρνηση, με την υπογραφή, πήρε μπόνους 1,5 εκατ. ευρώ, που είναι ένα ποσό συμβολικό. Ως προς τα ποσοστά: Το 55% των εσόδων θα πηγαίνει απευθείας για την απόσβεση της επένδυσης καθώς και για το κόστος της εξόρυξης. Η επένδυση και τα έξοδα θα μετακυλίονται από τον ένα χρόνο στον άλλο, μέχρι την τελική απόσβεσή τους.

Από το υπόλοιπο ποσό (45% των εσόδων) η Κύπρος θα παίρνει μερίδιο, κλιμακωτά, αναλόγως της μέσης ημερήσιας παραγωγής, ως εξής:

0-150 εκ. κυβ. πόδια, ποσοστό 55%
150-300, ποσοστό 60%
300-600, ποσοστό 65%
600-900, ποσοστό 70%
Πέραν των 900, ποσοστό 80%.

Ορισμένοι που έχουν πρόσβαση στο συμβόλαιο απομόνωσαν το 80%, που ως αριθμός φαίνεται εντυπωσιακός, και υποστηρίζουν ότι η Κύπρος θα πάρει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων από το φυσικό αέριο. Από τη μελέτη του συμβολαίου από τους ειδικούς με τους οποίους συνεργάστηκε ο «Π», το μόνο βέβαιο είναι πως τα νούμερα αυτά είναι εντελώς θεωρητικά και ουδέποτε η Κύπρος θα εισπράξει τέτοια ποσοστά.

Μόλις αρχίσαμε

Με τη βοήθεια των εμπειρογνωμόνων κάναμε έναν χονδρικό και εντελώς υποθετικό υπολογισμό για το πώς όλα αυτά τα μεγέθη και τα νούμερα που ακούγονται μεταφράζονται σε πραγματικά έσοδα.
Αρχικά πρέπει να εξηγήσουμε ότι, μέχρι να φτάσουμε στην εμπορική εκμετάλλευση, ο δρόμος είναι μακρύς. Αυτό που γίνεται τώρα είναι το πρώτο βήμα της διαδικασίας εξόρυξης. Ήδη η πρώτη ερευνητική γεώτρηση αντιμετωπίζει προβλήματα και ενδεχομένως να αποτύχει. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, δεν θα είναι καταστροφή. Είναι κάτι το σύνηθες να υπάρχουν προβλήματα, ειδικά σε γεωτρήσεις που στοχεύουν κοιτάσματα σε μεγάλα βάθη. Αυτό που γράφτηκε στον Τύπο, ότι το αέριο αναβλύζει και ότι είναι σημάδι πως το κοίτασμα είναι μέχρι και 40% μεγαλύτερο, είναι ένα συμπέρασμα εντελώς αυθαίρετο. Οι ειδικοί λένε πως αυτά είναι σημάδια αποτυχίας και όχι επιτυχίας.

Αν αποτύχει αυτή η γεώτρηση θα γίνει άλλη, κι άλλη, μέχρι να επιβεβαιωθεί το απόθεμα. Όταν επιβεβαιωθεί η ποσότητα και η ποιότητα, η εταιρεία θα αξιοποιήσει τα δεδομένα για να προσελκύσει επενδυτές. Εάν βρει επενδυτές, τότε θα γίνουν πολλές άλλες γεωτρήσεις, οι οποίες θα συνδεθούν μεταξύ τους, και όλες μαζί με αγωγό που θα μεταφέρει το αέριο στην ξηρά, στην Κύπρο ή στο Ισραήλ, αναλόγως του πού θα κατασκευαστεί η μονάδα υγροποίησης. Άλλες επιλογές είναι να μεταφερθεί με αγωγό στην Τουρκία και απ’ εκεί στην Ευρώπη, νοουμένου ότι θα υπάρξει εξομάλυνση σχέσεων και πολιτική σταθερότητα. Μια άλλη επιλογή είναι η κατασκευή πλωτής μονάδας υγροποίησης στη θάλασσα. Επομένως, θα χρειαστούν πολλά χρόνια και δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι να αρχίσει η εμπορική εκμετάλλευση. Αυτό που τρέχει από τώρα είναι τα έξοδα.

Πόσα θα πάρουμε;

Αν πετύχουν οι ερευνητικές γεωτρήσεις, αν επιβεβαιωθεί το απόθεμα, αν βρεθούν οι επενδύσεις και αν δημιουργηθεί η υποδομή, σε πέντε με δέκα χρόνια μπορεί να αρχίσει η εκμετάλλευση και η Κύπρος θα έχει τα πρώτα έσοδα.

Το απόθεμα εκτιμάται στα 10 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια και είναι σχετικά μεγάλο. Το φυσικό αέριο κοστολογείται σε mBtu (millions British thermal unit). Το απόθεμα των 10 τρις κ.π. φυσικού αερίου αντιστοιχεί με περίπου 10 δις mBtu. Σύμφωνα με τις σημερινές τιμές πώλησης στα χρηματιστήρια, η τιμή μονάδας του mBtu είναι 3,8 δολάρια. Δηλαδή, η αξία του φυσικού αερίου είναι 38 δις δολάρια στη διεθνή αγορά. Αυτός ο αριθμός είναι εντελώς υποθετικός, καθώς η αξία θα εξαρτηθεί από τον τρόπο κοστολόγησής του. Σύμφωνα με το συμβόλαιο, η κοστολόγηση δεν θα είναι με βάση τη διεθνή τιμή, αλλά το πόσο κοστολογείται στη γύρω περιοχή.

Για να έχουμε μια χονδρική αντίληψη των μεγεθών, θεωρούμε ότι το αέριο θα κοστολογηθεί στο μάξιμουμ της σημερινής τιμής και η αξία του είναι 38 δις δολάρια Τα 8 δις δολάρια αναλογούν στο Ισραήλ, καθώς το κοίτασμα εκτείνεται κατά 20% στην ΑΟΖ του Ισραήλ. Οπόταν, η αξία του αερίου στο κυπριακό κοίτασμα, όταν αυτό φτάσει στην ξηρά, θα είναι 30 δις δολάρια, πριν τις αποσβέσεις και πριν αφαιρεθεί το κόστος εξόρυξης.

Πότε και πόσα θα πάρει η Κύπρος από αυτό το τεράστιο ποσό; Εάν η εξόρυξη είναι γύρω στα 200 εκατ. κυβ. πόδια την ημέρα, αφαιρουμένου του 20% που θα τα πάρει το Ισραήλ, το μερίδιο της Κύπρου θα είναι στην καλύτερη των περιπτώσεων 200 με 300 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Το νούμερο δεν είναι ευκαταφρόνητο, αλλά πολύ μικρό για το μέγεθος του κρατικού προϋπολογισμού. Η Κύπρος δεν θα γίνει εμιράτο, ούτε και η πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης, όπως διατυμπανίζουν τα ΜΜΕ.

Οι δύο τρύπες

Για να πάρει η Κύπρος σοβαρό μερίδιο, θα πρέπει να γίνει η απόσβεση της δαπάνης και να αυξηθεί η παραγωγή στο μάξιμουμ, οπόταν θα παίρνει το 80%. Αυτός είναι ο αριθμός που λέγεται για να υποστηριχθεί ότι το συμβόλαιο είναι «το καλύτερο του κόσμου». Βεβαίως και πρόκειται για παραπλάνηση, καθώς το ποσοστό αυτό είναι όνειρο θερινής νυκτός. Δεν χρειάζονται βαθυστόχαστες αναλύσεις για να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος θα πάρει το μίνιμουμ και σε καμιά περίπτωση το μάξιμουμ που προβλέπει το συμβόλαιο.

Το συμβόλαιο έχει πολλές τρύπες. Η μεγαλύτερή του αδυναμία είναι το μοντέλο που έχει επιλεγεί. Δηλαδή: το μερίδιο της Κύπρου εξαρτάται από δύο παράγοντες:
1. Το χρόνο απόσβεσης.
2. Το μέγεθος της μέσης ημερήσιας παραγωγής.

Όσο πιο γρήγορα γίνει η απόσβεση και όσο μεγαλύτερη είναι η μέση ημερήσια παραγωγή, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το μερίδιο της Κύπρου από το σύνολο του κοιτάσματος. Κατ’ αντιστοιχία, όσο περισσότερο διαρκέσει η απόσβεση και όσο μικρότερη είναι η παραγωγή, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το μερίδιο της εταιρείας από το σύνολο του αποθέματος.

Αυτούς τους δύο παράγοντες τους ελέγχει πλήρως η εταιρεία. Συνεπώς, με δεδομένο ότι η απόσβεση είναι εξασφαλισμένη από τις εισπράξεις και ότι τα έξοδα θα μετακυλίονται στον επόμενο χρόνο, η εταιρεία δεν έχει κίνητρο να κάνει γρήγορη απόσβεση με μεγάλη παραγωγή. Αντιθέτως, έχει κίνητρο να προγραμματίσει την αποσβέσει με τη λήξη του συμβολαίου και την εξάντληση του αποθέματος.
Πιο απλά, αν η εταιρεία μπορεί χωρίς κανένα ρίσκο να πάρει το μάξιμουμ από τα 38 δις που είναι η αξία του κοιτάσματος σε 30 χρόνια, θα το προτιμήσει από του να πάρει το μίνιμουμ σε 15.

Το μεγάλο παλούκι

Το πιο αδύνατο σημείο του συμβολαίου είναι ο καθορισμός των ποσοστών της Κύπρου με βάση τη μέση ημερήσια παραγωγή και όχι τη συνολική παραγωγή. Αυτό, σε συνδυασμό με τη συνάρτηση των εσόδων με την απόσβεση και των λειτουργικών εξόδων, συνθέτει μια μαθηματική εξίσωση πολύ αρνητική για τα συμφέροντα της Κύπρου.

Το εναλλακτικό μοντέλο ήταν ο προσδιορισμός του μεριδίου της Κύπρου με βάση τη συνολική παραγωγή, ανεξαρτήτως του μεγέθους και του χρόνου απόσβεσης των επενδύσεων, του λειτουργικού κόστους και της μέσης ημερήσιας παραγωγής. Το τελευταίο είναι το μοντέλο που υιοθέτησε το Ισραήλ με την ίδια εταιρεία. Το Ισραήλ ξέρει από τώρα τι ποσοστό θα πάρει με την εξάντληση των κοιτασμάτων, το οποίο φτάνει μέχρι και το 55%. Επίσης, το Ισραήλ, με την ίδια εταιρεία, θα φορολογεί τα έσοδα, ενώ στην περίπτωση της Κύπρου είναι αφορολόγητα.

Το Ισραήλ έχει το 20% από το συγκεκριμένο κοίτασμα και διεξάγονται συνομιλίες για συνεκμετάλλευσή του. Όμως, θα αποδεχτεί το Ισραήλ να εισπράττει με βάση το κυπριακό μοντέλο και όχι το δικό του; Πάντως, με βάση το ισραηλινό μοντέλο, η γειτονική χώρα με το 20% μπορεί να πάρει περισσότερα από την Κύπρο, που έχει το 80%. Αυτοί είναι ίσως και οι λόγοι που το συμβόλαιο κρατήθηκε μυστικό και δεν επιτράπηκε να γίνει αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Το δράμα είναι ότι η Κυβέρνηση βιάζεται να πάει σ’ έναν δεύτερο γύρο με το ίδιο μοντέλο, οπόταν είναι υπαρκτός ο κίνδυνος, όπως χάθηκε το πρώτο κοίτασμα, να εξανεμιστούν και τα υπόλοιπα.


Πηγή: Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ»
23/10/2011 - 10:30